ΑΘΛΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

tzygan

Πριν από κάποιες δεκαετίες υπήρχε η άποψη ότι στο βυζάντιο δεν ασχολούνταν με τον αθλητισμό αλλά μόνο με τις αρματοδρομίες και κάποια περίεργα παιγνίδια. Έρευνες που έγιναν απέδειξαν ότι η άθληση σαν στοιχείο της αρχαίας Ελληνικής κουλτούρας, δεν έπαψε να υπάρχει σαν γνώρισμα στον Ελληνικό, τουλάχιστον, βυζαντινό πληθυσμό

ΤΖΥΚΑΝΙΟ

Το άθλημα ήταν ιδιαιτέρως δημοφιλές μεταξύ των Βυζαντινών ευγενών: ο Αυτοκράτορας Βασίλειος Α΄ (867–886) διέπρεπε σε αυτό, ενώ ο γιος του, Αυτοκράτορας Αλέξανδρος (912–913), απεβίωσε από υπερκόπωση μετά από αγώνα. Ο δε Αυτοκράτορας Αλέξιος Α΄ Κομνηνός (1081–1118) τραυματίστηκε ενώ έπαιζε με τον φίλο του Τατίκιο, ενώ, τέλος, ο Ιωάννης Α΄ της Τραπεζούντας (1235–1238) απεβίωσε έπειτα από σοβαρό τραυματισμό στην διάρκεια παιχνιδιού. Το τζυκάνιο ήταν αγώνισμα ομαδικό που παίζονταν από κυρίως νέους αριστοκράτες. Παίζονταν από δύο ομάδες, σε στάδιο με εστίες παρόμοιες με του σημερινού ποδοσφαίρου. Ήταν ένα παιγνίδι παρόμοιο με το σημερινό πόλο. Οι παίκτες ήταν πάνω σε άλογα, κρατούσαν μακριές ξύλινες βέργες σαν μπαστούνια, και χτυπούσαν μια δερμάτινη μπάλα, σε μέγεθος μήλου, προσπαθώντας να πετύχουν τέρμα στην αντίπαλη ομάδα.Το Μέγα Παλάτιον της Κωνσταντινούπολης περιελάμβανε ένα τζυκανιστήριο, το οποίο ανεγέρθηκε αρχικά από τον Αυτοκράτορα Θεοδόσιο Β΄ (408–450) στο νοτιοανατολικό τμήμα του περιβόλου του παλατιού. Κατεδαφίστηκε από τον Βασίλειο Α΄ με στόχο την ανέγερση του ναού της Νέας Εκκλησίας στην θέση του, ενώ ανεγέρθηκε εκ νέου σε μεγαλύτερες διαστάσεις λίγο ανατολικότερα, με δύο στοές να το συνδέουν με την Νέα.

ΙΠΠΟΔΡΟΜΟΣ

Μέρος του μνημειακού συμπλέγματος που περιλάμβανε την Αγία Σοφία και το Παλάτι, ο Ιππόδρομος βρισκόταν στην καρδιά της Βασιλεύουσας. Με μορφή αρχαίου ελληνικού σταδίου αποτελείται από τρία μέρη: τις carceres (κάρκερες), το πέλμα και τα βάθρα. Οι carceres, καμπύλο κτίσμα με 12 πόρτες και κεντρική πύλη, ήταν το σημείο εκκίνησης. Στην ευθεία τους υπήρχε πύργος που έφερε τα επίχρυσα άλογα του Λύσιππου που τώρα στολίζουν τον Άγιο Μάρκο στη Βενετία. Εκεί κυμάτιζε η σημαία της έναρξης των αγώνων. Το πέλμα, δηλαδή ο στίβος, χωριζόταν σε δύο δίαυλους με λοξή και χαμηλή αξονική κατασκευή, τη σπίνα. Ο χαμηλός της τοίχος περιείχε νερό κι ονομαζόταν Εύριπος. Στον έντονα συμβολικό χαρακτήρα της σπίνας συντελούσε ο πλούσιος γλυπτός της διάκοσμος. Σώζονται οι δύο οβελίσκοι, του Μ. Θεοδόσιου και του Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου, και η κολόνα που σχηματίζουν τα κορμιά τριών φιδιών. Πάνω της στηριζόταν χρυσός τρίποδας, αφιέρωμα στους Δελφούς μετά τη μάχη των Πλαταιών. Τα βάθρα ήταν τα καθίσματα των θεατών που στηρίζονταν σε κολόνες, 30 ή 40 σειρές σε αμφιθεατρική διάταξη. Οι άρχοντες κάθονταν στα σκαμνία. Ειδικός υπάλληλος, ο μαξιλλάριος, φρόντιζε να κάθονται οι θεατές σε μαξιλάρια. Κάθισμα λεγόταν το βασιλικό θεωρείο, πολυώροφη κατασκευή που επικοινωνούσε με το παλάτι. Πέρα από τους αγώνες, ο Ιππόδρομος φιλοξενούσε αναγορεύσεις αυτοκρατόρων, υποδοχές επισήμων, αρχές επαναστάσεων, διαπομπεύσεις, θανατικές εκτελέσεις, στρατιωτικούς θριάμβους.

Η κατεξοχήν λειτουργία του βέβαια ήταν οι αρματοδρομίες που τελούνταν συχνά πυκνά ακόμα και Κυριακές και γιορτές, γεγονός που εξόργιζε τον κλήρο. Τους τέσσερις δήμους, τους Πράσινους, τους Βένετους, τους Ρούσσους και τους Άσπρους, αντιπροσώπευαν 4 τέθριππα. Όποιος ηνιόχος έχανε την περικεφαλαία του, το κασσίδιον, έβγαινε από τον αγώνα. Στο τέλος των αγώνων ή ενδιάμεσα, προσφέρονταν διάφορα θεάματα με μίμους και ακροβάτες ή με αναπαραστάσεις κυνηγιού με άγρια θηρία που έφερναν από μακριά. Από τα αγωνίσματα που συνέχιζαν την ελληνορωμαϊκή παράδοση, ο νόμος αναγνώριζε ως βασικά την πάλη, την πυγμαχία, το άλμα, το δρόμο και το δίσκο, και ως ελεύθερα το ακόντιο, την άρση βαρών, το τόξο και τη σφαίρα. Ο βυζαντινός ιππόδρομος αναπαράγει τον ρωμαϊκό κοσμικό συμβολισμό που υποκρύπτει αγροτικές λατρείες προσθέτοντας και βιβλικούς συμβολισμούς. Με τις νίκες να αποδίδονται στον αυτοκράτορα που αντιπροσωπεύει την κοσμογονική πράξη της δημιουργίας, η πολιτική ζωή «θεατρικοποιείται» οδηγώντας σε μια κάθαρση που δεν είναι παρά η επαναφορά της τάξης. Αν τυχόν η εξουσία του αυτοκράτορα αμφισβητηθεί, επέρχεται η τιμωρία όπως όταν στη στάση του Νίκα ο Ιουστινιανός σκότωσε στον Ιππόδρομο 30.000 άτομα. Το Παγκράτιον ήταν αγώνισμα των αρχαίων Ελλήνων, ένας συνδυασμός πάλης, λακτισμάτων και πυγμαχίας χωρίς ιμάντες.

ΜΑΚΡΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
ΚΑΨΟΚΟΛΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
Β1

Σχολιάστε

Top