Τα γενετικά μεταλλαγμένα τρόφιμα εξαπλώνονται όλο και περισσότερο, χωρίς να φαίνεται ότι βλάπτουν την υγεία μας. Οι μέθοδοι της γενετικής μηχανικής επιτρέπουν σήμερα την τροποποίηση του γενετικού κώδικα ο οποίος βρίσκεται στο DNA των κυττάρων.
Οι τροποποιήσεις αυτές επιτυγχάνονται με τη μεταφορά γονιδίων και μπορούν να γίνουν σε φυτικούς και ζωικούς οργανισμούς, σε ψάρια και σε βακτήρια.
Οι γενετικοί ανασυνδυασμοί από διαφορετικούς οργανισμούς, επιτρέπουν τη δημιουργία νέων γενικά τροποποιημένων (ΓΤ) οργανισμών. Οι ανασυνδυασμοί αυτοί έχουν οδηγήσει στην παραγωγή μιας σειράς από ΓΤ προϊόντα όπως εμβόλια, φάρμακα, τρόφιμα, συστατικά τροφίμων και τροφές ζώων.
Αρχικά γίνεται η επιλογή των γονιδίων που προσδίδουν ιδιαίτερα και επιθυμητά χαρακτηριστικά σε ένα οργανισμό. Η μεταφορά των γονιδίων που προσδίδουν ιδιαίτερα και επιθυμητά χαρακτηριστικά σε ένα οργανισμό. Η μεταφορά των γονιδίων αυτών μπορεί να γίνει μεταξύ οργανισμών που ανήκουν σε διαφορετικά βιολογικά είδη.
Για παράδειγμα μπορούν να αναγνωρισθούν γονίδια που δίνουν σε ένα συγκεκριμένο είδος ιδιαίτερη ανθεκτικότητα σε βλαβερά έντομα και στη συνέχεια να μεταφερθούν σε ένα άλλο είδος φυτού. Ή ακόμη είναι δυνατόν να μεταφερθούν γονίδια που επιτρέπουν σε ένα φυτό να παράγει καρπούς με επιλεγμένα θρεπτικά συστατικά.
Η αναγνώριση ιδιαιτέρων χρήσιμων χαρακτηριστικών σε διάφορους οργανισμούς, είναι ο πιο σημαντικός και καθοριστικός παράγοντας στη διαδικασία της γενετικής τροποποίησης των οργανισμών. Σήμερα η διαδικασία αυτή έχει επιταχυνθεί χάρις στις νέες μεθόδους μελέτης της αλληλουχίας του DNA και γίνεται σε εκατοντάδες διαφορετικούς οργανισμούς.
Τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα (ΓΤΤ) προκύπτουν από καλλιέργειες και φυτείες που γίνονται σήμερα σε περισσότερες από 40 χώρες. Πολλά εκατομμύρια στρεμμάτων καλλιεργούνται με ΓΤ φυτά. Τα κυριότερα είναι φυτά σόγιας, καλαμποκιού, βαμβακιού, πατάτες, ελαιοκράμβη, κολοκυθιές, ραδίκια, ντομάτες. Υπάρχουν ακόμη μια σειρά από φυτείες που βρίσκονται σε πειραματικό στάδιο. Πρόκειται για μπανάνες που θα μπορούν να παράγουν εμβόλια για χρήση στον άνθρωπο εναντίον μολυσματικών ασθενειών όπως η ηπατίτιδα Β. Επίσης υπάρχουν φυτείες ρυζιού που παράγουν ρύζι με αυξημένη περιεκτικότητα σε σίδηρο και βιταμίνες που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην μείωση του προβλήματος της πείνας και της κακής διατροφής σε πολλές φτωχές χώρες. Οι φυτείες γλυκοπατάτας που αντιστέκεται σε ένα ιό που καταστρέφει τις φυτείες θα μπορούσε να λύσει το μεγάλο πρόβλημα της καταστροφής των σοδειών στην Αφρική.
