Την Πέμπτη 1 Ιουνίου η συγγραφέας Έλενα Αρτζανίδου επισκέφτηκε το σχολείο μας στο πλαίσιο της έκθεσης βιβλίου που διοργάνωσε το Σχολείο και ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων. Έτσι είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε μαζί της και να πάρουμε τη συνέντευξη που ακολουθεί.

………………………………………………………………………………………………………………………………

Έλενα Αρτζανίδου: Η λογοτεχνία μπορεί να σου αλλάξει τη ζωή.

School is Cool: Κα Αρτζανίδου πείτε μας λίγα λόγια για τη ζωή σας

Γεννήθηκα εδώ, στη Γερμανία αφού οι γονείς μου είχαν έρθει στη Γερμανία μετανάστες. Μέχρι τα εννιά μου χρόνια έζησα εδώ και μετά επέστρεψα στην Ελλάδα. Θεωρώ ότι πέρασα πολύ ωραία παιδικά χρόνια. Μετά σπούδασα και τα τελευταία είκοσι χρόνια ασχολούμαι με τη λογοτεχνία. Η ζωή μου είναι όμορφη, έχει βέβαια και τις δυσκολίες της, όπως όλων των ανθρώπων.

School is Cool: Τι σπουδάσατε;

Σπούδασα Νηπιαγωγός και εργάζομαι 33 χρόνια ως Νηπιαγωγός.

School is Cool: Ποιο ήταν το αγαπημένο σας μάθημα στο σχολείο;

Μου άρεσε πάντα η ιστορία. Οι καλύτεροι βαθμοί μου ήταν στην ιστορία. Την αγαπούσα πολύ και ακόμα την αγαπώ.

School is Cool: Πότε ξεκινήσατε να γράφετε βιβλία;

Ξεκίνησα να γράφω το 1996. Το 1997 βγήκε το πρώτο μου βιβλίο «Φιλαρέτη και Πάτη» από τις εκδόσεις Πατάκη, το οποίο κυκλοφορεί ακόμα.

School is Cool: Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να γράψετε το πρώτο σας βιβλίο;

Η αλήθεια είναι ότι όταν ήμουν παιδί δε σκεφτόμουν ότι θα γίνω συγγραφέας. Ωστόσο όταν σχολούσα από το σχολείο έβλεπα πάντα τα σύννεφα. Καθόμουν στο μπαλκόνι του πατρικού μου σπιτιού, παρατηρούσα τους σχηματισμούς τους κι έφτιαχνα ιστορίες: «Μια φορά και έναν καιρό, ήταν ένας κουρσάρος και ήρθε μια μάγισσα». Αυτό το έκανα καθημερινά, φτιάχνοντας κάθε φορά άλλες ιστορίες. Μόνο που δεν τις έγραφα. Μέχρι που μεγάλωσα και κάποια στιγμή έγραψα μια ιστορία, χωρίς να καταλάβω γιατί γράφω. Κι αν δεν το έβλεπε μια φίλη που με ενθάρρυνε, νομίζω πως δε θα το είχα στείλει ποτέ για δημοσίευση.

Πόσα βιβλία έχετε γράψει;

Έχω γράψει σαράντα βιβλία.

Ποια είναι η πηγή έμπνευσης για να γράψετε ένα βιβλίο;

Η πηγή έμπνευσης είναι διαφορετική κάθε φορά. Δεν είναι τόσο εύκολο να βρεις τι θα γράψεις. Ανησυχείς αν θα βρεις το κατάλληλο θέμα. Όμως, το ερέθισμα έρχεται μόνο του να σε βρει. Είναι σαν το σπόρο. Πέφτουν πολλοί σπόροι μέσα σου, αλλά δε θα φυτρώσουν όλοι. Μόνο ένας, ο πιο δυνατός, θα βγει στην επιφάνεια.

Για παράδειγμα, το βιβλίο μου «Μυστικά και ψέματα», το έγραψα όταν διαπίστωσα ότι όλοι, μικροί και μεγάλοι, έχουν μυστικά. Όταν όμως έχεις μυστικά, τότε αναγκάζεσαι συχνά, να λες ψέματα, έστω και ανώδυνα.

Στο τελευταίο μου βιβλίο, «Πιάσε το τιμόνι , Γίγαντα», Eκδ. Ψυχογιός, το ερέθισμα προήλθε από μια συκιά στη Ρόδο. Την άκουσα, ένιωσα πως μου «μίλησε». Εκεί στη συκιά είδα μια γριά που κατάλαβα ότι πονάει. Ήταν η γιαγιά του ήρωα μου του Αργύρη. Έτσι έπλασα το βιβλίο. Μου πήρε όμως δύο χρόνια να το ολοκληρώσω γιατί προσπαθούσα να καταλάβω τι τον βασανίζει.

