Γενικό Λύκειο Νέας Αρτάκης

Αν ξεκινήσετε μια αναζήτηση στο Google με την φράση “πώς να απεξαρτηθώ…” στις προτάσεις αυτόματης συμπλήρωσης θα σας βγάλει “…από το κάπνισμα”, “…από το αλκοόλ”, “…από τα ναρκωτικά” και “…από τα κοινωνικά δίκτυα”. Θεωρώ πως δεν είναι τυχαίο πως ανάμεσα σε εξαρτησιογόνες ουσίες όπως το αλκοόλ και τα ναρκωτικά, ο κόσμος ζητάει τρόπους και μέσα για να απεξαρτηθεί από τα κοινωνικά δίκτυα καθώς η κατάχρησή τους έχει αρχίσει να θεωρείται ένας εθισμός παρόμοιος με εκείνον που μπορεί να προκληθεί από τα προαναφερόμενα παραδείγματα.

Τα κοινωνικά δίκτυα έχουν αναμφίβολα αλλάξει την καθημερινότητά μας και γενικά την ζωή μας σε μεγάλο βαθμό. Έχουν επιτρέψει την επικοινωνία με τους φίλους και συνανθρώπους μας εξ αποστάσεως ώστε να διατηρούμε στενές σχέσεις με άτομα τα οποία δεν βλέπουμε σε καθημερινή βάση. Επίσης, αποτελούν μέσο εξέφρασης συναισθημάτων και σκέψεων καθώς μπορείς να μοιραστείς με τον κόσμο, τους στίχους του τωρινού αγαπημένου σου τραγουδιού, μια φωτογραφία με ένα βαθυστόχαστο στιχάκι, να συμμετάσχεις σε έναν σκοπό ή κίνημα (ή ακόμα και να πετάξεις ένα υπονοούμενο στον σύντροφό σου ή φίλο/-η σου που σε πλήγωσε). Από την άλλη πλευρά όμως, τα κοινωνικά δίκτυα έχουν οδηγήσει στο να ζούμε σε μια κίβδηλη πραγματικότητα στην οποία τροφοδοτούμαστε από likes και σχόλια τα οποία και έχουμε θεοποιήσει. Επιπλέον, η επιθυμία για καινούργιο συνέχεια υλικό αποτελεί συχνό φαινόμενο στην περιήγηση στα κοινωνικά δίκτυα καθώς οι χρήστες κολλάμε στους “μοχλούς” ανανέωσης και απογοητευόμαστε όταν δεν υπάρχει νέο υλικό, το οποίο οδηγεί στην φθορά της ευημερίας μας. Επίσης, η αδυναμία να ξεχωρίσουμε την πραγματικότητα από το ψέμα που υπάρχει στα κοινωνικά δίκτυα, μας κάνει να επιθυμούμε τις “τέλειες” ζωές των άλλων χρηστών, παρά το γεγονός ότι συχνά αυτή η “τελειότητα” που προβάλλεται δεν είναι παρά προϊόν μυθοπλασίας το οποίο πλήττει την ψυχική υγεία μας.

Η εικόνα αυτή έχει αντληθεί από το Flickr.com και η αρχική πηγή βρίσκεται στην ιστοσελίδα: https://www.flickr.com/photos/143601516@N03/28011015990/. Άδεια χρήσης Creative Commons: CC BY 2.0

Υπάρχει όμως μια πληθώρα τρόπων με τους οποίους μπορεί κανείς να βοηθηθεί σε αυτή την απομάκρυνση από τα κοινωνικά δίκτυα. Αρχικά, αν δεν επιθυμείτε την πλήρη απεξάρτηση και θέλετε απλώς να περιορίσετε την χρήση των κοινωνικών δικτύων, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μία απο τις εξής εφαρμογές  οι οποίες οριοθετούν τον χρόνο που αφιερώνετε σε εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης:

• Για συσκευές Android: App Off Timer, Thrive,
• Για συσκεύες με iOS: In Moment, Momentum.

Αν είστε τόσο αποφασισμένοι που δεν θέλετε να τις έχετε καν στο τηλέφωνό σας γιατί σας αποσπούν, τότε απλά διαγράψτε τες. Θα σταματήσετε να λαμβάνετε ειδοποιήσεις, μηνύματα και προσκλήσεις και θα επιστρέψετε στην κλασική μέθοδο επικοινωνίας, της κλήσης και του SMS (ή ακόμα και εφαρμογές παρόμοιες με το Viber είναι δεκτές καθώς και οι 2 χρήστες πρέπει να έχουν ανταλλάξει τον αριθμό τηλεφώνου τους και όχι απλά να ξέρουν το όνομά του άλλου). Άλλες έρευνες έχουν προτείνει να απενεργοποιήσετε όσες ειδοποιήσεις δεν έρχονται από άτομα τα οποία θέλουν να έρθουν σε επαφή μαζί σας· δηλαδή ενεργοποιήστε τις ειδοποιήσεις μόνο για μηνύματα. Επίσης προτείνουν την ενεργοποίηση του «grayscale» που κάνει μονόχρωμη την οθόνη της συσκευής ώστε ο χρήστης να μην προσελκύεται και απορροφάται στις ζωντανές και πολύχρωμες εφαρμογές, εικόνες και γενικά στο υλικό που καταναλώνει.

