Ελένη Παπαδάκη

         

Η Ελένη Παπαδάκη γεννήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 1908 στην Αθήνα από ευκατάστατη οικογένεια. Από νεαρή ηλικία έτρεφε μεγάλο πάθος για το θέατρο. Αποφοίτησε από τη Γερμανική Σχολή Αθηνών και παρακολούθησε μαθήματα φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών . Μιλούσε απταίστως τέσσερις γλώσσες (γερμανικά, γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά και αρχαία ελληνικά). Τη μόρφωσή της συμπλήρωσε με σπουδές φωνητικής μουσικής και πιάνου στο «Ελληνικό Ωδείο» Αθηνών.

         Πορτραίτο της Ελένης Παπαδάκη

Σε ηλικία 17 ετών εμφανίσθηκε επί σκηνής στο Θέατρο Τέχνης του Σπύρου Μελά, ερμηνεύοντας το ρόλο της Προγονής στο έργο Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα. Το 1926 συμμετείχε στο θίασο Οι Νέοι ως πρωταγωνίστρια σε πολλά έργα.

Από το »Romance» του Σέλντον.

          Τα επόμενα χρόνια συνεργάστηκε με την Κυβέλη , τη Μαρίκα Κοτοπούλη, τον Αιμίλιο Βεάκη, τον Νίκο Δενδραμή, τον Γιώργο Παππά, τον Περικλή Γαβριηλίδη και διακρίθηκε ιδίως ως:

  • Μαργαρίτα
  • Άννα
  • Κάτια Μάσλοβα
  • Νόρα
  • Δούκισσα
  • Ελένη Νικολάγεβνα

          Το 1931 έπαιξε με δικό της θίασο στην Κωνσταντινούπολη, όπου της έγιναν μεγάλες τιμές και γράφτηκαν ενθουσιώδεις κριτικές. Την ίδια χρονιά πραγματοποίησε και τη μοναδική της εμφάνιση στον κινηματογράφο. Πρωταγωνίστησε στη βωβή ταινία του Ιωάννη Λούμου Στέλλα Βιολάντη. Το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα δεν την ικανοποίησε και αποφάσισε να αφιερωθεί στο θέατρο.

Πορτραίτο από τον Έμπορο της Βενετιάς” (1940)

       Μέχρι το τέλος της σύντομης ζωής της έπαιξε πρωταγωνιστικούς ρόλους, που άφησαν εποχή. Υψηλού επιπέδου ήταν και οι ερμηνείες της σε παραστάσεις αρχαίου δράματος. Ξεχώρισε ως:

  • Κλυταιμνήστρα
  • Αντιγόνη
  • Ιφιγένεια
  • Εκάβη

    1937-1938 Κλυταιμνήστρα, στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή

          Κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών, η Ελένη Παπαδάκη συνελήφθη στο σπίτι του φίλου και συναδέλφου της Δημήτρη Μυράτ στα Πατήσια (21 Δεκεμβρίου 1944) από άνδρες του ΕΛΑΣ, κατόπιν διαταγής του Καπετάν Ορέστη. Κατηγορήθηκε για φιλογερμανική στάση και ως «φιλενάδα του Ράλλη», δηλαδή του κατοχικού πρωθυπουργού  Ιωάννη Ράλλη. Φήμες που κυκλοφορούσαν στην Αθήνα την ήθελαν να παντρεύεται τον Ράλλη. Η πραγματικότητα ήταν ότι οι οικογένειες Ράλλη και Παπαδάκη συνδέονταν με φιλία από τα προπολεμικά χρόνια και η Ελένη Παπαδάκη είχε μεσολαβήσει στον Ράλλη για την απελευθέρωση αντιστασιακών ή Εβραίων καταζητούμενων. Νωρίτερα και συγκεκριμένα τον Νοέμβριο του 1944, η Παπαδάκη είχε διαγραφεί από το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών (ΣΕΗ),  για φιλογερμανική στάση.

Πόρσια, από τον “έμπορο της Βενετιάς” (1940)

          Η Παπαδάκη παρέμεινε αγνοούμενη για ένα μήνα. Το πτώμα της βρέθηκε στις 26 Ιανουαρίου του 1945, προκαλώντας σοκ στην αθηναϊκή κοινωνία. Η κηδεία ήταν «μεγαλοπρεπεστάτη» κι έγινε στις 28 Ιανουαρίου στο Άγιο Γεώργιο Καρύτση, με την παρουσία πλήθους κόσμου. Ο τραγικός θάνατος της Παπαδάκη έθεσε πρόωρα τέρμα σε μια λαμπρή καριέρα και θρηνήθηκε ως εθνική απώλεια.

