ΚΑΤΟΙΚΙΑ
Κατά τον 5ο και 4ο αιώνα π.Χ. στην Αθήνα διακρίνεται η ακόλουθη αντίθεση: ενώ τα δημόσια κτίρια ήταν επιβλητικά, τα σπίτια ήταν λιτά και απλά. Ακόμα και επιφανείς άνδρες αλλά και πλούσιοι πολίτες ζούσαν σε κατοικίες ταπεινές.
Σύμφωνα με τις πηγές της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, δεν είναι γνωστά πολλά στοιχεία για τις ιδιωτικές κατοικίες. Το πλήθος των κατοίκων συγκεντρωνόταν γύρω από την Ακρόπολη και την Αγορά. Στην Αθήνα επικρατούσε άναρχη ρυμοτομία. Δεν ήταν καθορισμένο για τα σπίτια ένα σταθερό μέγεθος ή συγκεκριμένη αρχιτεκτονική συγκρότηση. Η εσωτερική τους ταξινόμηση ποικίλλει και η πυκνότητα τους είναι ανομοιογενής.
Τα σπίτια χτίζονταν με ψημένα τούβλα με πηλοκονίαμα επάνω σε πέτρινα θεμέλια. Οι στέγες κατασκευάζονταν με ξύλινα δοκάρια και σανίδες. Καλύπτονταν με κεραμίδια από ψημένο πηλό, σχιστόλιθους, πέτρινες πλάκες ή από κλαδιά και πηλό, ενώ τα γείσα της στέγης που προεξείχαν πρόσφεραν προστασία από την βροχή. Οι εξωτερικοί τοίχοι, επιχρισμένοι με ασβεστοκονίαμα, είχαν μικρά, ψηλά, ακανόνιστα παράθυρα με ξύλινα παντζούρια, χωρίς τζάμι. Τα δάπεδα ήταν από πατημένο χώμα ή πηλό.
Στις λαϊκές γειτονιές, τα σπίτια ήταν μικρά με δυο ή τρία δωμάτια στο ισόγειο. Σε μερικές περιπτώσεις υπήρχε και πάνω όροφος που έφτανε κάνεις με μια μικρή σκάλα. Η πρόσοψη του σπιτιού δεν ήταν εντυπωσιακή, αφού το σπίτι προσεγγιζόταν από στενούς δρόμους, χωρίς καμία διακόσμηση στους τοίχους με μια βαριά πόρτα στη μέση. Γι περισσότερη ασφάλεια, υπήρχαν λίγα εξωτερικά παράθυρα ή καθόλου και μια εξωτερική πόρτα. Σε σπάνιες περιπτώσεις, υπήρχαν δυο εξωτερικές πόρτες. Το σχέδιο των σπιτιών, στην αρχή αποτελείτο από μια μεγάλη, τετραγωνισμένη αίθουσα με έναν προστώο στο μπροστινό ή στο πίσω μέρος, με δυο κολώνες. Κατά τον 4ο αιώνα π.Χ., τη θέση του δωματίου, παίρνουν δυο δωμάτια που βρίσκονται γύρω από μια μεγάλη αυλή. Οι εύποροι χτίζουν πιο άνετα σπίτια.
Η αυλή ήταν η σπουδαιότερη πηγή φωτός για την κατοικία. Επιπλέον ήταν ένας χώρος στον οποίο βρίσκονταν όλα τα μέλη της οικογένειας μαζί, περνούσαν τον ελεύθερο χρόνο τους ή δέχονταν επισκέψεις. Η θέση της αυλής ήταν πάντα βόρεια, ώστε τα δωμάτια που ήταν χτισμένα στα βόρεια της αυλής να βλέπουν προς το νότο και να δέχονται το αμυδρό φως του ήλιου τις ημέρες του χειμώνα. Πολλά σπίτια είχαν ένα μικρό βωμό στην αυλή προς τιμή του Ερκείου Δία . Αυτό φαίνεται από την παρουσία μιας βάσης ή ενός κενού χώρου στο δάπεδο.
