Ο Παντελής Πρεβελάκης γεννήθηκε στο Ρέθυμνο στις 3 Μάρτιου του 1909 και πέθανε στην Εκάλη Αττικής στις 15 Μαρτίου του 1986. ήταν Έλληνας συγγραφέας και καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Καλλιέργησε όλα σχεδόν τα είδη της λογοτεχνίας, συγγράφοντας πεζά, ποιητικά, και θεατρικά έργα. Μετέφρασε πλήθος κειμένων από τις κυριότερες ευρωπαϊκές γλώσσες. Διακρίθηκε επίσης στην δοκιμιογραφία και στη συγγραφή επιστημονικών συγγραμμάτων στην ιστορία της τέχνης, ειδικά στην τέχνη της Ιταλικής Αναγέννησης. Είναι όμως περισσότερο γνωστός ως ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της πεζογραφίας της Γενιάς του ΄30. Υπήρξε πολύ στενός φίλος του Νίκου Καζαντζάκη.

Η ιστορική περίοδος στην οποία μελετάμε στο κείμενο «Ο Κρητικός» από τον Π. Πρεβελάκη είναι το 1905. Οχτώ χρόνια έχουν περάσει από τότε που η Κρήτη κέρδισε μεν τη ελευθερία της από την Οθωμανική αυτοκρατορία αλλά όχι και την αυτονομία της. Το νησί το διοικούν ακόμα οι 4 εγγυήτριες δυνάμεις (κατέχοντας η κάθε μια από μια περιφέρεια του νησιού), με επικεφαλής τον αρμοστή Πρίγκιπα Γεώργιο. Η αυταρχική όμως διακυβέρνηση και η Ένωση που δεν πραγματοποιείται, κάνουν τους Κρητικούς με αρχηγό τον Ελευθέριο Βενιζέλο, να πάρουν ακόμα μια φορά τα όπλα για να απαιτήσουν καλύτερη – δικαιότερη –συνταγματική διακυβέρνηση και Ένωση με την Ελλάδα. Η Επανάσταση εκδηλώθηκε τον Μάρτιο του 1905 – η Επανάσταση του Θέρισου -και ένας,αυτή τη φορά εμφύλιος πόλεμος απειλούσε να αιματοκυλήσει και πάλι την Κρήτη. Όμως, οι συγκρούσεις και οι αψιμαχίες δεν εξελίχθηκαν τελικά σε πόλεμο, αφού ο Βενιζέλος διαπραγματευόμενος με τις Μεγάλες Δυνάμεις κατέληξε σε έναν συμβιβασμό. Το βιβλίο τελειώνει ακριβώς στις 4 Σεπτεμβρίου του 1910 με την αναχώρηση του Βενιζέλου από την Κρήτη για την Αθήνα προκειμένου να ηγηθεί των πολιτικών δυνάμεων της χώρας.

Το έργο του :

Ο Παντελής Πρεβελάκης πρωτοεμφανίστηκε στη λογοτεχνία ως ποιητής, το 1928, με το επύλλιο Στρατιώτες, που αναφέρεται στους κρητικούς στρατιώτες που πολέμησαν στην Μικρασιατική εκστρατεία. Την ίδια χρονιά δημοσίευσε και το δεύτερο έργο του, θεατρικό αυτή τη φορά, το μονόπρακτο Ο μίμος. Τα επόμενα χρόνια ως το 1937 διέκοψε προσωρινά τη λογοτεχνική του δράση: ήταν τα χρόνια που σπούδαζε στο Παρίσι (1930-1932), εκπονούσε τη διδακτορική διατριβή του και προσπαθούσε να αποκατασταθεί επαγγελματικά στο Πανεπιστήμιο. Κατά το διάστημα εκείνο εξέδωσε τις μελέτες Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (1930) και Δοκίμιο γενικής εισαγωγής στην ιστορία της τέχνης (1934).

Το 1937 πραγματοποίησε συγγραφική στροφή προς την πεζογραφία, με Το χρονικό μιας Πολιτείας. Έκτοτε ασχολήθηκε συστηματικά με τον πεζό λόγο και έγραψε συνολικά 11 μυθιστορήματα, δεν εγκατέλειψε όμως ούτε την ποίηση ούτε το θέατρο: δημοσίευσε άλλες τρεις ποιητικές συλλογές και την ποιητική σύνθεση Νέος Ερωτόκριτος και 9 θεατρικά έργα.

Βραβεία και διακρίσεις :

• 1938, Απρίλιος: «Παράσημο του Ταξιάρχη του Ιταλικού Στέμματος», για την οργάνωση της παρουσίας της ελληνικής αντιπροσωπείας στην έκθεση Μπιενάλλε της Βενετίας

• 1959, Μάρτιος: Βραβεύεται από την «Ομάδα των Δώδεκα» με το βραβείο δοκιμίου, για το έργο «Ο Ποιητής και το ποίημα της Οδύσσειας».

