Σίγουρα όλοι μας έχουμε δει από κοντά μέλισσες και μάλιστα έχουμε πολλές σχετικές εμπειρίες. Βέβαια, οι περισσότεροι, όταν ακούν ‘μέλισσα’ φέρνουν στο μυαλό τους μια σκηνή οπού τρέχουν πανικόβλητοι προσπαθώντας να ξεφύγουν από κάποιο έντομο αυτού του είδους που τους έχει πάρει στο κυνήγι. Μπροστά σε αυτή την εικόνα ξεχνούμε τον βασικό ρόλο των μελισσών, καθώς πλέον βρίσκουμε τα πάντα έτοιμα μέσα σε χαριτωμένα βαζάκια: την παραγωγή μελιού! Αλήθεια, πλέον δύσκολα συνδυάζουμε τις επιθετικές μέλισσες με τη γλυκιά ημίρρευστη ουσία που απολαμβάνουμε στο πρωινό μας.
Αντίθετα, αυτό είναι κάτι που σε καμία περίπτωση δεν φαίνονταν να λησμονούν οι άνθρωποι των προηγούμενων χρόνων. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από πολύ παλιά, την εποχή των αρχαίων Ελλήνων!
Αρχικά, καταλαβαίνουμε την τεράστια αξία των μελισσών για τους αρχαίους, όταν διαβάζουμε για τους θεούς που πίνουν νέκταρ, ένα ποτό που ήταν δώδεκα φορές πιο γλυκό από το μέλι! Μπορούμε να φανταστούμε πως για εκείνα τα χρόνια το μέλι μάλλον ήταν το αντίστοιχο της σημερινής σοκολάτας. Αν παρατηρήσουμε αρχαία κομψοτεχνήματα, θα υποθέσουμε ότι οι άνθρωποι μαγεύονταν από το χρυσαφένιο σώμα των μελισσών με τις μαύρες ραβδώσεις, καθώς και από την δύναμη που είχε ένας τόσο μικρός οργανισμός. Μπορεί να χτίζει μεγάλες κυψέλες και να ρουφάει με τέλεια αρμονία το νέκταρ από τη γύρη των λουλουδιών, ενώ την επόμενη στιγμή γίνεται επιθετική και με τα τσιμπήματά της προκαλεί οξύ πόνο στους τεράστιους συγκριτικά ανθρώπους.
Ας περάσουμε σε κάτι πιο συγκεκριμένο, στα μινωικά ανάκτορα των Μαλίων Κρήτης! Ποια να ήταν άραγε η τυχερή βασίλισσα που στόλιζε τα μαλλιά της με το θαυμαστό χρυσό κόσμημα των Μαλίων; Λέγεται πως για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκαν τα πιο προηγμένα μέσα της εποχής. Σε αυτό το μικρό αριστούργημα απεικονίζονται δύο μέλισσες αντικριστά η μία στην άλλη που ανάμεσα στα πόδια τους έχουν μία κερήθρα, ενώ από τις άκρες των φτερών και των κεντριών τους κρέμονται τρία δισκία που μάλλον είναι καρποί του φυτού καυκαλήθρα. Το κόσμημα των Μαλίων έχει ύψος 4,6 εκ. και πλάτος 4,9 εκ. Εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείου Ηρακλείου Κρήτης και προσελκύει κάθε χρόνο χιλιάδες τουρίστες.
Πηδώντας μερικούς αιώνες μπροστά, θα βρεθούμε στην κοντινή Βεργίνα επί βασιλείας Φιλίππου του Β’. Σίγουρα όλοι μας έχουμε επισκεφτεί τους τάφους των Αιγών και έχουμε θαυμάσει το ξακουστό χρυσό στεφάνι της Βεργίνας που ανακάλυψε ο Μανώλης Ανδρόνικος το 1977. Αυτό το στεφάνι άνηκε στην πέμπτη σύζυγο του Φιλίππου, Μήδα. Είναι φτιαγμένο από χρυσά φύλλα και άνθη μυρτιάς, που θεωρούταν το ιερό φυτό της θεάς Αφροδίτης. Κι εμείς γιατί αναφέρουμε εδώ αυτό το όμορφο κόσμημα; Ανάμεσα στα 80 φύλλα και 112 άνθη κρύβονται πολλές μικρές μέλισσες που ρουφούν τη γύρη από τα λουλούδια! Δεν είναι τυχαίο που επιλέχθηκαν αυτά τα έντομα για να στολίσουν το βασιλικό στεφάνι στον τάφο της Μήδας…
Φυσικά, από τη στιγμή που οι μέλισσες φαίνεται να έχουν τόσο μεγάλη αξία και χάρη, μαγεύοντας σε τέτοιο βαθμό τους ανθρώπους, δεν υπήρχε περίπτωση να λείπουν από τη λογοτεχνία! Δεν είναι λίγοι αυτοί που ασχολήθηκαν με την κοινωνία των μελισσών και προσπάθησαν να κατανοήσουν την απίστευτα οργανωμένη και ιεραρχημένη ζωή τους. Συχνά χρησιμοποιήθηκε ως παράδειγμα προς μίμηση και για τις δικές μας ‘ανοργάνωτες΄ πολιτείες. Μερικοί από αυτούς είναι οι σπουδαίοι μας φιλόσοφοι, ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης, ή αργότερα οι Λατίνοι συγγραφείς Βιργίλιος και Πλίνιος. 
