EDITORIAL

moyseio-1-300x224moyse3-300x224

Η τέχνη να μαθαίνεις

«Μάθε τέχνη κι άστην» λέει ο σοφός λαός, όμως ενώ ο κάθε ένας από μας στη διάρκεια της ζωής του μαθητεύει κοντά σε διάφορους δασκάλους, φαίνεται πως δεν παίρνουμε επαρκή και ουσιαστικά μαθήματα για δύο πολύ σημαντικά κεφάλαια του βιβλίου της ζωής. Το πρώτο, που χρειάζεται να γίνει κανείς δεξιοτέχνης για να απολαύσει τους καρπούς της μαθητείας του, είναι  να κατακτήσει την τέχνη της ζωής. Αυτό σαφώς είναι και το πιο δύσκολο. Ερχόμαστε όμως στο άλλο, το δεύτερο, που είναι η τέχνη να μαθαίνει κανείς.

Ναι, και αυτό τέχνη χρειάζεται. Όχι μόνο κόπο αλλά και τεχνική που πολλές φορές, είτε είμαστε γονείς είτε δάσκαλοι είμαστε ανεπαρκείς στο να τη διδάξουμε αυτή την τέχνη. Έχουμε βέβαια σοβαρό ελαφρυντικό: ούτε εμείς τη διδαχτήκαμε ποτέ.

Όλοι μαθαίνουμε συνεχώς. Η μάθηση είναι κρίσιμη για την επιβίωσή μας σε μια σύγχρονη, τεχνολογικά εξελιγμένη κοινωνία. Εκείνο που έχει αλλάξει είναι το τι μαθαίνουν οι άνθρωποι, το πώς και το γιατί θέλουν να μαθαίνουν.  Αν αναζητήσει κανείς υλικό ,είτε έντυπο είτε στο διαδίκτυο, για το πώς μπορεί να βελτιώσει την τέχνη να μαθαίνει θα βρει πλήθος από ενδιαφέρουσες τεχνικές και προτάσεις, ωστόσο θα περιοριστώ εδώ να αναφερθώ στο πώς οι παιδαγωγικές επισκέψεις και οι εκπαιδευτικές εκδρομές, αν υπάρχει σαφής στόχος και σωστή οργάνωση μπορεί να αποδειχτούν εξαιρετικά εργαλεία για την ενίσχυση της μάθησης.

Οι εκπαιδευτικές εκδρομές θεωρούνται αναγκαίο συμπλήρωμα της αγωγής των μαθητών, γιατί τους δίνουν τη δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με τόπους που έχουν ιδιαίτερη μορφωτική αξία, να γνωρίσουν τα επιτεύγματα του ανθρώπου μέσα στη μακροχρόνια πορεία του πολιτισμού και να καλλιεργήσουν την κοινωνικότητά τους. Η μάθηση, που προκύπτει ως αποτέλεσμα της βιωματικής εμπλοκής των συμμετεχόντων  σχετίζεται με την κινητοποίηση του ενδιαφέροντος, την εξάσκηση της παρατήρησης και την όξυνση της αντίληψης και της μνήμης τους. Στα μουσεία, στα μνημεία, στους αρχαιολογικούς χώρους  — χώρους μη τυπικής μάθησης— το άτομο βρίσκεται στο κέντρο των μαθησιακών διαδικασιών και σε ένα μεγάλο βαθμό η εμπλοκή του σε αυτές είναι εκούσια και εθελοντική, με έντονα διερευνητικό χαρακτήρα.