• 1960, Ιούνιος: Παραλαμβάνει από τον βασιλιά Παύλο, το παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Γεωργίου Α΄, σε ειδική τελετή που γίνεται στα βασιλικά ανάκτορα στο Τατόι.

• 1960, Νοέμβριος: Του απονέμεται το Α” Κρατικό βραβείο Μυθιστορήματος για τον «Ήλιο του θανάτου».

• 1963: Υποψήφιος για το διεθνές βραβείο Formentor.

• 1966, Αύγουστος: Ο Δήμος Ρεθύμνου Κρήτης του απονέμει το μετάλλιο της πόλης

• 1966, Αύγουστος: Ανακηρύσσεται επίτιμος δημότης του χωριού Πηγή Ρεθύμνου, το μέρος όπου διαδραματίζεται «Ο ήλιος του θανάτου».

• 1967: Α” Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος για τον «Άρτο των Αγγέλων»

• 1975 Μάιος: Απονομή του Διεθνούς Βραβείου Χέρντερ

• 1977 Μάρτιος: Η Ακαδημία Αθηνών του απονέμει το βραβείο «Αριστείο Γραμμάτων».

• 1977, Μάιος:Σε ειδική τελετή στο χώρο της Γαλλικής πρεσβείας, ο Πρεβελάκης βραβεύεται από τον Γάλλο Πρέσβυ με τα διάσημα του «Αξιωματικού» του «Τάγματος της Αξίας», για την προσφορά του στη διάδοση του Γαλλικού πολιτισμού.

• 1981, Σεπτέμβριος: Η «Ορθόδοξος Ακαδημία» της Κρήτης, που εδρεύει στην Μονή Οδηγητρίας Κυρίας Γωνιάς Χανίων τον ανακηρύσσει τακτικό μέλος της, και σε επίσημη τελετή του απονέμει το αντίστοιχο δίπλωμα.

• 1981, Σεπτέμβριος: Λαμβάνει το «Χρυσό Μετάλλιο» της πόλης των Χανίων.

• 1982, Μάρτιος: Αναγορεύεται επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο Πρεβελάκης δίδει ομιλία με θέμα «Καζαντζάκης – Σικελιανός, το χρονικό μιας φιλίας»

• 1983, Νοέμβριος: Το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος τον ανακηρύσσει επίτιμο μέλος, ως αναγνώριση των υπηρεσιών του.

• 1984, Μάιος: Το Πανεπιστήμιο Κρήτης τον αναγορεύει επίτιμο διδάκτορα της Φιλοσοφικής Σχολής του. Θα δώσει ομιλία με τίτλο «Σχόλιο στην τριλογία «Ο Κρητικός»», που αργότερα το Πανεπιστήμιο θα εκδώσει.

• 1985, Μάιος: Ο Πρεβελάκης προχειρίζεται από τον Αρχιεπίσκοπο Αυστραλίας Στυλιανό - εκ μέρους του Οικουμενικού Πατριαρχείου σε «Άρχοντα – Διδάσκαλο του Γένους».

Εργογραφία :

Ποίηση

• 928: «Στρατιώτες», μακροσκελές επικό ποίημα (επύλλιο) 22 σελίδων, έκδοση του συγγραφέα

• 1933: «Η γυμνή ποίηση» - ποιητική συλλογή, κυκλοφόρησε πρώτη φορά το 1939 σε έκδοση του συγγραφέα

• 1940: «Η πιο γυμνή ποίηση» - ποιητική συλλογή, κυκλοφόρησε σε έκδοση του συγγραφέα το 1941

• 1969: «Τα Ποιήματα του Παντελή Πρεβελάκη 1933 – 1945»: περιλαμβάνει τις ποιητικές συλλογές «Η γυμνή ποίηση», «Η πιο γυμνή ποίηση», «Οι ώρες σ” ελληνικό νησί», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ

• 1971 – 1973: «Ο Νέος Ερωτόκριτος» - λυρικό έπος. α΄έκδοση: 1973 (εκτός εμπορίου), β” έκδοση: 1978 (εκτός εμπορίου), γ” έκδοση ολοκληρωμένη: 1986. Σήμερα κυκλοφορεί από τις μουσικές εκδόσεις «Ιδαία» μαζί με το c.d. του Νίκου Μαμαγκάκη που μελοποίησε το ποίημα.

Μυθιστορήματα

• 1937:«Το χρονικό μιας πολιτείας» Πρώτη έκδοση 1938 – Οριστική η έκδοση του 1945 – Τελευταία η έκδοση του 1999.