Το λιγοστό φως που έμπαινε από την αυλή στα δωμάτια δεν επέτρεπε την ζεστασιά. Η θέρμανση λοιπόν γινόταν με το μαγκάλι. Επειδή ζούμε σε μια μεσογειακή χώρα, δεν υπήρχε μεγάλη ανάγκη για πολύ ζέστη. Επομένως οι συσκευές αυτές μπορούσαν να καλύψουν άνετα τις ανάγκες των ανθρώπων για θέρμανση. Το ξυλοκάρβουνο ήταν μια πρώτη ύλη αρκετά δημοφιλής. Τα φορητά μαγκάλια με το ξυλοκάρβουνο ήταν η βασική συσκευή θέρμανσης. Επρόκειτο για δοχεία επάνω από μια πηγή φωτιάς, καλυμμένη με πέτρες. Τα ξύλα για την φωτιά δεν έβγαζαν καπνό. Τα μαγκάλια ανάβονταν έξω και αφού η φωτιά άναβε για τα καλά, μεταφέρονταν στο εσωτερικό της οικίας.
Για το μαγείρεμα του φαγητού υπήρχε ξεχωριστό δωμάτιο η κουζίνα. Βασικό στοιχείο στο χώρο ήταν η εστία. Μαγειρικά είδη και σκεύη αποτελούσαν τον εξοπλισμό της. Σε περίπτωση που δεν υπήρχε κουζίνα, χρησιμοποιούνταν φορητά μαγκάλια. Τοποθετούνταν παντού και εκεί μαγειρεύονταν οι τροφές. Ο καπνός έφευγε από μια καπνοδόκη ή κάπνη, όπως αναφέρεται στις πηγές.
Ένα από τα βόρεια δωμάτια του ισογείου που άνοιγαν προς την αυλή ήταν ο οίκος, χώρος της διαβίωσης της οικογενείας. Στη μέση του δωματίου υπήρχε μια ανοιχτή εστία, γύρω από την οποία έτρωγαν τα μέλη της οικογένειας.
Η τροφοδοσία του σπιτιού με νερό, γινόταν από πηγάδια, πηγές ή από κρήνες, δηλαδή μεγάλες βρύσες, που υπήρχαν σε διάφορα σημεία της πόλης. Από τον 4ο αιώνα π.Χ., παρατηρείται μια αλλαγή στην υδροδότηση των κατοικιών, αφού τα πηγάδια αντικαθίστανται από δεξαμενές, ίσως ως αποτέλεσμα μιας ξηρασίας ή ανομβρίας.
Ένα μικρό δωμάτιο με αποχετευτικό αγωγό, πιστοποιεί πιθανόν το χώρο λουτρού η το αποχωρητήριο.
Δωμάτια η διαμερίσματα για τους ξένους, υπήρχαν στα μεγαλύτερα σπίτια της αρχαιότητας. Αυτοί ήταν οι λεγόμενοι ξενώνες.
Για τα σπίτια της Αθήνας του 5ου και 4ου αιώνα π.Χ., αναφέρεται η λέξη γυναικωνίτης. Για τη θέση του έχουν λεχθεί πολλά. Ίσως ήταν χώρος με την δική του εσωτερική αυλή και δωμάτια γύρω-γύρω. Πως ήταν μια σειρά δωματίων στα οποία έμπαινε κάποιος από μια πόρτα που ήταν στην αυλή ή πως ήταν ένας χώρος στον δεύτερο όροφο της οικίας. Πάντως ότι και να ίσχυε, ο γυναικωνίτης ήταν ένας χώρος με ασφαλή πόρτα, που έδινε τη δυνατότητα εποπτείας του νοικοκυριού και της οικοσκευής.
Ο ανδρών ήταν η κύρια αίθουσα του σπιτιού και προοριζόταν για τη φιλοξενία και τη διασκέδαση των επισκεπτών και συγκεκριμένα των ανδρών.
Εκεί λάμβαναν χώρα τα συμπόσια. Ήταν ένα τετράγωνο δωμάτιο, στο οποίο τα ανάκλιντρα τοποθετούνταν κατά μήκος των τεσσάρων τοίχων και μάλιστα σε υπερυψωμένο δάπεδο. Κάθε ανάκλιντρο είχε χώρο για δυο άντρες που κάθονταν ακουμπισμένοι στον αριστερό τους αγκώνα. Ο συγκεκριμένος χώρος συχνά βρισκόταν κοντά στην κύρια είσοδο και έτσι τα παράθυρα κοιτούσαν προς το δρόμο.Σε πολλούςανδρώνες ανακαλύφθηκαν μωσαϊκά, αλλά και πλούσια διακόσμηση στους τοίχους. Στο χώρο υπήρχαν πολλά διακοσμητικά σκεύη. Το δάπεδο ήταν διακοσμημένο με ψηφιδωτά, ενώ οι τοίχοι έφεραν διακόσμηση με πολύχρωμα κονιάματα! Στον ανδρώνα εμφανίστηκαν τα πρώτα δείγματα πολυτελούς διακόσμησης.
