Το κρητικό ζήτημα (1821-1905)

κλικ

 

ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟΝ ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΗΣ 15Ης ΜΑΪΟΥ 1866

 

Μεγαλειότατε,

 

Οἱ ταπεινῶς ὑποφαινόμενοι, ἀντιπρόσωποι ὅλων τῶν ἐπαρχιῶν τῆς νήσου Κρήτης, τολμῶσι νὰ ὑποβάλωσιν εἰς τοὺς πόδας τοῦ κραταιοῦ θρόνου τῆς Υ.Α. Μεγαλειότητος τὴν ἐπομένην αἴτησίν των, ὁμοίαν τῆς ὁποίας συγχρόνως ὑπέβαλον εἰς τοὺς Μεγαλειοτάτους μονάρχας τῶν δύο ἑτέρων Μεγάλων καὶ Προστατίδων τῶν Ἑλλήνων Δυνάμεων.

Οἱ κάτοικοι τῆς Κρήτης, λαβόντες ἐνεργὸν μέρος μετὰ τῆς λοιπῆς Ἑλληνικῆς φυλῆς εἰς τὸν πολυχρόνιον καὶ αἱματηρόν ἀγῶνα, ἀπὸ τοῦ 1821 καὶ ἐφεξῆς, ἐγένοντο διὰ θυσιῶν μεγάλων κύριοι τῆς νήσου καὶ ἑνὸς τῶν ἰσχυροτέρων φρουρίων, τῆς Γραμβούσης.

Ἤλπιζον δὲ καὶ αὐτοί, ἔχοντες ἴσα μὲ τοὺς λοιποὺς ἀδελφούς των δικαιώματα, ὅτι ἤθελον ἀποκτήσει τὴν ἀνεξαρτησίαν των· πλὴν αἱ κραταιαὶ τρεῖς καὶ προστάτιδες δυνάμεις, ἐν τῇ σοφίᾳ αὐτῶν ἔκριναν ἄλλως.

Οἱ Κρῆτες δακρυρροοῦντες ὑπετάγησαν ἐν ὑπομονῇ εἰς τὴν ὑψηλὴν ταύτην ἀπόφασιν καὶ ἔκτοτε μέχρι τοῦδε δυσφοροῦσιν, ὅτε μὲν ὑπὸ τὴν κυριαρχίαν τῆς Α.Υ. τοῦ Ἀντιβασιλέως τῆς Αἰγύπτου, ὅτε δὲ ὑπὸ τὴν τῆς Α.Α.Μ. τοῦ Σουλτάνου.

Ὑποταχθέντες δ’ εἰς τὴν ἀμετάκλητον τότε ἀπόφασιν ταύτην, ἐπαρηγορούμεθα ὑπὸ τοῦ ἀειμνήστου Κυβερνήτου τῆς Ἑλλάδος Ι.Καποδιστρίου, τοῦ ἐνθέρμου ἡμῶν συνηγόρου, ὅτι τὸ μέγα δυστύχημα θὰ ἦτο προσωρινὸν καὶ ὅτι ἐντός βραχέος χρονικοῦ διαστήματος ἤθελεν ἀφεύκτως πραγματοποιηθῆ ὁ μόνος ἡμῶν διακαὴς πόθος. Πολλαὶ δ’ ὑποσχέσεις πολλαχόθεν μᾶς ἐδόθησαν ὅτι ἐμέλλομεν νὰ κυβερνηθῶμεν τοὐλάχιστον πατρικῶς καὶ φιλανθρώπως.

Ἔκτοτε 35 ἔτη παρῆλθον καὶ κατὰ τὸ διάστημα τοῦτο ἡ ζωὴ τῶν πατέρων ἡμῶν καὶ ἡμῶν ἰδίων ὑπῆρξε σειρὰ καταπιέσεων, ἀδικιῶν καὶ δυστυχημάτων· οὐδεὶς περιηγητὴς ἦλθεν εἰς τὸν ὡραῖον πλὴν ἀτυχῆ τόπον μας χωρὶς νὰ συγκινηθῇ ἀπὸ τὰ παθήματά μας.