Τα πλεονεκτήματα της παραγωγής των Γ.Τ. είναι τα ακόλουθα:
Α. Προϊόντα φυτικής προέλευσης:
-Καλύτερη γεύση και ποιότητα
-Μείωση χρόνου ωρίμανσης των φυτών ή δέντρων που τα παράγουν
-Τα φυτά προσφέρουν καλύτερες και μεγαλύτερες σοδειές, αυξημένη αντίσταση εναντίον βλαβερών οργανισμών και ασθενειών, χρειάζονται λιγότερα εντομοκτόνα και ζιζανιοκτόνα
-Αυξημένη περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά
-Πιθανότητες για νέα προϊόντα και μεθόδους καλλιέργειας
Β. Προϊόντα ζωικής προέλευσης:
-Περισσότερες θρεπτικές ιδιότητες, αυξημένη αντίσταση των ζώων σε ασθένειες, αύξηση της παραγωγικότητας
-Καλύτερη και περισσότερη παραγωγή κρέατος, αυγών και γάλακτος
-Βελτίωση της υγείας των ζώων και καλύτερες διαγνωστικές μέθοδοι
Γ. Ωφέλειες για το περιβάλλον
-Λιγότερη χρήση εντομοκτόνων, ζιζανιοκτόνων και λιπασμάτων
-Καλύτερη διατήρηση του εδάφους και των υδάτων όπως επίσης εξοικονόμηση ενέργειας
-Βιολογική επεξεργασία των δασικών προϊόντων
-Καλύτερος χειρισμός και επεξεργασία των απόβλητων
Τα μειονεκτήματα της χρήσης των Γ.Τ. προϊόντων.
Τα δεδομένα που έχουμε σήμερα και δείχνει ότι δεν υπάρχουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία μας και το περιβάλλον, προκύπτουν από βραχυπρόθεσμες έρευνες. Δεν έχουμε σήμερα μακροπρόθεσμες έρευνες που να αποδεικνύουν ότι η πολύχρονη κατανάλωση τέτοιων προϊόντων είναι εντελώς χωρίς περισσότερους κινδύνους από τα συνηθισμένα τρόφιμα.
Οι διαπιστώσεις αυτές προκύπτουν από μία βαρυσήμαντη έκθεση της Βρετανικής Εταιρίας Ιατρικής (British Medical Association). Η έκθεση του επίσημου Βρετανικού ιατρικού σώματος ενισχύει μια άλλη έρευνα που έγινε από το Royal Society της Μεγάλης Βρετανίας. Η έρευνα αυτή είχε δείξει ότι ο κίνδυνος μεταφοράς μεταλλαγμένου DNA από τα τροποποιημένα τρόφιμα στο άνθρωπο είναι αμελητέος.
Πρέπει να επαναλάβουμε ότι και τα δύο επίσημα επιστημονικά ιατρικά σώματα που εξέδωσαν τα πορίσματα των ερευνών τους για το ζήτημα, τονίζουν ότι η επαγρύπνηση και οι έρευνες για την ασφάλεια των μεταλλαγμένων τροφίμων πρέπει να είναι συνεχείς.
Εκείνο που εμείς παρατηρούμε είναι ότι οι εξελίξεις στο θέμα στην Ευρώπη ακολουθούν αυτό που παρατηρήθηκε πρώτα στις ΗΠΑ. Στη χώρα αυτή, τα μεταλλαγμένα τρόφιμα εξαπλώθηκαν πολύ πιο γρήγορα ενώ στην Ευρώπη υπήρχαν σοβαρές επιφυλάξεις. Σταδιακά βλέπουμε ότι και στην Ευρώπη ακολουθείται μια λιγότερο περιοριστική προσέγγιση. Οι εκτάσεις που καλλιεργούνται με μεταλλαγμένα προιόντα έχουν πολλαπλασιαστεί κατά τα τελευταία χρόνια.
