«Η ιστορία δεν διδάσκει τίποτα σε κανέναν, αλλά εκδικείται αυτόν που δεν την γνωρίζει»
Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ, συνάντηση με τους μαθητές λυκείων της Ρόδου, 30 Οκτωβρίου 2017
Γράφουν οι μαθητές/-τριες της Β΄τάξης του Γενικού Λυκείου Ιαλυσού:
Κρητικού Παρασκευή, Κυπραίου Αναστασία, Μέρτικα Γεωργία, Μιχοπούλου Ιωάννα, Χρυσαειδής Γιάννης
Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ
Στις 30 Οκτωβρίου είχαμε την τιμή να γνωρίσουμε από κοντά και να ακούσουμε μια εξαιρετικά σπουδαία προσωπικότητα, την Καθηγήτρια Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ. Σπούδασε στην Αθήνα και στο Παρίσι και ειδικεύτηκε στη μελέτη του κόσμου του Βυζαντίου. Μέχρι και σήμερα με θέληση, αγάπη και αφοσίωση σε αυτό που κάνει συνεχίζει να διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης.
Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ γεννήθηκε 29 Αυγούστου 1926 και είναι Ελληνίδα βυζαντινολόγος ιστορικός. Υπήρξε η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης από το 1967 και η πρώτη γυναίκα πρυτάνισσα του Πανεπιστημίου της Σορβόννης στην 700 χρόνων ιστορία του, από το 1160 – 1250 (έτη ιδρύσεώς του). Ακόμη, είναι Πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της UNICEF. Η θέλησή της για να μεταδώσει τη γνώση για την ιστορία χάρη στην ατελείωτη δουλειά την κάνει να ξεχώριζει. Ο τρόπος της και τα επειχηρήματά της, σου κινούν το ενδιαφέρον για το έργο της.
Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ θεωρείται σήμερα μία από τις πλέον εξέχουσες πανεπιστημιακές προσωπικότητες, με πολύ μεγάλο αριθμό σχετικών διαλέξεων και ομιλιών εντός και εκτός Ελλάδας. Είναι επίσης, καγκελάριος των Πανεπιστημίων του Παρισιού, διευθύντρια του Κέντρου Έρευνας Βυζαντινής Ιστορίας και Πολιτισμού και πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών. Στην πολύχρονη ακαδημαϊκή σταδιοδρομία της έχει αναλάβει τα ανώτερα αξιώματα και έχει τιμηθεί με πλήθος διεθνών διακρίσεων.
Στην ομιλία της, μιλούσε άριστα ελληνικά παρά τις δεκαετίες απουσίας της από την χώρα ( κοντά στον μισό αιώνα, όπως είπε και εκείνη). Με χιούμορ στο λόγο της σε παρακινούσε να την ακούσεις να σου διηγείται την ιστορία μέσα από τη δική της οπτική. Παρ’ όλα αυτά δεν ήθελε να ξοδευτεί χρόνος άσκοπα για την παρουσίαση του δικού της βιογραφικού σημειώματος λέγοντας: “Αφήστε τα αυτά. Εγώ ήρθα εδώ να μιλήσω με τα παιδιά”. Η δική της σχέση με τη βυζαντινή ιστορία, όπως μας είπε η ίδια, ξεκινάει από τα δάκρυα της μητέρας της, όταν αντίκρισε την Αγιά Σοφιά. Τότε, ξεκίνησε και το ενδιαφέρον της για το Βυζάντιο.
Ξεκινώντας λοιπόν, την ομιλία της η πρώτη φράση που ανέφερε ήταν, ότι τα σχολικά βιβλία από τα οποία μαθαίνουμε ιστορία γράφουν ανακρίβειες, δηλαδή η ιστορία δεν γράφεται όπως πραγματικά έγινε αλλά πολλά γεγονότα έχουν παραποιηθεί. Στη συνέχεια, μας εξήγησε πως ο όρος Βυζάντιο που χρησιμοποιείται τόσο στα βιβλία, όσο και από εμάς, είναι ένας μεταγενέστερος όρος. Οι Βυζαντινοί αυτοπροσδιορίζονταν ως Ρωμαίοι/Ρωμιοί. Ήταν κρίμα που οι Έλληνες αρνηθήκαμε τον όρο Ρωμιός και Ρωμιοσύνη. Επίσης, μας εξήγησε πως Βυζαντινοί λέγονταν μόνο οι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης και πως η βυζαντινή αυτοκρατορία θα μπορούσε αλλιώς, να λέγεται «Βυζαντινή Αυτοκρατορία των Ρωμαίων». Επιπλέον, μας πληροφόρησε, ότι η ελληνική γλώσσα, είναι μια γλώσσα που παραμένει ζωντανή 3.500 χρόνια.
Εξέφρασε τον προβληματισμό της, γιατί ο Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος δεν έχει αγιοποιηθεί ακόμα. Ήταν αυτός ο τελευταίος αυτοκράτορας, ο οποίος στην προσπάθειά του για την υπεράσπιση της Πόλης πριν την ολοκληρωτική άλωση της, το 1453 μ.Χ. από τους Οθωμανούς , στην Πύλη του Αγίου Ρωμανού, θανάσιμα τραυματισμένος, λίγο πριν ξεψυχήσει είπε: ‘’ Δεν υπάρχει ένας χριστιανός να μου πάρει το κεφάλι;‘’.
Συνεχίζοντας τη ροή της σκέψης της μας τόνισε, πως το Βυζάντιο έπαιξε σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση του Νεοέλληνα. Ανέλυσε επίσης, πως άλλη μια ανακρίβεια που διατυπώνεται συχνά, είναι πως οι Άραβες μετέφρασαν και διέσωσαν πολλά κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Από τα Αραβικά, όμως, μεταφράστηκε μονάχα ο Αριστοτέλης και μάλιστα από Ελληνες που γνώριζαν αραβικά.
Ολοκληρώνοντας την συνάντηση μας με την κ. Αρβελέρ, ως μαθητές είχαμε την ευκαιρία να εκφράσουμε τις απορίες μας πάνω σε θέματα τα οποία μας απασχολούσαν και εκείνη με την σειρά της απάντησε όσο καλύτερα θα μπορούσε στο λίγο χρόνο που διέθετε. Μας παρότρυνε να διαβάζουμε ιστορία κατευθείαν από τις πηγές για να διαμορφώνουμε, όσο αυτό είναι εφικτό, αντικειμενική άποψη.
Ευχαριστούμε θερμά, τη Σύμβουλο των Φιλολόγων Δωδεκανήσου, κ. Χαρά Κοσεγιάν, τον Προϊστάμενο της Β/θμιας Εκπαίδευσης Δωδεκανήσου, κ. Ιωάννη Παπαδομαρκάκη και τον Δήμαρχο Ρόδου, κ. Φώτη Χατζηδιάκο για τη διοργάνωση των εκδηλώσεων προς τιμήν της κ. Αρβελέρ και την ευκαιρία που μας παρείχαν να δούμε από κοντά και να ακούσουμε αυτή τη λαμπρή γυναίκα και επιστήμονα.
Τέλος, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τις καθηγήτριές μας που μας συνόδευσαν κ. Κιούση Δήμητρα (διδάσκουσα του μαθήματος της βυζαντινής ιστορίας στη β’ λυκείου), Μαστοράκου Γιούλα και Παρμπή Κωνσταντίνα.
(οι φωτογραφίες από το διαδίκτυο)