Όλα αυτά στη θεωρία, γιατί στις εκπαιδευτικές επισκέψεις που ο μαθητής βγαίνει έξω από το πλαίσιο της τάξης, όπου κατά γενική ομολογία ασφυκτιά, και έχει τη δυνατότητα να αλληλεπιδράσει διαφορετικά τόσο με τον καθηγητή όσο και με το αντικείμενο της μάθησης αλλά και με τους συμμαθητές του η εμπειρία έχει καταγράψει κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις. Καταρχήν, μαθητές που στο κλασσικό μάθημα είναι αδιάφοροι, στις επισκέψεις αυτές μπορεί να δείξουν πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον από κάποιους θεωρούμενους άριστους μαθητές, οι οποίοι εφόσον δε βαθμολογούνται χαλαρώνουν και μειώνεται η προσοχή και το ενδιαφέρον τους. Επιπλέον, η αγαπημένη ώρα όλων είναι ο ελεύθερος χρόνος που θα έχουν τη δυνατότητα να περιπλανηθούν κάπου χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να βομβαρδίζονται με επιπλέον πληροφορίες. Άλλο γνώρισμα αυτών των επισκέψεων είναι η βαριεστημένη περιήγηση στο μουσείο, στον αρχαιολογικό χώρο, οπουδήποτε και το ενδιαφέρον αφυπνίζεται  όταν έρχεται η στιγμή για φωτογραφίες που απαθανατίζουν τη νέα γενιά δίπλα στα εκθέματα με όψη που μαρτυρά την πλήξη και την ανία της ξενάγησης που προηγήθηκε.

Πολλές φορές αναρωτήθηκα για τα αίτια αυτής της κατάστασης κυρίως όμως για τι μπορεί να γίνει προκειμένου να αλλάξει. Φαίνεται πως με μεγάλη καθυστέρηση ,όπως σε όλα βέβαια, γίνονται βήματα προς αυτή την κατεύθυνση και στη χώρα μας. Αυτό τουλάχιστον μαρτυρά η πολλή ενδιαφέρουσα συζήτηση που έγινε κατά την επίσκεψή μας στο σπίτι του Σολωμού στην Κέρκυρα, στα πλαίσια των πολιτιστικών προγραμμάτων που εκπονούνται στο σχολείο μας. Κατά τη διάρκεια της ξενάγησης ,λοιπόν, είχαμε τη δυνατότητα να βλέπουμε διαδικτυακά το μουσείο Σολωμού στη Ζάκυνθο και στη συνέχεια φοιτητές του τμήματος Μουσειολογίας προκάλεσαν συζήτηση με τους μαθητές και τους συνοδούς εκπαιδευτικούς στα πλαίσια της οποίας ακούστηκαν πολύ ενδιαφέρουσες απόψεις και προτάσεις. Εν συντομία θα καταθέσω  πως ο κλασσικός τρόπος επίσκεψης και ξενάγησης σε τέτοιους χώρους ανήκει πλέον στο παρελθόν. Η διαδραστικότητα είναι το ζητούμενο σε κάθε περίσταση. Το «Μην αγγίζετε» επιβάλλεται να αντικατασταθεί με προτροπές που θα βάλουν τον επισκέπτη στο κλίμα και στην εποχή όπου ανήκουν τα εκθέματα, τα οποία δεν αντιμετωπίζονται ως φετίχ αλλά πρέπει να δίνουν την αίσθηση ότι είναι μέρος του κόσμου μας και όχι μαυσωλεία. Όσα πρωτοποριακά ακούστηκαν, όπως το πάρτυ σε ένα μουσείο, η διανυκτέρευση στο χώρο του μουσείου,βραδιές όπερας, τα παιχνίδια ρόλων είναι πρακτικές που εφαρμόζονται ήδη και κάνουν τα μουσεία ελκυστικά και αγαπημένους τόπους επισκέψεων για μαθητές.

Το μέτρο για την επιτυχία μιας επίσκεψης θα πρέπει να είναι πόσες ζωές αλλάζουν μέσα από την εμπειρία αυτή. Αυτή είναι μια αρχή που χρειάζεται να αφομοιωθεί, ώστε να είμαστε σε θέση να μιλούμε για μια μάθηση ελεύθερης επιλογής. Μένει να ευελπιστούμε ότι σύντομα όλα αυτά θα είναι πραγματικότητα και στη χώρα μας.

Τριάδα Εμμανουηλίδου

Top