Βαρυτάτους φόρους καθ’ ἑκάστην αὐξανομένους πληρώνομεν· πλὴν οὐδὲν τῶν καλῶν, ὅσα πάντες οἱ λαοὶ ὡς ἀντάλλαγμα τῶν βαρῶν τούτων χαίρουσιν, ἀπολαμβάνομεν· ἡ δικαιοσύνη εἶναι παρ’ ἡμῖν ἄγνωστος, οὔτε δικαστήρια ἀντάξια τοῦ ὀνόματος ἔχομεν οὔτε νόμους· διοίκησις εἶναι ἡ αὐθαίρετος θέλησις τοῦ ἀντιπροσώπου τῆς Υ.Πύλης. Τὰ τέκνα ἡμῶν ἕνεκα ἐλλείψεως σχολείων ἀνατρέφονται ἐν τῷ σκότει τῆς ἀμαθείας· τὰ δὲ ὀλίγιστα σχολεῖα τὰ ὁποῖα ἔχομεν συντηροῦμεν σχεδὸν πάντα ἐκ τοῦ ὑστερήματος ἡμῶν. Ἡμεῖς αὐτοὶ διατηροῦμεν τὸν κλῆρον μας· εἰς οὐδεμίαν δημοσίαν θέσιν εἴμεθα δεκτοί· ὁδῶν καὶ γεφυρῶν ἐντελῶς στερούμεθα· ἡ μαρτυρία ἡμῶν δὲν ἔχει ἰσχὺν ἀπέναντι τῆς τοῦ Ὀθωμανοῦ· τὰ ἐκ μέρους τῶν Ὀθωμανῶν πρὸς ἡμᾶς ἀδικήματα σπανίως τιμωροῦνται· ἐν γένει δ’ οὐδενὸς ὅσων ἀπολαύει καὶ ὁ ἐλάχιστος ὑπήκοος κράτους πολιτισμένου ἀπολαμβάνομεν ἡμεῖς. Εἴμεθα παντελῶς δοῦλοι τῆς ἑτέρας φυλῆς.

Τὴν κατάστασιν ταύτην ζωηρῶς αἰσθανόμενος ὁ λαὸς τῆς ἀτυχοῦς ἡμῶν πατρίδος ἀπὸ τοῦ 1830 μέχρι τοῦδε ἐν τῇ ἀπελπισίᾳ του ἠναγκάσθη τετράκις νὰ προσφύγῃ καὶ εἰς ἔνοπλον διεκδίκησιν τῶν δικαιωμάτων του. Τὴν στιγμήν δὲ ταύτην ἐγηγερμένος καὶ πάλιν ζητεῖ εἰρηνικῶς δι’ ἀναφορᾶς του πρὸς τὴν Α.Α.Μ. τὸν Σουλτάνον ἀνακούφισιν ἀπὸ τῶν ἐπαχθῶν φόρων καὶ βελτίωσιν τῆς τύχης του· καὶ ἄν ἡμεῖς οἱ συνετώτεροι δὲν ἀνεχαιτίζομεν τὰς ὁρμάς του, ἢθελεν ἐκτραπῆ καὶ εἰς τὰ ὅπλα ἀναλαμβάνων ἐκ νέου ἄνισον καὶ καταστρεπτικὸν ἀγῶνα.

Μεγαλειότατε, λόγοι συμφέροντος μεγάλου ὑπηγόρευσαν εἰς τὰς κραταιὰς δυνάμεις νὰ μᾶς ὑποδουλώσωσιν ἐκ νέου εἰς τὸν Ὀθωμανικὸν ζυγόν· ἵσως διότι ἐθεωρήθη τότε ὅτι οἱ Ὀθωμανοί ἦσαν πολυπληθέστεροι ἡμῶν· ἀλλ’ εὐτυχῶς σήμερον τὸ πρᾶγμα δὲν ἔχει οὕτως· οἱ Τοῦρκοι δέν ἀποτελοῦσιν εἰμὴ μόλις τὸ ¼ τοῦ ὅλου πληθυσμοῦ τῆς νήσου, ὑπερβαίνοντος τὰς 300.000 ψυχῶν, καὶ ἄδικον εἶναι χάριν ὀλίγων νὰ ὑποφέρωσιν οἱ πολλοί. Ἐνῷ, ἄν ἡμεῖς ηὐτυχοῦμεν ὑπὸ χριστιανικὴν κυβέρνησιν, θὰ συνηυτύχουν καὶ ἐκεῖνοι.