Από τις προαναφερόμενες εφαρμογές χρησιμοποιούσα το Thrive και είχα περιορίσει την χρήση όλων των εφαρμογών κοινωνικής δικτύωσης στη μίαμιση ώρα. Όταν όμως περνούσε αυτή η μιάμιση ώρα, χάρις την επιθυμία μου για παραπάνω χρήση, απλά πήγαινα στις ρυθμίσεις του Thrive και άλλαζα πολύ εύκολα τις ρυθμίσεις του περιορισμού. Αυτό με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι είμαι και εγώ ένα θύμα των κοινωνικών δικτύων. Έτσι, αποφάσισα για 3 ημέρες να διαγράψω απο το κινητό μου το Instagram, το Facebook, το Twitter, το Pinterest και το YouTube όλες τις εφαρμογές δηλαδή στις οποίες χανόμουν με τις ώρες και κράτησα μόνο τις εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων (πχ. messenger, viber) για να κρατήσω επαφή με τους φίλους μου.

Από το πείραμα αυτό αποκόμισα πολλά συμπεράσματα. Αρχικά, ποτέ δεν είχα παρατηρήσει πόσο προσκολλημένοι είμαστε με τα κινητά μας ακόμα και όταν βρισκόμαστε με πολλά άτομα μαζί. Βρισκόμουν μαζί με τους φίλους μου και κάποια στιγμή όλοι ήταν αφοσιωμένοι στις οθόνες των συσκευών τους και εγώ το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν 1) να κάτσω σιωπηλός και να περιμένω να ανοίξουμε πάλι κουβέντα ή να κάνουμε κάτι όλοι μαζί ή 2) να κάνω παρατήρηση (αν και το μόνο που κατάφερα από αυτό ήταν να μου πούνε ομόφωνα «επειδή εσύ αποφάσισες να αποτοξινωθείς δεν θα την πληρώσουμε εμείς») . Επίσης, παρατήρησα ότι πολλά θέματα συζήτησης με φίλους και γνωστούς αποτελούσαν γεγονότα που είχαν προκύψει μέσα στα κοινωνικά δίκτυα. Όπως και επίσης ότι το γεγονός ότι δεν ήξερα διαρκώς που βρίσκεται ο καθένας που ακολουθώ, τί έκανε πριν 12 ώρες και με ποιους βγήκε εχθές το βράδυ δεν μου έλειψε καθόλου. Αντιθέτως, δεν σύγκρινα την δική μου καθημερινότητα με αλλονών και δεν έπασχα από F.O.M.O (Fear Of Missing Out χαρακτηρίζεται ως μια «διάχυτη συνήθεια ότι οι άλλοι μπορεί να ζουν μια ικανοποιητική εμπειρία από την οποία ένα άτομο είναι απών», δηλαδή κοινωνικό άγχος) αφόυ και να γινόταν κάποιο γεγονός το οποίο έχανα δεν θα μάθαινα ποιό ήταν. Τέλος, κατάλαβα πως τελικά είχα πολύ περισσότερο ελεύθερο χρόνο απ” ότι νόμιζα τον οποιό θα μπορούσα να αφιερώνω σε πράγματα που με ενδιαφέρουν αντί να τον σπαταλώ στις ζωές των άλλων.

Αφού πέρασαν οι 3 ημέρες και έλειξε το πείραμα έπρεπε να αποφασίσω εάν θα συνέχιζα έτσι μακριά από τα social media ή εάν θα επέστρεφα σε αυτά. Το Facebook, το Twitter, το Pinterest δεν ξανακατέβηκαν στο κινητό μου. Το Instagram από την άλλη δεν μπόρεσα να το αποχωριστώ τόσο εύκολα αλλά απενεργοποίησα όλες τις ειδοποιήσεις από την εφαρμογή ώστε να μην με αποσπά.

Για να συνοψίσουμε, τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν πια μια μορφή εθισμού η οποία πρέπει να ελεγχθεί. Προσωπικά, πιστεύω πως θα ήταν πρέπον όλοι μας κάποια στιγμή να δοκιμάσουμε να απεξαρτηκοποιηθούμε από την μάστιγα που έχουν προκαλέσει τα κοινωνικά δίκτυα και να αρχίσουμε να δίνουμε έμφαση στα πράγματά της ζωής που πραγματικά αξίζει να κοιτάξουμε. Χωρίς να θέλω να σας στεναχωρήσω, η οθόνη του κινητού σας δεν ανήκει σε αυτά τα πράγματα.

Βιβλιογραφία:

1.  Klein, E. (2018). How technology is designed to bring out the worst in us. Διαθέσιμο από: <https://www.vox.com/technology/2018/2/19/17020310/tristan-harris-facebook-twitter-humane-tech-time> [Τελευταία Πρόσβαση: 11 Απριλίου 2018]
2. Reese, H. (2018). Break up with your smartphone. Διαθέσιμο από: <https://www.vox.com/conversations/2018/2/9/16994794/smartphone-tech-addiction> [Τελευταία Πρόσβαση: 11 Απριλίου 2018]