Γνωρίζοντας τον τόπο μας…

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗΣ Ν. ΙΩΝΙΑΣ

ionia3

Ευφροσύνη Μαλάκη – Β2

Οι  προσφυγικοί συνοικισμοί οικοδομήθηκαν βιαστικά και έζησαν για χρόνια στο περιθώριο των μεγάλων πόλεων μακριά, ακόμα και σήμερα, από την καταγραφή της ιστορίας.

Θα μπορούσαν να ονομαστούν <<Πόλεις της σιωπής>>.

ionia1Προσφυγική κατοικία με δυνατότητα στέγασης 4 οικογενειών (οδ. Καραολή & Αγ. Βασιλείου)

Η περιοχή, γνωστή ως Ποδαράδες, υπήρξε ο χώρος όπου εγκαταστάθηκαν 500 οικογένειες ταπητουργών προσφύγων  από τη Σπάρτη,  με σκοπό  την οργάνωση της ταπητουργίας και το μπόλιασμα της στην Ελληνική πραγματικότητα. Η ταπητουργία θεωρήθηκε η λύση όλων αυτών. Στα 1230 στρέμματα του κτήματος που αγοράστηκαν από την Ε.Α.Π. (Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων) χτίστηκαν μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα 3864 σπίτια που παραχωρούνται τοκοχρεολυτικά. Ο οικισμός οριοθετήθηκε από τα συνεργεία της Ε.Α.Π. και διαιρέθηκε σε δύο ζώνες. Στον οικιστικό χώρο και στο χώρο των «εργοστασίων και Λατομείων» στην περιοχή της Ελευθερούπολης, μέσα σ’ έναν ασύλληπτο οικοδομικό οργασμό, όπου σπίτια, εργοστάσια, γέφυρες, δρόμοι κλπ δημιουργούνταν από το μηδέν, η πόλη της Ν. Ιωνίας έβαλε τις ρίζες της.. Ο οικισμός παίρνει σιγά σιγά μορφή και αναπτύσσει λειτουργίες πόλης, κοσμικά κέντρα, κινηματογράφους, καταστήματα εμπορικά, τράπεζες, εφημερίδες, καλλιτεχνικούς και αθλητικούς ομίλους, ηλεκτροφωτισμό κλπ. Αλλά, υπήρχαν μεγάλα προβλήματα ύδρευσης, αποχέτευσης, σχολείων, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης κλπ. Το 1926, οι κάτοικοι της Ν.Ιωνίας έφτασαν τους 16.382 και όλοι ήταν πρόσφυγες. Το 1934 ανακηρύσσεται ανεξάρτητος Δήμος και αποκτάει δική της οντότητα.

ionia2Προσφυγική κατοικία με διακοσμητική χρήση των οικοδομικών στοιχείων (οδ. Ελ. Βενιζέλου & Αγν. Ηρώων)

Μετά τον Εμφύλιο, η Ν. Ιωνία γίνεται ο αποδέκτης μεγάλης μάζας εσωτερικών μεταναστών. Με αυτό  τον τρόπο η προσφυγούπολη μετατρέπεται σε μια εργατούπολη. Κάπως έτσι άλλαξαν όλα, τα παιδιά, η γειτονιά. Μετά τη δικτατορία του 1967 λίγα πράγματα στην πόλη είναι ίδια. Το προσφυγικό στοιχείο έχει συρρικνωθεί. Η Ν. Ιωνία είναι πλέον μια μεγάλη πόλη. Στη δεκαετία του ΄80, οι αλλαγές είναι ραγδαίες. Τα προσφυγικά σπίτια εκτοπίζονται από τις πολυκατοικίες και τα εμπορικά κέντρα. Η βιομηχανία συρρικνώνεται και τη θέση της παίρνει ο τριτογενής τομέας. Η αλλοίωση της φυσιογνωμίας της μεγεθύνεται. Ο άλλοτε προσφυγικός συνοικισμός της Ν. Ιωνίας έκλεισε ήδη 80 χρόνια κι έχει γράψει τη δική του ιστορία.

Τα τυποποιημένα κτίρια της Ε.Α.Π. σχήματος κουτιού, χτισμένα με ντόπια πέτρα και ξύλα και κεραμίδια που εισάγονταν από την Ευρώπη και που οικοδομήθηκαν με κριτήρια τη σχετική λειτουργικότητα και το χαμηλό κόστος σήμερα αποτελούν δείγματα καθαρά λαϊκής αρχιτεκτονικής, κινημένης από τις αδήριτες ανάγκες της στιγμής που τη γέννησε και φορτισμένη με πικρές ιστορικές μνήμες. Έτσι, οι προσφυγικοί οικισμοί παίρνουν τη θέση τους στην ιστορία της αρχιτεκτονικής και της πολεοδομίας. Ανάμεσά τους μπορούμε να ξεχωρίσουμε δυο παραδείγματα από τους δύο τύπους: Τα σημερινά Κλωστήρια Αττικής αποτελούσαν το εργοστάσιο Βαμβακουργίας του συγκροτήματος της Ελληνικής Εριουργίας ΣΕ που χτίστηκαν το 1926. Ένα συγκρότημα μοναδικό που σώζεται πλήρες σε κομβικό σημείο της πόλης και του οποίου η επανάχρηση για τη στέγαση Τεχνολογικού Μουσείου και πολιτισμικών εκδηλώσεων,  θα έδινε το στίγμα του ιστορικού παρελθόντος της Ν. Ιωνίας, της άρρηκτα δεμένης προσφυγικής και βιομηχανικής της κληρονομιάς. Η διττή αρχιτεκτονική κληρονομιά της Ν. Ιωνίας, του προσφυγικού και βιομηχανικού παρελθόντος της έχει ήδη αναγνωριστεί από τους αρμόδιους κρατικούς φορείς  προστασίας της.

ΠΗΓΗ: http://www.ionianet.gr/hst_civ/dakoura.htm

 

Σχολιάστε

Top