          Αμέσως μετά, ο Ορέστης και η ομάδα του συνελήφθησαν από ανθρώπους του ΕΛΑΣ και  παραδέχθηκαν ενώπιον λαϊκού δικαστηρίου του ΕΑΜ πως ενήργησαν κατ’ εντολή των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών. Οι υπαίτιοι της δολοφονίας όπως ο Καπετάν Ορέστης της Εθνικής Πολιτοφυλακής καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν δημόσια στην πλατεία Κολιάτσου.

Προτομή. Ταφικό μνημείο για την Ελένη.

Γράφει ο Μιχάλης Αργυρόπουλος:

         «Ήταν ίσως η πιο χαρισματική ηθοποιός της ελληνικής σκηνής στα χρόνια ανάμεσα στους δύο μεγάλους πολέμους. Ο Γρηγόρης Ξενόπουλος την είχε χαρακτηρίσει »αδιαμφισβήτητη διάδοχο της Κοτοπούλη». «Μόνο όποιος είδε την Ελένη να »κρεάρει» ένα ρόλο είναι σε θέση να μαρτυρήσει τι ακριβώς σημαίνει τούτο…» έγραφε η Ειρήνη Καλκάνη. Από τη στιγμή που ήταν να ζωντανέψει στη σκηνή μια ηρωίδα, ο έξω κόσμος έπαυε να υπάρχει γι” αυτήν. Η Ελένη έπαυε να είναι η ίδια, έπλαθε το βάδισμά της, την κίνηση των χεριών της, το λόγο στα χείλη της, τον πόνο στην έκφρασή της…

            Όσες φορές συναντιόμουν με την Ελένη, έμενα με την εντύπωση ότι είχα πράγματι ανταμωθεί μ” ένα ιερό τέρας. Γόνος αστικής οικογένειας, εξαιρετικά καλλιεργημένη, με ανοιχτούς ορίζοντες και ανησυχίες, ελεύθερο πνεύμα, γοητευτική με μεγάλα εκφραστικά μάτια και αριστοκρατικό αέρα, η Ελένη Παπαδάκη είναι μια ξεχωριστή περίπτωση στην ιστορία του ελληνικού θεάτρου. Μεγαλύτερη σκιά από την προσφορά της, όμως, σε αυτό αφήνει το τραγικό τέλος της στα ταραγμένα Δεκεμβριανά…

Η Παξινού, ήταν ξαδελφή της Αιμιλίας Καραβία, με την οποία η Ελένη Παπαδάκη συνδεόταν φιλικά.

          Μια ιστορία με ερωτήματα που παραμένουν μέχρι σήμερα… Γιατί οι φήμες στην Κατοχή ήθελαν τη μεγάλη ηθοποιό να διατηρεί δεσμό με τον δοτό πρωθυπουργό Ιωάννη Ράλλη, φήμες τις οποίες οι άνθρωποι που τη γνώριζαν απέδιδαν στη λασπολογία συναδέλφων που φθονούσαν την αξία της και τελικά οδήγησαν στην εκτέλεσή της…

………………………………………………………………………………………………………………………………………….

   Το 1932 την προσκαλεί το νεοσύστατο Εθνικό Θέατρο. Αμέσως βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα έντονο παρασκήνιο και συναδελφικές αντιζηλίες. Όλοι οι μεγάλοι ρόλοι που θα της ταίριαζαν ξαφνικά αρχίζουν να πηγαίνουν στην Κατίνα Παξινού. Μέχρι και η κριτική επιτροπή αντιδρά, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Για την ιδιόμορφη ψυχολογία της Παπαδάκη, που ζούσε και ανέπνεε για το θέατρο, το χτύπημα ήταν μεγάλο. Από την Αγγλία, που είχε πάει με την Κατίνα Παξινού και άλλους ηθοποιούς για να δώσουν κάποιες θεατρικές παραστάσεις, γράφει σε μια φίλη της: «Δε φαντάζεσαι πόσο καλλιεργημένο είναι το έδαφος από την Κατίνα για την Κατίνα… Η κατάστασις πάντοτε αηδής». «Τραβούσε το μοναχικό δρόμο των ξεχωριστών υπάρξεων, περιμένοντας οι άλλοι να την καταλάβουν, μην μπορώντας η ίδια να βγει από την τροχιά που την τοποθέτησε η μοίρα των εκλεκτών» γράφει στη βιογραφία τού «Ελένη Παπαδάκη – Μια φωτεινή θεατρική πορεία με απροσδόκητο τέλος» (εκδόσεις Καστανιώτη) ο Πολύβιος Μαρσάν. «Γι” αυτό αγαπήθηκε και εκτιμήθηκε από την καλλιτεχνική οικογένεια, που την περιστοίχιζε, αλλά και γι” αυτό ξύπνησε πολλές αντιπάθειες και μίση, ακόμα και σε ορισμένους που δεν καταλάβαιναν το ανθρώπινο και καλλιτεχνικό της ποιόν.»