Είναι γεγονός ότι τα μεταλλαγμένα τρόφιμα μπορούν να δώσουν λύση σε πολλά προβλήματα που αφορούν την ανθρωπότητα. Ιδιαίτερα έχουν τη δυνατότητα να επιτρέψουν την αντιμετώπιση της απειλής της πείνας και του υποσιτισμού. Χρειάζονται όμως δικλείδες ασφαλείας για την αποφυγή ανεπιθύμητων επιπτώσεων σε πολιτικό, οικονομικό, περιβαλλοντικό και ιατρικό επίπεδο. Η Βρετανική Εταιρία Ιατρικής επισημαίνει ότι υπάρχουν τομείς σχετικοί με την ασφάλεια των μεταλλαγμένων τροφίμων τους οποίους χρειάζονται οπωσδήποτε περαιτέρω έρευνες. Μερικοί από τους τομείς αυτούς είναι:
-Αλλεργία: Χρειαζόμαστε περισσότερες γνώσεις και στοιχεία για το κατά πόσο τα νέα αυτά τρόφιμα μπορούν να προκαλέσουν νέες καταστάσεις αλλεργίας. Δεν έχουμε σήμερα δεδομένα που να υποστηρίζουν ότι τα τρόφιμα αυτά είναι αίτια αυξημένης αλλεργίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι ένας τέτοιος κίνδυνος δεν υπάρχει ή ότι δεν πρόκειται να παρουσιαστεί Ο κίνδυνος αυτός πιθανόν να παρουσιαστεί μελλοντικά με νέα τρόφιμα που θα παραχθούν με τη χρήση της γενετικής μηχανικής. Δημιουργία ανθεκτικών μικροοργανισμών στα αντιβιοτικά λόγω μετάδοσης των γονιδίων που προσδίδουν την ανθεκτικότητα αυτή, πιθανότητα για άγνωστες επιδράσεις που μπορούν να έχουν σχέση με καρκίνο, ή άλλες βλαβερές επιδράσεις.
- Διατροφική αξία: Η διατροφική αξία των μεταλλαγμένων προιόντων μπορεί να είναι διαφορετική από αυτή των κλασσικών τροφίμων. Με την αύξηση της χρήσης τους, το ποσοστό τους στη συνολική διατροφή θα αυξάνεται. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε κάτω από αυτές τις συνθήκες, τη διατροφική τους αξία ιδιαίτερα σε ευάλωτες ομάδες όπως τα βρέφη τα παιδιά και τους ηλικιωμένους
-Μεταφορά DNA: Εκ πρώτης όψεως δεν υπάρχει κίνδυνος από τη μεταφορά μεταλλαγμένου DNA στον άνθρωπο. Εξ άλλου καθημερινά προσλαμβάνουμε δια μέσου της διατροφής μας μη ανθρώπινο DNA από πολλές πηγές. Μέχρι σήμερα δεν έχουν αναγνωρισθεί προβλήματα σε σχέση με το γεγονός αυτό. Αυτό δεν σημαίνει ότι στο μέλλον δεν μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο και έτσι επιβάλλεται συνεχής έρευνα.
- Περιβαλλοντικός κίνδυνος: Ο κίνδυνος αυτός αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες ανησυχίες σχετικά με τα γενετικά μεταλλαγμένα φυτά. Η ανθεκτκότητα ορισμένων μεταλλαγμένων φυτειών στα ζιζανιοκτόνα και εντομοκτόνα, μπορεί να είναι αιτία αλλοίωσης του φυτικού πλούτου και της διαφοροποίησης. Η μεταφορά μεταξύ των διαφόρων φυτών γενετικά μεταλλαγμένου υλικού, θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανάπτυξη νέων ποικιλιών που να είναι βλαβερές για το περιβάλλον και ανθεκτικές σε φάρμακα ή άλλες καταστάσεις. Τέτοια φαινόμενα θα μπορούσαν να έχουν πολύ αρνητικές επιδράσεις στο περιβάλλον, καθώς στο φυτικό και ζωικό βασίλειο διαταράσσουν την ισορροπία που υπάρχει σήμερα.
Εμείς θα τονίσουμε συμπερασματικά ότι αναζητώντας τα μέγιστα δυνατά οφέλη από τα μεταλλαγμένα τρόφιμα, θα πρέπει να οπλιστούμε με προσοχή και να αποκομίσουμε γνώσης και εμπειρίες μαθαίνοντας από τι συμβαίνει σήμερα και ερευνώντας για το τι μπορεί να υπάρχει και δεν το γνωρίζουμε.