• 1939: «Ο θάνατος του Μέδικου» . Η πρώτη έκδοση 1939 – τελευταία 1992 από το Μ.Ι.Ε.Τ.

• 1944: «Παντέρμη Κρήτη» - Πρώτη έκδοση 1945 – τελευταία 1995

• 1942 – 1945: «Ο Κρητικός, Το δέντρο» Πρώτη έκδοση 1948 – τελευταία 1995

• 1947: «Ο Κρητικός, Πρώτη Λευτεριά» Πρώτη έκδοση 1949 – τελευταία 1995

• 1949 – 1950: «Ο Κρητικός, Η Πολιτεία» Πρώτη έκδοση 1950 – τελευταία 1995

• 1959: Ο ήλιος του θανάτου Πρώτη έκδοση 1959 – [Α' Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος το 1960]- τελευταία 1998

• 1960-1962: Η κεφαλή της Μέδουσας. Ένα έτος μαθητείας στον αιώνα μου Πρώτη έκδοση 1963 – τελευταία 1999

• 1965: Ο άρτος των αγγέλων. Περιπέτεια στην Ιθάκη Πρώτη έκδοση 1966 [Α' Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος για το 1967]- τελευταία 1993

• 1969: «Η αντίστροφη μέτρηση». Η πρώτη γραφή του μυθιστορήματος κυκλοφορεί μυστικά χειρόγραφη και πολυγραφημένη λόγω των διώξεων της Δικτατορίας. Τυπωμένη σε βιβλίο εκδίδεται και πάλι μυστικά και με μεγάλες προφυλάξεις τον Ιανουάριο του 1974. Η πρώτη ελεύθερη έκδοση θα γίνει το 1982. Αυτή η έκδοση κυκλοφορεί μέχρι σήμερα.

• 1970 :«Ο άγγελος στο πηγάδι»

Θέατρο

• 1928: «Ο μίμος» - μονόπρακτο θεατρικό δράμα που δημοσιεύεται στο περιοδικό «Νέα Επιθεώρηση»

• 1937: «Μοναξιά» - το έργο εκδώθηκε σε βιβλίο το 1981, από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ

• 1952: «Το ιερό σφάγιο» - ιστορική τραγωδία. α” έκδοση το 1952 από τις εκδόσεις ΑΕΤΟΣ

• 1952: «Τα χέρια του ζωντανού Θεού» - δράμα σε 3 πράξεις. Πρώτη έκδοση σε βιβλίο το 1992 από τις εκδόσεις ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ

• 1954: «Ο Λάζαρος» - τραγωδία, εκδόσεις ΔΙΦΡΟΣ

• 1959: «Το ηφαίστειο» - ιστορικό δράμα. Το βιβλίο πρωτοκυκλοφόρησε το 1963, από τις εκδόσεις ΓΑΛΑΞΙΑΣ

• 1970: «Το χέρι του σκοτωμένου» - δράμα 3 πράξεων. Α΄ έκδοση 1971 από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ

• 1974: «Δύο κρητικά δράματα»: «Η δεύτερη εντολή», «Το τρελό αίμα»

Δοκίμια Μελέτες Βιογραφίες

Έγραψε πολλές μελέτες για θέματα καλλιτεχνικά και λογοτεχνικά. Πιο σημαντικές μπορούν να χαρακτηριστούν οι παρακάτω:

• 1929:«Δομήνικος Θεοτοκόπουλος Ελ Γκρέκο» - μελέτη για τον ζωγράφο -Πρώτη έκδοση Ελευθερουδάκης 1930, τελευταία 2014

• 1957-1958:«Ο ποιητής και το ποίημα της Οδύσσειας» - μελέτη για τον Νίκο Καζαντζάκη και το έργο του «Οδύσσεια». Πρώτη έκδοση 1961

• 1959:«Ο Βραχόκηπος»του Νίκου Καζαντζάκη – μεταφράζει το έργο που ο Καζαντζάκης έγραψε κατ” ευθείαν στα γαλλικά. Πρώτη έκδοση 1960 από τις εκδόσεις ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ «ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ». Τελευταία έκδοση 2005 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

• 1965: «Τετρακόσια Γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη». Πρώτη έκδοση 1965, δεύτερη 1984 από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

• 1981: «Ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος, Συνολική θεώρηση του έργου του», πρώτη έκδοση εκδόσεις «Κέδρος», 1981 – τρίτη έκδοση ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ «ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ» 1992

• «Άγγελος Σικελιανός : Τρία κεφάλαια βιογραφίας και ένας πρόλογος Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, πρώτη έκδοση 1984, β” έκδοση 1990

• 1985:«Δείχτες πορείας». Εκδόθηκαν τον Απρίλιο του 1985

https://el.wikipedia.org/wiki/