Πόσο χρόνο χρειάζεστε για να γράψετε ένα βιβλίο;

Κάθε βιβλίο χρειάζεται άλλο χρόνο για να ολοκληρωθεί. Τα βιβλία μου που είναι για μικρά παιδιά, π.χ. το «Ψηλά τα χέρια», έχουν περίπου 2.000 λέξεις. Αφού σκεφτώ και αποφασίσω τι θα γράψω, τότε το στάδιο του γραψίματος μου παίρνει μια βδομάδα περίπου.  Μετά όμως το δουλεύω για ένα έως τρεις μήνες, μέχρι να φτάσω στο σημείο που θέλω.

Τα βιβλία όμως που απευθύνονται σε μεγαλύτερες ηλικίες π.χ. +11 έχουν 10.000 και πάνω λέξεις. Έχεις δηλαδή το περιθώριο να δουλέψεις περισσότερο τους χαρακτήρες, να πας πιο βαθιά. Έτσι μπορεί να μου πάρει και δύο χρόνια για το τελειώσω. Το γράψιμο βέβαια μπορεί να κρατήσει 3 μήνες, όμως μετά το δουλεύω και το διορθώνω. Εγώ όταν γράφω ένα βιβλίο, δε γράφω από το πρωί ως το βράδυ. Γράφω συστηματικά κάθε μέρα, από νωρίς το πρωί ως τις 12.00 το μεσημέρι κάθε καλοκαίρι. Τις διορθώσεις όμως τις κάνω τους υπόλοιπους μήνες, κυρίως τις βραδινές ώρες, γιατί το πρωί εργάζομαι και δεν έχω χρόνο.

Έχετε χρησιμοποιήσει προσωπικά σας βιώματα στα βιβλία σας;

Πολύ λίγα είναι τα προσωπικά μου βιώματα, κυρίως στα πρώτα μου βιβλία.

Από τα βιβλία που έχετε γράψει ποιο είναι το αγαπημένο σας;

Όλα μου τα βιβλία τα αγαπώ, όπως κάθε μάνα τα παιδιά της, και το τελευταίο το αγαπώ πιο πολύ γιατί με χρειάζεται περισσότερο και γιατί είναι πιο φρέσκο, οι μνήμες μου είναι νωπές.

Τι σας αρέσει περισσότερο να γράφετε, βιβλία για μεγάλους ή για παιδιά;

Μου το ρωτάνε πολλές φορές αυτό. Δεν ξέρω αν μου αρέσει περισσότερο να γράφω για παιδιά, αλλά διαπιστώνω ότι στα 20 χρόνια που γράφω βιβλία, γράφω με μεγαλύτερη ευκολία παιδική-νεανική λογοτεχνία. Για ενήλικες γράφω κάθε 5-6 χρόνια. Αυτό συμβαίνει, νομίζω, επειδή είμαι σε επαφή με τα παιδιά πολλά χρόνια τώρα, το βρίσκω πιο ενδιαφέρον και ίσως να με κάνει και μένα παιδί.

Το επάγγελμα του συγγραφέα στην Ελλάδα μπορεί να προσφέρει σε κάποιον τα απαραίτητα χρήματα για να ζήσει;

Όχι, στην Ελλάδα δεν είναι επάγγελμα. Για να είναι επάγγελμα πρέπει να σου δίνει τα απαραίτητα χρήματα για να ζήσεις. Στην Ελλάδα αυτό, εκτός από κάποιες εξαιρέσεις, δεν είναι εφικτό.  Οι Έλληνες συγγραφείς δεν μπορούν να ζήσουν μόνο από αυτό γιατί δεν υπάρχουν τόσο πολλοί αναγνώστες. Επίσης η ελληνική γλώσσα μιλιέται μόνο στην Ελλάδα και στην Κύπρο, το αναγνωστικό κοινό λοιπόν είναι πολύ μικρό.  Γι’ αυτό άλλωστε κι εγώ έχω τη δουλειά ως Νηπιαγωγός.

Αν έπρεπε να διαλέξετε ανάμεσα στο επάγγελμα του νηπιαγωγού και της συγγραφέας ποιο θα διαλέγατε;

Τώρα, θα ήθελα να ασχοληθώ μόνο με τη λογοτεχνία. Έχω δουλέψει πολλά χρόνια στην εκπαίδευση κι έτσι αυτή τη στιγμή η μεγάλη μου αγάπη είναι η λογοτεχνία. Με αυτήν θέλω να ασχολούμαι περισσότερο.