ΕΠΙΠΛΑ
Για τα έπιπλα των αρχαίων Ελλήνων υπάρχουν πολλές πληροφορίες, που απορρέουν από τις χιλιάδες παραστάσεις των οικοσκευών αυτών στα αρχαία αγγεία και τα ανάγλυφα που ανακαλύφθηκαν. Κρεβάτια, καρέκλες, τραπέζια, κιβώτια, σκαμνιά είναι μερικά από τα έπιπλα που χρησιμοποιούσαν.
Τα σημαντικότερα είναι:
- Ο θρόνος, συχνά εξοπλισμένος με ερεισίνωτο (πλάτη) και ερεισίχειρα (χέρια)
- Ο κλισμός, ελαφριά καρέκλα με καμπυλωτή πλάτη χωρίς ερεισίχειρα (χέρια)
- Ο δίφρος, σκαμνάκι χωρίς πλάτη, με τέσσερα ορθογώνια ή με δυο διασταυρούμενα πόδια.
- Η κλίνη, το αρχαίο κρεβάτι.
- Η τράπεζα, το τραπέζι.
- Τα κιβώτια, αποθηκευτικοί χώροι για την αποθήκευση διαφόρων αντικειμένων.
Για την διακόσμηση των επίπλων εφαρμόζονταν κάποιες τεχνικές. Το καπλαμάρισμα, η κάλυψη φτηνών ξύλων με άλλα πιο ακριβά, η επένδυση των ξύλινων επιφανειών με άλλα βαρύτιμα υλικά, όπως το ελεφαντόδοντο, τη διακόσμηση με ψηφίδες αλλά και τη ζωγραφική.
ΘΡΟΝΟΣ
Ο θρόνος ήταν ο κυρίαρχος τύπος του αρχαίου καθίσματος, ο οποίος ήταν συχνά εξοπλισμένος με ερεισίνωτο και ερεισίχειρα. Καθώς φαίνεται από
επιγραφές αλλά και απεικονίσεις της αγγειογραφίας, ο θρόνος χρησιμοποιούνταν στις ιδιωτικές κατοικίες των ευπόρων οικογενειών (π.χ. του Αλκιβιάδη).
Εμφανίζονται τρεις διαφορετικοί τύποι:
- Ο τύπος με ταζωόμορφα πόδια, κατεξοχήν δημοφιλής στην αρχαϊκή περίοδο.
- Ο τύπος με τα ορθογώνια ή τα τορνευτά πόδια, κυρίως από το 5ο αιώνα και εξής.
- Ο θρόνος με τις συμπαγές πλευρές, ο οποίος συναντάται από τον 4ο αιώνα.
ΚΛΙΣΜΟΣ(= Ελαφριά καρέκλα με πλάτη)
Περιγραφή
Είναι το χαρακτηριστικότερο έπιπλο, με βασικά στοιχεία την καμπυλωτή πλάτη κα τα καμπυλωτά πόδια. Ο κλισμός είναι έπιπλο χωρίς διακόσμηση, αφού η κομψότητα του και η ομορφιά του βασίζονται στις γραμμές και τις αναλογίες του. Πρόκειται, για μια αναπαυτική καρέκλα, πιο απλή από το θρόνο, αλλά πιο πολυτελή από το δίφρο. Η παρουσία του κλισμού συναντάται κυρίως στην αρχαϊκή περίοδο. Ότι ο κλισμός είναι ένα ελαφρύ ξύλινο έπιπλο, φαίνεται από τον τρόπο που τον κουβαλούν διάφορα πρόσωπα, στις απεικονίσεις της αγγειογραφίας, χωρίς ιδιαίτερο κόπο.
Χρήση
Το πιο σύνηθες κάθισμα της αρχαίας οικοσκευής.
