Νέα από τα θρανία

Το άρθρο αυτό, προτίθεται να προβληματίσει τον αναγνώστη πάνω στον όρο selfie. Η selfie, με την έννοια της αυτοπροσωπογραφίας παρουσιάζεται, για πρώτη φορά, με την εμφάνιση της Αναγέννησης. Η μεγάλη αυτή μετάβαση από το σκοτάδι στο φως ώθησε τους τότε καλλιτέχνες στην εξερεύνηση της δικιάς τους ανθρώπινης υπόστασης και στην επιθυμία να την αποτυπώσουν. Η αναγνώριση του εαυτού μας αλλά και η ανάγκη του ανθρώπου να αισθητοποιήσει την ύπαρξη του, ίσως να αποτελούν θεμελιώδη ερωτήματα φιλοσοφίας που για τους περισσότερους παραμένουν αναπάντητα. Η δυσκολία που προκύπτει όταν προσπαθεί κανείς να ζωγραφίσει τον εαυτό του, δεν είναι τίποτα άλλο παρά λογική, καθώς μαζί με τα εξωτερικά του χαρακτηριστικά καλείται να επεκτείνει την προσωπικότητα του και συνεπώς την ύπαρξή του.

Οι γνωστότερες και πιο φημισμένες αυτοπροσωπογραφίες είναι αυτές του Ρέμπραντ (ξεπερνούν τις 80) και του Βαν Γκογκ. Σύμφωνα με τον τελευταίο οι αυτοπροσωπογραφίες του Ρέμπραντ δεν έχουν απλώς φυσικότητα: είναι αποκαλυπτικές.

1) Ρέμπραντ                                                           2) Βαν Γκογκ

Είναι ωστόσο εξίσου ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε την εξέλιξη της αυτοπροσωπογραφίας και κατά τη διάρκεια της κρίσης που πέρασε. Η φωτογραφία αποτέλεσε το μεγαλύτερο πλήγμα της ζωγραφικής. Στα τέλη του 19^ου και στις αρχές του 20^ου  αιώνα η ρεαλιστικότατη απεικόνιση του αντικειμένου έγινε εφικτή μέσα από τον φακό, γεγονός που άφησε μία από τις βασικότερες τέχνες εκτεθειμένη. Έτσι δόθηκε το έναυσμα στους ζωγράφους να απεικονίσουν αυτό που δεν φαίνεται, τους δόθηκε η ευκαιρία να δημιουργήσουν καινούργιες διαστάσεις.

1) Φρίντα Κάλο                                                             2) Σαλβαδόρ Νταλί

3) Φράνσις Μπέικον                                                       4) Έσερ

 Τι είναι όμως αυτό που καθιστά τις σημερινές selfies τόσο διαφορετικές από τις παραπάνω αυτοπροσωπογραφίες;

Οι σημερινές selfies καλλιεργούν έντονα τον ναρκισσισμό των ατόμων που αυτοπροσωπογραφούνται συνεχώς. Η μανία ανάρτησης αυτών των φωτογραφιών φανερώνει την ανάγκη της προσοχής, την απόδειξη στον κόσμο ότι ζεις και αναπνέεις… ότι δεν είσαι μόνος. Αποτυπώνουν τις στιγμές μας εκείνες που εμείς επιλέγουμε, στιγμές συνήθως χαρούμενες ή απλώς ουδέτερες, χωρίς καθόλου να εκφράζουν τις εσωτερικές μας διαμάχες, όπως παλιότερα οι αυτοπροσωπογραφίες

Σύμφωνα με τον Νίκο Δασκαλοθανάση, καθηγητή Ιστορίας της Τέχνης «Η selfie αποτυπώνει την αγωνιώδη ανάγκη του ατόμου -στην εποχή της παρακμής του- όχι να διερευνήσει τους όρους ύπαρξης του (όπως γίνεται με την παραδοσιακή αυτοπροσωπογραφία), αλλά να αποδείξει στον εαυτό του μα και στους άλλους ότι υπάρχει».

Ελένη Παπακωνσταντίνου