Μία επιστημονική εσπερίδα με κεντρικό θέμα τον εγκέφαλο πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 18 Μαρτίου 2017 στο φοιτητικό κέντρο, στις Βούτες Ηρακλείου. Σε αυτήν την εκδήλωση το σχολείο μας αλλά και το Πειραματικό Γενικό Λύκειο Ηρακλείου είχαν ενεργό ρόλο, καθώς παρουσίασαν αξιόλογες μαθητικές εργασίες στο ακροατήριο. Οι ομιλητές ήταν καθηγητές Πανεπιστήμιου και όλοι ανέλυσαν ερωτήματα σε σχέση με τον εγκέφαλο και τις λειτουργίες του.

Το ξέρετε πως ο εγκέφαλος μοιάζει με καρύδι, έχει μέγεθος 1,5 τετραγωνικά μέτρα, αν «ξεδιπλώσουμε» όλες του τις πτυχώσεις, και το βάρος του είναι μόλις 1.400-1.500 γραμμάρια;

Πολλοί επιστήμονες έχουν ασχοληθεί με το ζήτημα της επίδρασης των εξαρτησιογόνων ουσιών και του άγχους στις εγκεφαλικές λειτουργίες. Σύγχρονες μελέτες απέδειξαν ότι η χρήση ουσιών αλλάζει την αυτονομία, τη λειτουργία και τη δραστηριότητα του εγκεφάλου. Οι εθιστικές ουσίες αυξάνουν την ντοπαμίνη στον εγκέφαλο με αποτέλεσμα την καταστροφή των βασικών συστημάτων του. Ο χρήστης αρχίζει μία ουσία λόγω ευχαρίστησης, όμως με την πάροδο του χρόνου δεν μπορεί να την ελέγξει και να τη σταματήσει και το κύριο μέλημα του είναι πώς θα βρει εθιστικές ουσίες. Η απότομη διακοπή λήψης της ουσίας δημιουργεί στερητικό σύνδρομο, το άτομο γίνεται παρορμητικό και δεν αντιλαμβάνεται το πρόβλημα, επεσήμανε χαρακτηριστικά ο κ. Παναγής. Επιπλέον, δε σταματά τη χρήση της ουσίας, με συνέπεια να μη λειτουργούν σωστά τα κέντρα που είναι υπεύθυνα για τη νόηση.

Στην εφηβεία ο εγκέφαλος δεν έχει αναπτυχθεί  πλήρως. Στα 13 έτη η πιθανότητα να γίνει κάποιος αλκοολικός είναι μεγάλη (43,3%). Ο έφηβος είναι δύσκολο να διακόψει την ουσία και η πιθανότητα να υποτροπιάσει στο μέλλον είναι αυξημένη. Ο εγκέφαλος είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος στη δράση του αλκοόλ και ιδιαίτερα ο εφηβικός εγκέφαλος, καθώς βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης, επηρεάζεται από το αλκοόλ με διάφορους τρόπους. Για παράδειγμα, κάποιες από τις επιπτώσεις είναι η μειωμένη απόδοση  σε ασκήσεις μνήμης.

Η επίδραση του άγχους είναι εξίσου βλαπτική για τον εγκέφαλο. Συγκεκριμένα, προκαλεί εξάντληση και μειώνει τις αποδόσεις στα μαθήματα, ενώ τα δυσάρεστα συναισθήματα δεν εκλείπουν. Στην ομιλία του, ο κ. Καστελλάκης τόνισε πως άτομα με υψηλό στρες εξουθενώνονται εύκολα, έχουν επιθετικότητα προς τους γύρω τους και κακή απόδοση στη μάθηση. Ειδικότερα το χρόνιο στρες προκαλεί μορφολογικές αλλαγές και αλλοιώνει τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου.

Οι επιπτώσεις του άγχους στη συμπεριφορά των εφήβων είναι ποικίλες: αφενός οι αγχωμένοι έφηβοι αναζητούν νέες εμπειρίες και  μπορεί να οδηγηθούν σε επικίνδυνες συμπεριφορές και αφετέρου νιώθουν κατάθλιψη, αυξάνεται η επιθετικότητά τους και μπορεί να καταφύγουν σε εξαρτησιογόνες ουσίες.

Το αντίδοτο στα παραπάνω προβλήματα αποτελεί η ενασχόληση με τον αθλητισμό καθημερινά και η δια βίου εκπαίδευση και μάθηση, η οποία είναι πηγή υγείας, ευμάρειας και ευεξίας για τον εγκέφαλο, όπως υπογράμμισε ο κ. Ζαγανάς στην ομιλία του. Ο ρόλος της εκπαίδευσης είναι ιδιαίτερα σημαντικός, καθώς μπορεί να μας προστατεύσει ακόμα και από την άνοια.

Γι’ αυτό μη διστάζετε να ασκείτε το σώμα αλλά … και τον εγκέφαλό σας!

Μενέλαος Πρασανάκης Β2