ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ – ΚΟΥΛΟΥΜΑ
Των Διονύση Μυλωνά και Ευθύμη Ντόλα
Με την ονομασία Κούλουμα χαρακτηρίζεται ο υπαίθριος πανηγυρισμός της Καθαράς Δευτέρας, σηματοδοτεί το τέλος της Αποκριάς και την έναρξη της Σαρακοστής. Κατά την ημέρα αυτή τρώμε άζυμο άρτο , την λαγάνα, άλλα νηστίσιμα φαγητά.
Πώς προήλθε όμως η γιορτή αυτή; Σύμφωνα με μία εκδοχή έχει βυζαντινή καταγωγή καθώς εορταζόταν στην Κωνσταντινούπολη από πλήθος κόσμου, ο οποίος συνέρρεε σε έναν από τους επτά λόφους της. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή μερικές δεκαετίες πριν από τον Α παγκόσμιο πόλεμο τα Κούλουμα γιορτάζονταν στις πλαγιές του λόφου του Φιλοπάππου με χορούς και μουσική. Το σούρουπο οι Ρουμελιώτες γαλατάδες της Αθήνας έστηναν χορό γύρω από τους στύλους του Ολυμπίου Διός παρουσία πλήθους κόσμου.
Για την ετυμολογία του ονόματος Κούλουμα υπάρχουν, επίσης, διαφορετικές απόψεις. Κατά μερικούς προήλθε από αναγραμμματισμό της λατινικής λέξης cumulus που σημαίνει αφθονία ή επίλογος δηλώνοντας έτσι το φαγοπότι ή το τέλος της Αποκριάς. Σύμφωνα με άλλη άποψη η λέξη ποέρχεται απο την ονομασία των στύλων του Ολυμπίου Διός που οι Αθηναίοι ονόμαζαν comumna.
Η Καθαρά Δευτέρα πήρε την ονομασία της από τους Χριστιανούς, γιατί με την έναρξη της νηστείας καθαρίζονταν πνευματικά και σωματικά.
Σήμερα τα Κούλουμα γιορτάζονται σε όλη την Ελλάδα με κοινό γνώρισμα το πέταγμα του χαρταετού αλλά και με ξεχωριστές εκδηλώσεις ανά περιοχή.
Στο Γαλαξίδι το έθιμο του αλευροπόλεμου διατηρείται από το 1801, όπου άνδρες και γυναίκες χόρευαν σε κύκλους, φορούσαν μάσκες ή έβαφαν τα πρόσωπά τους με κάρβουνο. Στη συνέχεια προστέθηκε το αλεύρι, το λουλάλι, το βερνίκι παπουτσιών και η ώχρα.
Στη Θήβα ο βλάχικος γάμος έχει τις ρίζες του περίπου στο 1830, όταν οι Βλάχοι, δηλαδή οι τσοπάνηδες από τη Μακεδονία, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Ρούμελη μετακινήθηκαν σε πιο γόνιμα εδάφη. Η γαμήλια πομπή είναι πολύχρωμη και η μουσική με πίπιζες και νταούλια πολύ ζωντανή.
Στη Μεθώνη γίνεται του Κουτρούλη ο γάμος, ένα έθιμο του 14ου αιώνα. Το ζευγάρι νεονύμφων είναι δύο άντρες που μαζί με τους συγγενείς πηγαίνουν στην πλατεία όπου τελείται ο γάμος με παπά και με κουμπάρο και ακολουθεί τρικούβερτο γλέντι.
Στη Μεσσήνη γίνεται η αναπαράσταση της εκτέλεσης της γριάς Συκούς, η οποία κρεμάστηκε με εντολή του Ιμπραήμ πασά επειδή είχε το θάρρος να του πει ύστερα από όραμα ότι η εκστρατεία του και ο ίδιος θα είχαν οικτρό τέλος από την αντίδραση των Ελλήνων. Μετά την αναπαράσταση κάθε επισκέπτης μπορεί να κρεμαστεί από τους ψευτοδήμιους της κρεμάλας.
Στον Τύρναβο γίνεται το Μπουρανί. Μπουρανί είναι μια χορτοσουπα χωρίς λάδι γύρω από την προετοιμασία της οποίας στήνεται το σκηνικό του παιχνιδιού με φαλλικά σύμβολα και τολμηρά πειράγματα.
Στη Σκύρο, σχεδόν όλοι οι κάτοικοι με παραδοσιακές ενδυμασίες κατεβαίνουν στην πλατεία του νησιού, όπου χορεύουν και τραγουδούν τοπικούς σκοπούς.
Στα Μεστά και στους Ολύμπους της Χίου αναβιώνει το έθιμο του Αγά –με ρίζες στην Τουρκοκρατία. Ο Αγάς, αυστηρός δικαστής, δικάζει και καταδικάζει με χιούμορ και πειράγματα τους θεατές του εθίμου.
Στην Κάρπαθο στο Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων ανταλλάσσονται απρεπείς χειρονομίες μεταξύ των θεατών, και γι” αυτό οδηγούνται στο «δικαστήριο» από τους Τζαφιέδες (χωροφύλακες), προς απονομή δικαιοσύνης από τους σεβάσμιους του νησιού.
Καλά Κούλουμα και Καλή Σαρακοστή σε όλους!
ΠΗΓΕΣ:
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B1
https://www.sansimera.gr/articles/494
Σχολιάστε
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.
