Του Μαρίνου Κονταρά (Α2, Λύκειο)
Η υπόθεση του μυθιστορήματος εξελίσσεται σε ένα μικρό χωριό στην τουρκοκρατούμενη Λέσβο στις αρχές του εικοστού αιώνα (1900-1910). Το όνομα του χωριού δεν αναφέρεται αλλά μπορούμε να καταλάβουμε ότι πρόκειται για ένα χωριό στη Λέσβο τόσο από την αναφορά του αφηγητή στην Πηγή της Καρύνης και τον Μόλυβο, όσο και από το γεγονός ότι εκείνη την εποχή στο νησί συνυπήρχαν Έλληνες και Τούρκοι.
Τα βασικά πρόσωπα της ιστορίας είναι ο αφηγητής και ο Βασίλης ο Αρβανίτης. Ο Βασίλης από μικρή, κιόλας, ηλικία φρόντισε να επιδείξει την ανδρεία και την λεβεντιά του σκοτώνοντας ένα τεράστιο φίδι. Προέρχεται από όχι και τόσο εύπορη οικογένεια -αν και δεν γίνεται αναφορά στην οικονομική του κατάσταση-. Ο πατέρας του ήταν χτίστης, ενώ για τη μητέρα του δεν μαθαίνουμε τίποτα. Είναι ένας όμορφος νεαρός, παίδαρος και λεβέντης, σύμφωνα με τον αφηγητή, ψηλός, γαλανομάτης και κατσαρομάλλης. Βοηθούσε τον πατέρα του στα χτισίματα και συνήθιζε να παίζει με τους φίλους του στο βουνό. Μεγαλώνοντας έγινε ηρωική μορφή. Εκδικήθηκε για τον θάνατο του πρωτοπαλίκαρου των Ρωμιών, του Ζαχαρία, πολέμησε στο πλευρό των Μακεδονομάχων, έγινε κοντραμπατζής, τα έβαζε με όλους εκείνους που εκμεταλλεύονταν και καταπίεζαν τους ανθρώπους, όπως ήταν οι Τούρκοι. Με λίγα λόγια έκανε το ένα κατόρθωμα μετά το άλλο, γλένταγε, μεθούσε, κερνούσε τον κόσμο, όμως δεν λούφαζε ποτέ. Πάλευε με το άδικο, απ” όπου και να προερχόταν, αν και πολλές φορές χρησιμοποιούσε ανορθόδοξες μεθόδους. Ωστόσο ο Βασίλης δεν τα έβαλε μόνο με τους εχθρούς ή με όσους έκαναν κακό. Κάποια στιγμή «πολέμησε» τον ίδιο τον Θεό. Όταν λοιπόν «δαιμονίστηκε» και βλαστήμησε τον Επιτάφιο, την ίδια κιόλας νύχτα έπαθε ένα τρομερό ατύχημα που τον οδήγησε σε έναν μαρτυρικό όσο και ηρωικό θάνατο.
Μέσα στο βιβλίο θίγονται αρκετά θέματα, όπως η παιδική εργασία και η εκμετάλλευση της ασθενέστερης τάξης από τους εργοδότες, σε συνδυασμό με την «αναγκαστική» συνύπαρξη των δύο εθνοτήτων στο ορεινό χωριό.
Κυριαρχούν οι ιδέες και οι αξίες της λεβεντιάς, της αρρενωπότητας και της παλικαριάς, καθώς η ματιά του συγγραφέα ενθουσιάζεται και αναφλέγεται, παρακολουθώντας το θάρρος, την ανδραγαθία και την αγωνιστικότητα του Βασίλη.
Αυτή τη δύναμη της ψυχής του Βασίλη δεν την κατανοούσε ο συγγραφέας όταν ήταν μικρό παιδί, μπόρεσε, όμως, να καταλάβει την ιδιαίτερη προσωπικότητα και την ανυπέρβλητη δύναμή του, καθώς μεγάλωνε μέσα από τους καημούς, τις δυσκολίες και τα βάσανα, κατάφερε να παγιώσει το χαρακτήρα του και να διαμορφώσει την κρίση του.
«Ο Βασίλης ο Αρβανίτης» του Σ. Μυριβήλη είναι ένα πολύ ωραίο και ενδιαφέρον βιβλίο. Με καθήλωσε γιατί είναι γεμάτο περιπέτεια, δεν είναι βαρετό και κουραστικό. Επιπλέον, το γεγονός ότι είναι μικρό και ευκολοδιάβαστο με έκανε να μην χάσω το ενδιαφέρον μου καθ’ όλη τη διάρκεια της ανάγνωσης. Πιο πολύ σε αυτό το βιβλίο μου άρεσε η ζωηρή αφήγηση και η περιγραφή των κατορθωμάτων του κεντρικού ήρωα, του Βασίλη του Αρβανίτη, αλλά και ότι όλα τα περιστατικά που διηγείται ο αφηγητής αντιστοιχούν σε υπαρκτά επεισόδια της ζωής του συγγραφέα. Ακόμα με εξέπληξε το τέλος του, αν και περίμενα, όπως σχεδόν σε όλα τα βιβλία, να έχει happy end. Μου άρεσε ο ηρωισμός αυτού του βιβλίου που κατάφερε να με μεταφέρει σε μιαν άλλη εποχή, σε έναν άλλο τόπο, σε έναν άλλο κόσμο… και το προτείνω ανεπιφύλακτα στους συνομηλίκους μου!
