Με την τσάντα στους ώμους

 Γκούρα Ελένη Α1 Λυκείου

Συχνά οι έννοιες αθλητισμός και πρωταθλητισμός ασυναίσθητα συγχέονται, κι αυτό γιατί η πλειονότητα των νέων έχει συνδέσει τη σωματική άσκηση με τη διάκριση σε ατομικά ή ομαδικά αγωνίσματα. Λανθασμένα, βέβαια, αφού ο πρωταθλητισμός ορίζεται ως αγωνιστικός αθλητισμός και αυτός που τον ακολουθεί έχει στόχο να βελτιωθεί ο ίδιος έτσι ώστε να ανταγωνιστεί άλλους και να διακριθεί, ενώ ο αθλητισμός συμβάλλει στη σύμμετρη, αρμονική και ολόπλευρη ανάπτυξη του σώματος και της ψυχής του ανθρώπου. Το αρνητικό της υπόθεσης είναι ότι πολλοί έφηβοι, συνεπαρμένοι από την ευφορία της δόξας και την ελπίδα να μεταβάλλουν το πάθος τους σε επάγγελμα, αποζητούν καριέρα στον αθλητισμό χωρίς πάντα να είναι απολύτως ενημερωμένοι για τους κινδύνους που ελλοχεύουν.

Σύμφωνοι, η επαγγελματική καταξίωση ως επαγγελματίας αθλητής είναι δελεαστική για όσους ξεχωρίζουν με τις ικανότητές τους σ’ αυτόν τον τομέα. Ιδιαίτερα τις προηγούμενες δεκαετίες, ο χώρος ήταν ιδιαίτερα προσφιλής για αποκατάσταση καθώς οι καταξιωμένοι αθλητές αμείβονταν αδρά για τις επιτυχίες τους. Συνάμα, κοιτάζοντας σύγχρονα πρότυπα, όπως τον Γιάννη Αντετοκούνμπο και τον Πύρρο Δήμα, άνθρωποι όλων των ηλικιών – και κυρίως νέοι- δεν μπορούν παρά να ανακαλέσουν τις συγκινητικές  στιγμές που μας έχουν χαρίσει και να τοποθετήσουν τον εαυτό τους στη θέση του νικητή. Μα ποιος δε θα ήθελε να βρεθεί στη θέση ενός αθλητή, όταν με αμέριστη τιμή και υπερηφάνεια ανεβαίνει φέροντας το εθνόσημο στο πρώτο σκαλί του βάθρου και ταυτόχρονα ανεβάζει έναν λαό στον έβδομο ουρανό;  Πίσω όμως από αυτήν τη μαγική εικόνα κρύβονται άλλες τόσες επίπονες και δυσάρεστες  εικόνες από εντατικές προπονήσεις από τα παιδικά ακόμα χρόνια του αθλητή. Μία παρακίνηση ή ένας απλός έπαινος μπορεί να ωθήσει ένα παιδί να ασχοληθεί με ένα άθλημα που αναμφισβήτητα συμβάλει στην σωματική του διάπλαση και στη διαμόρφωση ισχυρού χαρακτήρα. Μέχρις εδώ ουδέν μεμπτό.  Το πρόβλημα ξεκινάει όταν προπονητές και γονείς «καίνε» τα παιδιά με ατελείωτες προπονήσεις, επιβάλλοντας αυστηρές δίαιτες και γυμναστικές ακατάλληλες για το ακατέργαστο παιδικό σώμα. 

Από εκεί και πέρα το θέμα παίρνει μια επικίνδυνη τροπή. Ως γνωστόν ο  πρωταθλητισμός χαρακτηρίζεται από υπερβολή. Ο αθλητής, με εξαντλητική προσπάθεια σκοπεύει στην επιτυχία. Η υπερβολή αυτή δημιουργεί κινδύνους για την υγεία και μετριάζει τα οφέλη της άσκησης, ενώ παράλληλα επιβαρύνει ψυχολογικά το νεαρό άτομο. Μπορεί ακόμα να υιοθετηθεί μια νέα ηθική που επιτρέπει τη χρήση οποιουδήποτε μέσου για την κατάκτηση του στόχου.  Αναφέρομαι φυσικά στο διαβόητο ντοπάρισμα, ένα κοινό μυστικό συμβόλαιο μεταξύ της οικογένειας του αθλητή και του προπονητή έτσι ώστε να εκτοξεύσουν τις επιδόσεις του εκκολαπτόμενου πρωταθλητή και να εξαλείψουν τις αδυναμίες του και -γιατί όχι- να εκπληρώσουν οι γονείς στο πρόσωπο του παιδιού τις προσωπικές τους φιλοδοξίες. Οι πολύ μεγάλες επιβαρύνσεις σχετίζονται με υψηλή κατανάλωση ενέργειας και μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές στο μεταβολισμό. Η αύξηση του βασικού μεταβολισμού πιθανολογείται ότι μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή του δομικού μεταβολισμού και της ανάπτυξης. Η προπονητική υπερφόρτιση μπορεί να επιφέρει βλάβες στον κινητικό μηχανισμό, δηλαδή στα οστά, τους χόνδρους, τους τένοντες και τους συνδέσμους. Οι πολύωρες προπονήσεις περιορίζουν σημαντικά το χρόνο των παιδιών με αποτέλεσμα να μην μπορούν να αντεπεξέλθουν στις σχολικές τους υποχρεώσεις αλλά και να μην συναναστρέφονται όσο θα ήθελαν με τους γονείς και τους συνομηλίκους τους. Όλα αυτά σε συνδυασμό με την πίεση για νίκες στους αγώνες αλλά και το στρες που δημιουργεί η προπόνηση από μόνη της, υπερφορτώνουν τους μικρούς αθλητές και περιορίζουν τον απαραίτητο «χώρο» για την εκτενή και πολύπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας τους. Σαν συνέπεια μπορεί να δημιουργηθεί μία διαρκής ψυχολογική πίεση και τελικά μακροπρόθεσμες ψυχολογικές διαταραχές.

Μα τότε ποια θα πρέπει να είναι η αντιμετώπιση των γονέων απέναντι στον πρωταθλητισμό; Μηδέν άγαν, που  έλεγαν και οι αρχαίοι. Η εφαρμογή του μέτρου στην αθλητική πορεία του νέου είναι το κλειδί για να αποφευχθεί η μετατροπή της άδολης άσκησης σε στείρο επαγγελματισμό. Είναι ζωτικό να εμπεδώσουμε πως κάνω πρωταθλητισμό δεν πρέπει απαραίτητα να σημαίνει βγαίνω πρώτος, αλλά δίνω τον καλύτερο εαυτό μου για να βγω πρώτος. Γι’ αυτό η λέξη πρωταθλητισμός δε θα έπρεπε απαραίτητα να προκαλεί αναστάτωση στο άκουσμά της. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι απλά να προσθέσουμε το επίθετο ισορροπημένος δίπλα της.