ΔΙΦΡΟΣ(= Σκαμνάκι με τέσσερα ορθογώνια πόδια, χωρίς πλάτη)
Περιγραφή
Ο δίφρος υπήρξε ένα συνηθισμένο κάθισμα, το οποίο χρησιμοποιούσαν απλοί άνθρωποι αλλά και σπουδαίοι, εύχρηστο και ελαφρύ, χωρίς πλάτη και χέρια. Αποτελείτο από ένα ορθογώνιο κάθισμα που στηριζόταν σε τέσσερα, συνήθως στολισμένα, πόδια και είχε για κάλυμμα ένα μαξιλάρι ή δέρμα ζώου. Το ύψος του δίφρου διέφερε, ενώ το βάρος του δεν ήταν μεγάλο. Αυτό φαίνεται σε διάφορες παραστάσεις από τον τρόπο που το κουβαλούν. Υλικό της κατασκευής του ήταν το ξύλο, μερικές φορές ακριβό διαθέτοντας μάλιστασε κάποιες περιπτώσεις ασημένια πόδια.
Χρήση
Σύνηθες κάθισμα της αρχαίας οικοσκευής.
Κλίνη(= κρεβάτι)
Στην αρχαιότητα η κλίνη συνδύαζε τη χρήση τόσο του κρεβατιού όσο και ενός σύγχρονου καναπέ. Εξυπηρετούσε όχι μόνο την ανάγκη του ύπνου αλλά και την ανάγκη για χαλάρωση και φαγητό.
Περιγραφή
Τα πιο συνηθισμένα ξύλα που χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή τωνκλινών, ήταν η πύξος ο σφένδαμος και η ελιά. Για τα πόδια και το σκελετό της κλίνης χρησιμοποιούνταν επίσης χαλκός και σίδηρος. Στη διακόσμηση γινόταν χρήση άλλων υλικών, όπως το καύκαλο της χελώνας. Σε ιδιαίτερες περιπτώσεις χρησιμοποιούνταν ασήμι ή ελεφαντόδοντο για τα πόδια.
Από τις αρχαίες πηγές γίνεται γνωστό , ότι το σώμα των ξύλινων κλινών αποτελείτο από δυο τμήματα, το ενήλατον και το επίκλιντρον ή ανάκλιντρον. Το ενήλατον αποτελούσε το κύριο σώμα της κλίνης, με τα πόδιακαι τους οριζόντιους κανόνες, ενώ το ανάκλιντρον ήταν η επιφάνεια στην οποία τοποθετείτο η κλινοστρωμνή. Η επίπεδη αυτή επιφάνεια αποτελείτο από ένα πλέγμα δερμάτινων ή σκοινένιων ιμάντων που επονομαζόταν κερία.
Στην άνω επιφάνεια των ξύλινων κλινών, θεωρείτο δεδομένη η ύπαρξη της απαραίτητης κλινοστρωμνής, δηλαδή του στρώματος, των επιβλημάτωνκαι του προσκεφαλαίου. Δεν υπήρχε χρήση σεντονιών ενώ ο κουβέρτες και τα κιλίμια ήταν σε μεγάλη χρήση. Συνήθως οι αρχαίοι Αθηναίοι σκεπάζονταν με προβιές ή δέρματα ενώ σε ορισμένες απεικονίσεις βλέπουμε και κουρτινάκια επάνω από την κορυφή της κεφαλής της κλίνης. Το πλήθος των μαξιλαριών εμπλούτιζε το κρεβάτι με πολυτέλεια.
Το μήκος των κλινών ήταν συνήθως 2μ. ενώ το πλάτος τους 1μ..Σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά τους διακρίνονται σε τρεις διαφορετικούς τύπους:
Τύπος 1: Κλίνη με ζωόμορφα πόδια
Ο τύπος αυτός της κλίνης ήταν όπως και ο αντίστοιχος θρόνος. Οι κλίνες με τα ζωόμορφα πόδια ήταν αρκετά σπάνιες σε αντίθεση με τους θρόνους.
Τύπος 2: Κλίνη με τορνευτά πόδια
Οι κλίνες αυτές εμφανίζονται κατά τη γεωμετρική περίοδο και παρουσιάζουν εξέλιξη με το πέρασμα των αιώνων.
Τύπος 3: Κλίνη με πόδια ορθογώνιας διατομής
Τύπος 3α: Πόδια με πλαστικές εγκοπές
Είναι η πιο διαδομένη μορφή κλινών στην αρχαιότητα, όπως βλέπουμε σε παραστάσεις της αρχαίας αγγειογραφίας.
Τύπος 3β: Απλά ορθογώνια πόδια
Οι κλίνες με απλά ορθογώνια πόδια ήταν οι πιο συνηθισμένες. Ήταν απλά κρεβάτια για τους απλούς και ταπεινούς ανθρώπους.