Περνώντας και στη σύγχρονη εποχή, ο Σαίξπηρ και ο Τολστόι δεν χάνουν την ευκαιρία να σχολιάσουν και αυτοί τα χαρισματικά τούτα έντομα…
Ας αφήσουμε τώρα εκείνα τα χρόνια και ας ταξιδέψουμε σε μια σχετικά κοντινή μας εποχή. Να μην ξεχνάμε πως οι μέλισσες, πέρα από την κοσμηματοτεχνία και τη λογοτεχνία συναντώνται και σε άλλες τέχνες, όπως για παράδειγμα στη μουσική. Το 1725 στο Άμστερνταμ ο Αντόνιο Βιβάλντι συνέθεσε τις ‘4 εποχές’ του. Όπως όλοι ξέρουμε, αυτή η σύνθεση αποτελείται από τέσσερα κονσέρτα, που το καθένα αναπαριστά τους ήχους κάθε εποχής του χρόνου, «Χειμώνας», «Άνοιξη», «Φθινόπωρο» και «Καλοκαίρι».
Όταν ακούμε την «Άνοιξη», ανάμεσα στα μπουμπουνητά και τις αστραπές, το απαλό κελάηδημα των πουλιών και το θρόισμα του ανέμου, σε ένα σημείο κυριαρχεί το ζουζούνισμα των διάφορων επικονιαστών που συνεχίζουν τον κύκλο της ζωής μεταφέροντας την γύρη από λουλούδι σε λουλούδι και ομορφαίνουν με αυτόν τον τρόπο τη φύση όλη!
Έτσι κάπως φτάνουμε και στο σήμερα, που παρά τους αιώνες που πέρασαν οι μέλισσες δεν έχουν χάσει την αίγλη τους στα μάτια των ανθρώπων! Δυστυχώς όμως αυτά τα τόσο απαραίτητα για τη ζωή έντομα δεν φαίνεται να αρέσουν σε όλους, μάλιστα μερικοί δεν αποδέχονται καν ότι είναι και αυτά ένα αναπόσπαστο κομμάτι της φύσης και χωρίς τους επικονιαστές αμφισβητείται ακόμη και η ίδια μας η ύπαρξη. Αν και – ευτυχώς – δεν έχει επικρατήσει αυτή η αντίληψη, οι μέλισσες ανήκουν πλέον στην κατηγορία ‘κίνδυνος εξαφάνισης’. Η αγάπη για τα χρυσαφένια αυτά έντομα και η πιθανότητα της παντοτινής εξαφάνισης σε συνδυασμό, έχουν κάνει τους ανθρώπους να οργανώνουν πολλές δράσεις με στόχο την ευαισθητοποίηση των υπόλοιπων πολιτών. Διαγωνισμοί φωτογραφίας, ζωγραφικής, εκπαιδευτικά προγράμματα στα σχολεία, οργανωμένες επισκέψεις σε παραδοσιακούς παραγωγούς, κτλ είναι ενδεικτικά μερικές από τις προσπάθειες υπέρ του αγώνα προστασίας των επικονιαστών.
Μέσα από όλα αυτά, οι μέλισσες παραμένουν μία ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης και δεν παύουν να εμφανίζονται στην τέχνη, σε όλες τις μορφές της! Ας αφεθούμε κι εμείς λοιπόν στην ομορφιά τους και ας συμβάλουμε, ο καθένας με τη δική του τέχνη, στην αφύπνιση της οικολογικής συνείδησης των συμπολιτών μας.
Αρίζου Δέσποινα, Β1