Ευάλωτα τα έμβρυα
Το ρετινοϊκό οξύ ( βιταμίνη Α ) και τα παράγωγα του συμμετέχουν στη ανάπτυξη των θηλαστικών. Επειδή τα μόρια αυτά είναι υδατοδιαλυτά και δραστικά σε πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις, ένα τροποποιημένο φυτό για την παραγωγή βιταμίνη Α μπορεί να παράγει τέτοια που θα δρουν ανταγωνιστικά, επηρεάζοντας τη φισιολογική εμβρυϊκή ανάπτυξη. Για αυτό το γοργά αναπτυσσόμενο έμβρυο ή το νεογνό επηρεάζεται από την διατροφή της θηλάζουσας μητέρας. Για αυτό και τα ανάλογα πειράματα γίνονται σε νεαρά ποντίκια, λ.χ. , και έχουν δείξει σημαντικές βλάβες στο ανοσοποιητικό, πεπτικό, και σμίκρυνση κυττάρων κ.ά. Τα παιδιά, κάτω των δύο ετών ειδικότερα, είναι επιδεκτικά στις αλλεργίες τρείς έως τέσσερις φορές περισσότερο.
Γάλα και γαλακτοκομικά από αγελάδες που τους έδιναν της γενετικώς σχεδιασμένη βοδινή ορμόνη ανάπτυξης (rBGH) περιέχουν αυξημένες ποσότητες μιας άλλης ορμόνης, τον ινσουλινομιμούμενο αυξητικό παράγοντα (IGF-1)που ενοχοποιείται για το καρκίνο του μαστού και του προστάτη. Το 1989 αρρώστησαν 5.000 άτομα και πέθαναν περισσότερα από 37 που πήραν συμπλήρωμα διατροφής με L-τρυπτοφανή που παρήχθη από βακτήρια γενετικώς τροποποιημένα Η ένθεση του γονιδίου Ιντερλευκίνη 4 σ’ έναν αβλαβή ιό ποντικού και η ένεση του ανασυνδυασμένου αυτού σχήματος σε ποντίκια προκάλεσαν τον θάνατο τους, αντί να λειτουργήσουν ως εμβόλιο-ενίσχυση του ανασοποιητικού, όπως σχεδίαζαν οι ερευνητές.
Άλλα πειράματα έδειξαν ότι η τροποποιημένη σόγια έχει 12%-14% λιγότερες ισοφλαβόνες, δραστικά αντικαρκινικά μόρια· με την παραγόμενη τροποποιημένη πρωτεΐνη να έχει δύο τμήματα όμοια με εκείνα γνωστών αλλεργιογόνων, και με κίνδυνο, αν και μικρό, τη μεταφορά του σχετικού αυτού γονιδίου στο DNA εντερικών βακτηρίων, εγκαθιδρύοντας μόνιμη αλλεργία ή σε ανάλογο τόνο αντοχή σε αντιβιοτικά από τα σχετικά χρησιμοποιούμενα για τροποποίηση γονίδια.
Θραύσματα τροποποιημένου DNA βρέθηκαν από γερμανούς ερευνητές στον εγκέφαλο νεογέννητων ποντικιών που οι μητέρες τους είχαν τραφεί με «μεταλλαγμένα». Το 2005 η Ερμακόβα της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών έδειξε ότι η προσθήκη τροποποιημένης σόγιας στη διατροφή μητέρων-ποντικιών οδήγησε στο θάνατο το 55% των νεογέννητων και στο ελλιποβαρές κατά 20 γραμμάρια του σώματος τους, ενώ στο πείραμα-μάρτυρα το ποσοστό ήταν 6,8%. Σχετικές έρευνες των εταιριών δεν οδηγούν σχεδόν σε τίποτε! Για αυτό πολλοί άλλοι επιστήμονες έχουν κατηγορηθεί, απειληθεί ή επικριθεί! Όπως ο Πουζτάιν που απολύθηκε.
Με τα λίγα αυτά παραδείγματα- υπάρχουν πολύ περισσότερα- γίνεται εμφανής ο κίνδυνος των “μεταλλαγμένων” για την υγεία μας· ένας κίνδυνος που ίσως εγκαθίσταται αργά αλλά και απρόβλεπτα ίσως ένας εφιάλτης που μπορεί να εκδηλωθεί στο μέλλον. Έχουμε όμως τη δυνατότητα ακόμη να αντισταθούμε με τη στάση μας, αποφεύγοντας τα μεταλλαγμένα όσο μπορούμε, καθώς μερικά από αυτά έχουν σήμανση· και να πιέζουμε προς κάθε κατεύθυνση για την ακύρωση αυτής της τεχνολογίας, που ήδη φαίνεται επιστημονικά νεκρή έως ανεξέλεγκτη.