Χρήση
Σημαντικό έπιπλο, που συμπεριλάμβανε τη χρήση κρεβατιού και ταυτόχρονα του καναπέ, εξυπηρετώντας τον ύπνο, τη χαλάρωση, το φαγητό. Ήταν ένας βασικός εξοπλισμός της οικίας αλλά και του χώρου για την πραγματοποίηση δημοσίων συμποσίων.
Τράπεζα(= τραπέζι)
Στην αρχαιότητα, τα τραπέζια είχαν περιορισμένη χρήση και εξυπηρετούσαν αποκλειστικά την ανάγκη του φαγητού. Σε παραστάσεις της αρχαίας εικονογραφίας απεικονίζονται τραπέζια σε σκηνές συμποσίου, στις οποίες άντρες συμποσιαστές έτρωγαν και έπιναν ανακεκλιμένοι.
Περιγραφή
Τα αρχαία τραπέζια ήταν απλά, ελαφριά, πολύ χαμηλά και δεν ξεπερνούσαν το ύψος των κρεβατιών . Κατασκευάζονταν κυρίως από ξύλο. Τα πολυτελή τραπέζια ήταν σκαλισμένα και επενδυμένα με ελεφαντόδοντο. Παράλληλα με τα ξύλινα, υπήρχαν μαρμάρινα αλλά και χάλκινα τραπέζια.
Οι τύποι των αρχαίων τραπεζιών ήταν οι ακόλουθοι:
Τύπος 1: Τριποδικό τραπέζι
Ο κυρίαρχος τύπος τραπεζιού κατά την αρχαϊκή και κλασική περίοδο ήταν το ορθογώνιο τριποδικό τραπέζι.
Τύπος 2:Τετράπους
Παρόλο που το τριποδικό τραπέζι κυριαρχεί, το τραπέζι με τέσσερα πόδια εμφανίζεται όπως φαίνεται σε σκηνές συμποσίου.
Τύπος 3: Μονόκυκλος τράπεζα
Παράλληλα με τα δυο είδη τραπεζών υπήρχαν και τα στρογγυλά τραπέζια . Η μονόκυκλος τράπεζα στηριζόταν σε ένα μόνο στήριγμα στο κέντρο.
Τύπος 4
Στη διάρκεια του 4ου αιώνα παράλληλα με τα ορθογώνια τραπέζια, κάνει την εμφάνιση του το στρογγυλό τραπέζι με τα τρία πόδια έχοντας τη μορφή της οπλής ζώου αλλά και με απλά πόδια. Σιγά-σιγά ο τύπος αυτός αντικατέστησε την ορθογώνια τράπεζα.
Χρήση
Στην αρχαιότητα τα τραπέζια χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά και μόνο για το φαγητό και όχι για άλλες χρήσεις.
Υποπόδιο
Στην αρχαιότητα το υποπόδιο, είτε ήταν μαρμάρινο είτε ξύλινο έπιπλο, είχε δύο χρήσεις. Η μία αφορούσε την ξεκούραση των ποδιών. Από την άλλη πλευρά όμως όταν ο θρόνος ήταν ψηλός, το καθισματάκι αυτό βοηθούσε κάποιον να πατήσει σε αυτό και να ανέβει στο ψηλό θρόνο. Από τις αρχαίες πηγές μαθαίνουμε ότι στους μαρμάρινους θρόνους τα υποπόδια, ήταν κατασκευασμένα από το ίδιο κομμάτι μαρμάρου, αντίθετα τα ξύλινα αποτελούσαν ξεχωριστά σκευή οικοσκευής.
Χρήση
Έπιπλο για την ξεκούραση των ποδιών ή για την ανάβαση σε θρόνο.
Κιβώτια
Λάρναξ και κιβωτός ήταν οι όροι που χρησιμοποιούνταν για να περιγράψει κάποιος αυτά τα έπιπλα. Τα κιβώτια δεν έλειπαν από τα σπίτια των Αθηναίων και αντικαθιστούσαν τις ντουλάπες. Χρησιμοποιούνταν για την αποθήκευση ρούχων, ειδών καλλωπισμού, κοσμημάτων και διαφόρων αντικειμένων. Η ποικιλία των κιβωτίων σε μέγεθος κα μορφή ήταν ανάλογη με τη χρήση τους. Άλλα ήταν αρκετά μεγάλα, αλλά υπήρχαν και μικρά σε μέγεθος για την τοποθέτηση κοσμημάτων και μικροαντικειμένων. Μεγάλα και μικρά μπαουλάκια είχαν την ίδια μορφή και την ίδια τεχνοτροπία κατασκευής. Έκλειναν με βαριές κλειδαριές και συχνά ήταν στολισμένα με κεντίδια, γεωμετρικά σχήματα κ.α.. Η τοποθέτηση κίτρων μέσα στα κιβώτια για αρωματισμό ήταν συνηθισμένο φαινόμενο. Επίσης μια σπάνια κατηγορία ήταν οι αλαβαστροθήκες για την αποθήκευση αλαβάστρων. Τα μπαούλα με τέσσερα πόδια, απλές πλευρές και οριζόντιο καπάκι, εμφανίστηκαν στην
αγγειογραφία από την αρχαϊκή περίοδο.