Ἔπειτα ἡ ἀπέραντος Ὀθωμανική αὐτοκρατορία εἶναι ἠναγκασμένη ὅπως κρατῇ τὸν τόπον ὑποτεταγμένον νὰ ἔχῃ σταθερῶς ἐνταῦθα στρατὸν καὶ στόλον καὶ πρὸς τοῦτο νὰ δαπανᾷ πολλὰ χωρὶς νὰ πορίζηται μεγάλην ὠφέλειαν· ἐνῶ ἡ Κρήτη, μετὰ τῆς φυσικῆς αὐτῆς μητρὸς Ἐλλάδος ἑνουμένη, ἤθελε παρέξει πολλὰ πλεονεκτήματα εἰς σύμπασαν τὴν Ἑλληνικήν φυλὴν ἐν γένει καὶ ἡμᾶς αὐτούς ἰδίᾳ, ἀφηνομένους ἐλευθέρους εἰς τὸ στάδιον τοῦ πολιτισμοῦ. Καὶ ἄν ἡ σύστασις Ἑλληνικοῦ βασιλείου σκοπόν ἔχῃ τὴν ἀναγέννησιν τοῦ ἔθνους τούτου, ἡ Κρήτη, ἡ καθαρῶς Ἑλληνικὴ αὔτη νῆσος, ἠδύνατο νὰ εἶναι εἶς τῶν ἀκρογωνιαίων πρὸς τοῦτο λίθων.

Μεγαλειότατε, ὅπως σήμερον ἡ νῆσος κυβερνᾶται, μακρὰ πεῖρα ἀπέδειξεν, ὅτι πᾶσα βελτίωσις καὶ πᾶσα πρόοδος τοῦ ἀτυχοῦς τούτου λαοῦ εἶναι ἀδύνατος. Ἱκετεύομεν λοιπὸν θερμῶς τὴν Ὑμετέραν Μεγαλειότητα καὶ τοὺς Μεγαλειοτάτους Μονάρχας τῶν δύο ἑτέρων μεγάλων καὶ προστατίδων τοῦ Ἑλληνικοῦ ἔθνους δυνάμεων νὰ πραγματοποιήσωσι τὴν μόνην ἡμῶν ἔφεσιν, τὴν ἕνωσιν μετὰ τῶν ἀδελφῶν ἡμῶν Ἑλλήνων. Ὑπὸ τοιοῦτον ὅρον καὶ μόνον δυνάμεθα νὰ εὐδαιμονήσωμεν καὶ εἰς τὴν πρόοδον τοῦ γένους ἡμῶν νὰ συντελέσωμεν.

     Ἄν ὅμως τοῦτο εἶναι σήμερον ἀδύνατον, τοὐλάχιστον, Μεγαλειότατε, εὐδοκήσατε ἐν τῇ ἀπείρῳ Ὑμῶν φιλανθρωπίᾳ νὰ μᾶς χορηγηθῇ ὀργανισμός πολιτικός, νὰ μᾶς δοθῶσι νόμοι, νὰ συστηθῶσι τακτικὰ δικαστήρια· ἡ βαρεῖα φορολογία μας νὰ μετριασθῇ καὶ τακτοποιηθῇ, ἡ ἠθικὴ μόρφωσις τοῦ λαοῦ νὰ ἐμψυχωθῇ καὶ μέρος κἄν τῶν φόρων μας νὰ δαπανᾶται εἰς τὴν βελτίωσιν τῆς πατρίδος ἡμῶν καὶ ἐν γένει νὰ θεραπευθῶσι τὰ δίκαια παράπονά μας διὰ κυβερνήσεως χριστιανικῆς καὶ φιλανθρώπου.

Ταῦτα, ἐπικαλούμενοι τὸ ἔλεος τῆς Ὑμετέρας Μεγαλειότητος, τολμῶμεν νὰ ζητήσωμεν παρὰ τῶν κραταιῶν Μοναρχῶν τῶν τριῶν προστατίδων δυνάμεων.

 

Διατελοῦμεν ἐσαεὶ εὐγνώμονες, τῆς Ὑμετέρας Μεγαλειότητος ταπεινότατοι δοῦλοι

 

Οἱ ἀντιπρόσωποι τῶν ἐπαρχιῶν τῆς νήσου Κρήτης

 

Ἕπονται αἱ ὑπογραφαί

Ἐν Κρήτῃ τὴν 15 Μαΐου 1866 (Κυδωνίαις)

 

 

 

το κείμενο με έντονα γράμματα βρίσκεται στο σχολικό βιβλίο (σελίδα 64)

 

Πηγή: περιοδικό ΑΘΗΝΑ τόμος ΜΖ” (έτος 1937) σελίδα 225

 

Σχολιάστε

Top