1935 Να ντύσουμε τους γυμνούς (στον ρόλο της Ερσίλια Ντρέι)

          Υπάρχει ένας παλιός, Κέλτικος μύθος, που λέει ότι ένας τρελός, παίζοντας, θα κερδίσει ένα βασίλειο μια μέρα. Οι τρόποι του κέρδους πολλοί, απόλυτοι, βάρβαροι, ή παιγνιώδεις, με καύσιμη ύλη τους όποιους κάθε φορά διαφορετικούς, πριν μετατρέψουν κι αυτοί την ετεροδοξία τους σ” ορθοδοξία. Αλλά η ιστορία του χαμένου, μα επανακερδισμένου βασιλείου, εξακολουθεί να ταλανίζει το γένος των ανθρώπων, «κρυμμένη μα όχι ξεχασμένη πίσω από διάφορα ονόματα από την εποχή το  Μωϋσή και το  Οδυσσέα. Παράδεισος, Ευτυχία, Δίκαιη Κοινωνία, Έρωτας, Τέχνη…»

          Τελικά, αν ισχύει (και ισχύει) ότι την ιστορία την γράφουν οι νικητές, υπάρχουν άνθρωποι που καταφέρνουν να τους «εκδικούνται» μέσα από την χαραμάδα του χρόνου, μην αφήνοντας το παιχνίδι «να λήξει». Ίσως γιατί η ιστορία των νικητών είναι μια αφήγηση λέξεων, ενώ σε τέτοιες περιπτώσεις, η ιστορία των νικημένων είναι μια αφήγηση αρωμάτων…

1937 Η βεντάλια της λαίδης Γουίντερμηρ, του Οσκαρ Ουάιλντ (ώς λαίδη Γουίντερμηρ)
(Με τον Νίκο Δενδραμή)

          Τέτοια ήταν η περίπτωση της Ελένης Παπαδάκη. Ήταν ένα σπάνιο φαινόμενο που κάποιοι μέτριοι συνάδελφοι και φανατικοί, για να υπάρξουν, του κλέψαν την γλώσσα. Που του κλέψαν την τέχνη και την ζωή. Και πως όχι, αφού εκείνη, έβγαινε στη σκηνή και με δυο ατάκες ακόμη έκλεβε την παράσταση, χτυπώντας ως το μεδούλι τον εφησυχασμό μιας κοινωνίας και τον ναρκισσισμό των καλλιτεχνών. Από λιγότερο ή περισσότερο εκλεπτυσμένους ανθρώπους, όπως ο Λουντέμης κι ο Σικελιανός, ο Παλαιολόγος κι ο Σιδέρης, ο Άλκης Θρύλος κι η Μυρτιώτισσα, ο Νίκος κι η Γαλάτεια Καζαντζάκη, ο Κόντογλου και ο Βασιλείου και τόσοι άλλοι, θεωρήθηκε ενσάρκωση της γοητείας μιας εποχής και του πιο γνήσιου καλλιτεχνικού μεγαλείου, φέρνοντας τα Βερολινέζικα σαλόνια γυναικών κοντύτερα στην Μεσόγειο..

Νατάσα, στους Ταπεινούς και Καταφρονεμένους.

 

Το μοναδικό σωζόμενο ηχητικό ντοκουμέντο της φωνής της Ελένης Παπαδάκη. Από συνέντευξη της στο BBC το 1939 στη διάρκεια επίσκεψης της στο Λονδίνο.

 

 

Οι μαθητές – μαθήτριες

Δανάη Θεοδωροπούλου

Μαίρη Θεοδοσιάδου

Μαρίνα Διαμάντη

Κατερίνα Δερέμπεη

Γιώργος Ιγκλέζος

Πηγές

https://www.sansimera.gr/biographies/749

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%AD%CE%BD%CE%B7_%CE%A0%CE%B1%CF%80%CE%B1%CE%B4%CE%AC%CE%BA%CE%B7

http://www.elenasdiary.com/saga-of-the-week/3034-poios-skotose-tin-eleni-papadaki

http://tvxs.gr/news/prosopa/mnimi-elenis-papadaki-21121944-21122014

http://elenipapadaki.blogspot.gr/2010/04/blog-post_7777.html

Σχολιάστε

Top