Χρήση
Αποθηκευτικά σκεύη διαφόρων μεγεθών για την αποθήκευση αντικειμένων.
Οικιακά σκεύη
Επιπλέον στα σπίτια βρίσκονταν πολλά πήλινα αγγεία, τα οποία ήταν πραγματικά κομψοτεχνήματα. Συχνά ήταν διακοσμημένα με αξιοθαύμαστες αγγειογραφίες. Το πιο μεγάλο αγγείο –ο πίθος- ήταν μια μεγάλη στρογγυλή στάμνα. Εκεί αποθήκευαν τρόφιμα και άλλα προϊόντα . Το κρασί και το λαδί τα έβαζαν σε αμφορείς, δηλαδή υπέροχα διακοσμημένα αγγεία με μακρύ λαιμό και δύο χερούλια. Ένα ακόμα αγγείο απαραίτητο για το σερβίρισμα του κρασιού ήταν ο κρατήρας. Μέσα σε αυτόν ανακάτευαν κρασί με δροσερό νερό. Ο κρατήρας δεν ήταν μόνο ένα χρήσιμο σκεύος, άλλα και ένα έργο τέχνης που ζωγράφισε ο Εξηκίας. Το σερβίτσιο του κρασιού συμπληρωνόταν, με τις οινοχόες, αγγεία με ένα χερούλι και ένα στόμιο από όπου χυνόταν το ποτό. Δείγμα της εξαιρετικής δουλειάς των Αθηναίων αγγειοπλαστών και αγγειογράφων είναι οι κύλικες (= ποτήρια κρασιού). Ήταν διακοσμημένα με τις ωραιότερες παραστάσεις. Ο εξοπλισμός της κουζίνας απαρτιζόταν με όλα τα απαραίτητα σκεύη: ταψιά, χύτρες, σχάρες, ψησταριές και μικρούς φούρνους. Όλα τα δοχεία των αρχαίων Αθηναίων ήταν φτιαγμένα από κόκκινο ή κιτρινωπό πηλό. Στο βάθος του αγγείου ζωγράφιζαν μελανά, εκπληκτικά σχέδια. Αληθινά κομψοτεχνήματα τα Αθηναϊκά αγγεία ήταν περιζήτητα.
Γενικά η εξαιρετική νοοτροπία συνδυασμού σπιτιών και επίπλων στην αρχαία Αθήνα έμεινε ανεξίτηλη στους αιώνες.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1) www.tmth.edu.gr./aet/thematic areas/p.83.html
2) www.eie.gr/archaeologia/gr/02.DELTIA/Private_houses.aspx
3) www.tmth.edu.gr./aet/thematic areas/p.63.html
4) www.tmth.edu.gr./aet/ thematic areas/p.89.html
5) www.tmth.edu.gr./aet/thematic areas/p.65.html
6) www.tmth.edu.gr./aet/themaic areas/p.79.html
7) www.tmth.edu.gr/aet/thematic areas/p.77.html
8) www.tmth.edu.gr/aet/thematic areas/p.78.html
9) www.tmth.edu.gr/aet/thematic areas/p.69.html
10) www.tmth.edu.gr/aet/thematic areas/p.103.html
11) www.tmth.edu.gr/aet/thematic areas/p.109.html
12) www.tmth.edu.gr/aet/thematc areas/p.112.html
13) www.tmth.edu.gr/aet/thematic areas/p.117.html
14) www.tmth.edu.gr/aet/thematic areas/p.119.html
15) www.tmth.edu.gr/aet/thematic areas/p.124.html
16) www.tmth.edu.gr/aet/thematic areas/p.127.html
17) www.tmth.edu.gr/aet/thematic areas/p.121.html
18) www.tmth.edu.gr/aet/thematic areas/p.130.html
ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ ΗΛΙΑΣ Α1