Έχετε δεχτεί αρνητική κριτική για τα βιβλία σας;

Όχι ποτέ. Επειδή όμως δεν έχει μιλήσει κάποιος, δε σημαίνει πως δεν υπάρχουν άνθρωποι που δεν τους άρεσε κάτι. Δεν το ξέρω όμως. Από την άλλη δεν είναι κακό να ακούς αρνητικά πράγματα γιατί βελτιώνεσαι.

Τι σας αρέσει να κάνετε στον ελεύθερο χρόνο σας;

Στο ελεύθερο μου χρόνο θέλω να είμαι με τους φίλους μου, να ταξιδεύω , να διαβάζω πολύ. Γενικά, μου αρέσει να έχω ελεύθερο χρόνο και το επιδιώκω. Τα καλοκαίρια π.χ,. όταν σταματάω το γράψιμο, προσπαθώ να κάνω πολλά πράγματα ,όπως να κολυμπάω, να περνάω πολύ χρόνο με τους φίλους μου, να μιλάμε για ότι μας απασχολούν.

Ποιο ήταν το αγαπημένο σας βιβλίο ή συγγραφέας όταν ήσαστε παιδί;

Το πρώτο βιβλίο που θυμάμαι να διάβασα, ήταν «Ο δεκαπενταετής πλοίαρχος» του Ιούλιου Βερν. Θυμάμαι ότι το διάβασα πολλές φορές. Μαγεύτηκα τόσο πολύ, γιατί δεν τον ήξερα αυτό τον κόσμο. Στο σχολείο που πήγαινα, στην Αμερικανική Γεωργική Σχολή, υπήρχε μια τεράστια βιβλιοθήκη. Μια καθηγήτρια μου, η Πελαγία Βουτσά, μου είπε «Έλα, βούτα και πάρε ότι θες». Ο κόσμος αυτός μου άλλαξε τη ζωή. Πραγματικά, το πιστεύω ακράδαντα ότι η λογοτεχνία μπορεί να σου αλλάξει τη ζωή.

Από την επαφή που έχετε με τους μαθητές ποια νομίζετε πως είναι η σχέση των παιδιών με τη λογοτεχνία;

Στην Ελλάδα νομίζω πως η σχέση αυτή δεν είναι πολύ καλή. Ακούω για τις άλλες χώρες, π.χ. τη Γερμανία, ότι υπάρχει πολιτική βιβλίου. Δε φταίνε νομίζω τα παιδιά για αυτό, αλλά το εκπαιδευτικό σύστημα.

Πιστεύετε ότι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα βοηθάει στην καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας;

Όχι, προσπάθησε βέβαια να κάνει κάτι, βάζοντας επίσημα τη λογοτεχνία στο σχολείο. Όταν βάζεις κάτι επίσημα, γίνεται συστηματικά και έχει θετικά αποτελέσματα. Όταν όμως το κάνει όποιος θέλει, τότε η κατάσταση δυσκολεύει. Φταίει και το εκπαιδευτικό σύστημα, φταίνε όμως και οι βιβλιοθήκες. Σε άλλες χώρες, το ρόλο της καλλιέργειας της φιλαναγνωσίας, τον έχει αναλάβει  η βιβλιοθήκη του τόπου, που είναι  οργανωμένη, που έχει πρόγραμμα. Στην Ελλάδα δεν είμαστε τόσο πίσω, όσο στο παρελθόν, ωστόσο πολιτική φιλαναγνωσίας, με δράσεις συστηματικές, δεν υπάρχει. Υπήρχε παλιότερα το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου και από την ώρα που έκλεισε, τα πράγματα πήγαν ακόμα πιο πίσω. Αυτό, έχει σαν αποτέλεσμα τα Ελληνόπουλα να μην διαβάζουν. Κι όταν διαβάζεις, δε σημαίνει πως δεν παίζεις με τον υπολογιστή, δε διασκεδάζεις με τους φίλους σου, δεν ξαπλώνεις. Το διάβασμα πάει με όλα. Μπορείς να τα συνδυάσεις όλα. Όταν διαβάζεις βιβλία έχεις άποψη, Είσαι ένας πολίτης με κρίση. Σκέφτεσαι αλλιώς και απαιτείς τα καλύτερα για τη ζωή σου.