ξεφτέρι (Accipiter nisus)
Από την Στεντούμη Πόπη
Το ξεφτέρι είναι είδος γερακιού (επιστημονική ονομασία: Accipiter nisus). Είναι δεινός κυνηγός όλων των πουλιών που είναι μικρότερα από αυτό, τα οποία μπορεί και πιάνει στον αέρα.
Οι αρχαίοι Έλληνες κι αργότερα οι Ρωμαίοι πολλές φορές χρησιμοποιούσαν στο κυνήγι των πουλιών και των μικρών ζώων αυτά τα αρπακτικά πτηνά που, εξημερωμένα και γυμνασμένα κατάλληλα, τα έριχναν κατά πάνω στο θήραμα.
Η νεοελληνική λέξη «ξεφτέρι» ανάγεται στο αρχαίο επίθετο οξύπτερος (οξύς + πτερόν), το οποίο δήλωνε το πουλί που πετάει γρήγορα. Σε κείμενο του Ψευδομακαρίου παρομοιάζεται ο άνθρωπος που καταφέρνει και αποφεύγει τις παγίδες του διαβόλου με «οξύπτερο» πτηνό («τα οξύπτερα πουλιά με τα ελαφριά φτερά τους πετούν πάνω από τις παγίδες και γελοιοποιούν τα σχέδια αυτών που τα κυνηγούν»). Αργότερα η λέξη ουσιαστικοποιήθηκε.
σαΐνι (Accipiter brevipes)
Για να προσδιορίσουμε τον έξυπνο άνθρωπο, χρησιμοποιούμε και τη λέξη «σαΐνι». Πρόκειται, επίσης, για είδος γερακιού (επιστημονική ονομασία: Accipiter brevipes) το οποίο, όπως και το ξεφτέρι, επιδεικνύει ιδιαίτερη επιδεξιότητα στο κυνήγι. Η λέξη «σαΐνι», χρησιμοποιείται για τον άνθρωπο που διακρίνεται για την ευστροφία ή την ικανότητά του να επωφελείται από τις περιστάσεις.
Τέλος, με την ίδια λογική, άλλα πτηνά έχουν συσχετιστεί μεταφορικά με την ανοησία (πβ. κουττός < κόττος «πετεινός», κοκορόμυαλος, κουττορνίθι, όρνιο, μπούφος, κ.ά.).
ΠΗΓΕΣ
https://search.macaulaylibrary.org/catalog?taxonCode=eurspa1
http://www.naturephoto-cz.com/%CE%9E%CE%B5%CF%86%CF%84%CE%AD%CF%81%CE%B9-picture_gr-20379.html
