Υπερβολικό άγχος.

Κοινωνικό άγχος ονομάζεται το άγχος, που έχει να κάνει με κοινωνικές περιστάσεις, με την αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους και με την αξιολόγηση ή κοντινή παρατήρηση απ” αυτούς. Η διαφορά μεταξύ κοινωνικού άγχους και φυσιολογικής ανησυχίας είναι ότι το πρώτο συνοδεύεται από έντονο αίσθημα φόβου. Αυτός ο φόβος είναι τόσο έντονος που ο πάσχων μπορεί να αγχώνεται μόνο και μόνο στη σκέψη της κοινωνικής επαφής και θα κάνει ό,τι μπορεί για να την αποφύγει.Το αναπτυξιακό κοινωνικό άγχος εμφανίζεται νωρίς στην παιδική ηλικία ως φυσιολογικό κομμάτι της ανάπτυξης των κοινωνικών λειτουργιών και είναι ένα στάδιο το οποίο τα περισσότερα παιδιά ξεπερνούν.Το προβληματικό ή χρόνιο κοινωνικό άγχος μπορεί να συνεχίσει να υφίσταται μέχρι την εφηβεία ή να επανέλθει στην επιφάνεια με την ενηλικίωση. Το ξεπέρασμα του κοινωνικού άγχους εξαρτάται απ” το άτομο και την κατάσταση. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι εύκολο. Σε άλλες μπορεί να εξελιχθεί σ’ένα πολύ δύσκολο πρόβλημα. Οι λόγοι είναι άγνωστοι. Το κοινωνικό άγχος μπορεί να συνδέεται με την ντροπαλότητα ή τις αγχώδεις διαταραχές, όμως η ακριβής του φύση παραμένει αντικείμενο έρευνας και τα αίτια μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Η πλήρης ανάρρωση από χρόνιο κοινωνικό άγχος είναι εφικτή σε πολλές περιπτώσεις, συνήθως όμως μόνο μέσω κάποιου είδους θεραπείας, διαρκούς αυτοβοήθειας ή με τη συμμετοχή σε ομάδα αλληλοϋποστήριξης.Η ψυχοπαθολογική μορφή κοινωνικού άγχους ονομάζεται κοινωνική φοβία ή διαταραχή κοινωνικού άγχους και μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη ποιότητα ζωής. Το ξεπέρασμα του κοινωνικού άγχους αυτού του τύπου μπορεί να είναι πολύ δύσκολο χωρίς τη βοήθεια θεραπευτών ή ομάδων υποστήριξης.

Τα ακριβή αίτια του κοινωνικού άγχους είναι ακόμη υπό διαμάχη. Συνεχιζόμενες έρευνες πάνω στις γενετικές ρίζες της φυσικής και ψυχολογικής υγείας υπαινίσσονται ότι η τάση για συναισθήματα άγχους, έχει μια μέτρια πιθανότητα κληρονομικότητας. Με άλλα λόγια, το παιδί έχει ελαφρώς υψηλότερη πιθανότητα να πάσχει από αγχώδη διαταραχή.Άλλη πιθανή αιτία του κοινωνικού άγχους είναι οι εμπειρίες ζωής. Αρνητικές εμπειρίες και ο τρόπος χειρισμού και αντίδρασης σ’αυτές, μπορούν επίσης να οδηγήσουν στην ανάπτυξη κοινωνικού άγχους. Αν ένας παρίσταται σταθερά σε καταστάσεις οι οποίες τον κάνουν να νιώθει κατώτερος ή να φοβάται την κρίση των άλλων ανθρώπων, τότε μπορεί να αρχίσει να αναπτύσσει αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό του και τον κόσμο οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν κοινωνικό άγχος. Αν οι αρνητικές εμπειρίες εξακολουθήσουν να υπάρχουν, δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο. Αν κάποιος πιστεύει ότι οι περισσότερες κοινωνικές καταστάσεις πρόκειται να είναι άβολες, θα προσπαθήσει να τις αποφύγει. Η αποφευκτικότητα επιτρέπει σε κάποιον να αποδρά προσωρινά από συναισθήματα άγχους, αλλά κάνοντας αυτό μπορεί να δυναμώσουν οι πεποιθήσεις του ότι δεν μπορεί να αντεπεξέλθει φυσιολογικά σε κοινωνικές καταστάσεις. Αυτό του στερεί την ευκαιρία να ανακαλύψει ότι οι αυτόματες αρνητικές υποθέσεις του μπορεί να είναι εντελώς λανθασμένες. Η αποφυγή όλο και πιο πολλών καταστάσεων για τον φόβο της κριτικής απ’τους άλλους θα ενδυναμώσει τις αρνητικές πεποιθήσεις και θα αποτρέψει το άτομο απ’το να παρευρεθεί σε περιστάσεις στις οποίες μπορεί πράγματι να περνούσε καλά. Καθώς αυτό το πρότυπο αρχίζει να παρεμβάλλεται στην όλη λειτουργικότητά του ατόμου, τα προειδοποιητικά σημάδια του κοινωνικού άγχους γίνονται όλο και πιο εμφανή.

Γιώργος Περίδρομος, Χρήστος Σίνος, Παναγιώτης Ψυχογυιός.