Από τον Γρ. Κοντόπουλο

Το φιλελληνικό ρεύμα που αναπτύχθηκε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και στην Αμερική, πριν και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, προσέφερε σημαντική βοήθεια στον ελληνικό Αγώνα, ενισχύοντας τους Έλληνες τόσο σε υλικό όσο και σε ηθικό επίπεδο.

Το φιλελληνικό ρεύμα που εκδηλώθηκε κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 είχε δύο όψεις. Από τη μία μεριά τα φιλελληνικά κομιτάτα, που διοργάνωναν εράνους σε χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής, συγκέντρωναν ρούχα, χρήματα και τρόφιμα για να ανακουφίσουν τον δυστυχή  ελληνικό λαό. Από την άλλη πλευρά, υπήρχαν οι καλλιτεχνικοί άνθρωποι οι οποίοι, πέραν της χρηματικής τους συνεισφοράς, μέσω των συγγραφικών έργων τους διαμόρφωσαν μία φιλελληνική κουλτούρα που επηρέασε έντονα την κοινή γνώμη της εποχής.

Οι πρώτες αποστολές στην Ελλάδα

• Η πρώτη αποστολή φιλελλήνων φτάνει τον Ιούνιο του 1821, με έξοδα του Δημήτριου Υψηλάντη.
• Η δεύτερη αποστολή φτάνει δύο μήνες αργότερα με επικεφαλής τον Τόμας Γκόρντον,  εύπορο βρετανό αξιωματικό.

Το τάγμα των Φιλελλήνων

• Συγκροτείται τον Μάιο του 1822, με βάση τους γαλλικούς στρατιωτικούς κανονισμούς.
• Συμμετέχει στη μάχη του Πέτα και διαλύεται έχοντας μεγάλες απώλειες

ΓΑΛΛΙΑ

Το φιλελληνικό κύμα εκδηλώθηκε με τη μεγαλύτερή του ένταση στη Γαλλία, όπου ο φιλελληνισμός είχε βαθιές ρίζες. Από τα πρώτα χρόνια κιόλας του αγώνα δημοσιεύτηκαν στον γαλλικό τύπο υποστηρικτικά άρθρα για την ελληνική υπόθεση. Γρήγορα επίσης ιδρύθηκαν σωματεία που περιλάμβαναν στους κόλπους τους μεγάλες προσωπικότητες της γαλλικής κοινωνίας,

 όπως ο δούκας de Broglie,

o στρατηγός Horace Sebastiani,

o καθηγητής της Σορβόννης Abel Francois Villemain

και ο ιδιοκτήτης τυπογραφείων και εκδότης Ambroise Firmin Didot στα τυπογραφεία του οποίου τυπώνονταν τα φιλελληνικά φυλλάδια.

Παράλληλα, γεγονότα που έγιναν γνωστά με πολλές λεπτομέρειες στο εξωτερικό, όπως η σφαγή της Χίου και το έπος του Μεσολογγίου, δημιούργησαν ένα ευρύ κύμα συμπάθειας για τον ελληνικό λαό. Αμέσως, τα φιλελληνικά κομιτάτα του Παρισιού, της Μασσαλίας και της Λυών διοργάνωσαν εράνους για την ενίσχυση των επαναστατημένων Ελλήνων στους οποίους πρωτοστατούσαν προσωπικότητες,

όπως ο διάσημος λογοτέχνης Francois Rene Chateaubriand.

Ελληνική Eπιτροπή στην οποία προεδρεύει ο Σατωμπριάν (Comite Grec preside par mr de Chateaubriand

Αξιοσημείωτη είναι και η συνεισφορά του νεαρού τότε Βίκτωρα Ουγκώ , ο οποίος εξέδωσε μια σειρά από ποιήματα.

Ίδρυση της πρώτης φιλελληνικής επιτροπής.

Στη Γαλλία, η πρώτη φιλελληνική επιτροπή ιδρύθηκε στο Παρίσι στις αρχές του 1823, στους κόλπους της «Εταιρείας της Χριστιανικής Ηθικής», με την ονομασία «Επιτροπή υπέρ των Ελλήνων προσφύγων στη Γαλλία». Μεταξύ των μελών της επιτροπής ήταν διακεκριμένες προσωπικότητες της δημόσιας ζωής, φιλελεύθερων αποκλίσεων, όπως ο πρόεδρός της, δούκας ντε λα Ροσφουκώ-Λιανκούρ (delaRochefoucault-Liancourt), ο δούκας ντε Μπρολί (DeBroglie), και οι δυο τους γερουσιαστές, καθώς και βουλευτές και τραπεζίτες. Στα μέλη της συμπεριλαμβάνονταν επίσης Έλληνες που ζούσαν στο Παρίσι, όπως ο Α. Κοραής, ο Κ. Σχινάς, ο Α. Βογορίδης και ο Δ. Φωτήλας.

ΕΛΒΕΤΙΑ

Ο φιλελληνισμός αναπτύχθηκε επίσης και στην Ελβετία, διότι τα κατορθώματα των Ελλήνων θύμιζαν στους κατοίκους της, τον δικό τους αγώνα ανεξαρτησίας κατά τον 18ο αιώνα. Από τα πρώτα κιόλας χρόνια της επανάστασης ιδρύθηκαν στην Ελβετία πολλά φιλελληνικά κομιτάτα, τη δράση των οποίων κατεύθυνε ο τραπεζίτης Jean Gabriel Eynard. Ο ίδιος ο Eynard διέθεσε τεράστια ποσά από την προσωπική του περιουσία για να υποστηρίξει τον αγώνα των Ελλήνων. Ταυτόχρονα συντόνιζε την ευρωπαϊκή φιλελληνική κίνηση, στέλνοντας εγκυκλίους σε όλα τα κομιτάτα της Ευρώπης και υποστήριζε τα ελληνικά αιτήματα σε διάφορες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

ΑΓΓΛΙΑ

 Φιλελληνική επιτροπή του Λονδίνου

Το κομιτάτο του Λονδίνου επίσης, στην Αγγλία, που περιλάμβανε στους κόλπους του σημαντικές προσωπικότητες, όπως o λόρδος Nugent, o συνταγματάρχης Leicester Stabhope και ο ποιητής Thomas Moore, εκδηλώθηκε υπέρ του αγώνα των Ελλήνων. Οι φιλέλληνες του  Λονδίνου προσέφεραν σημαντικές υπηρεσίες στο αγωνιζόμενο έθνος μας με τη συμπαράστασή του στους Έλληνες αντιπροσώπους για τη σύναψη δανείων στο Λονδίνο και ιδίως με τη θυσία ενός εκλεκτού μέλος του, του λόρδου Byron.

Ο λόρδος Βύρωνας στο νεκροκρέβατό του, δαφνωστολισμένος σαν αρχαίος Έλληνας

Στις 22 Ιανουαρίου 1824 ο Βύρων διάβασε στους φίλους του ένα ποίημά του στην αγγλική γλώσσα το οποίο μετάφρασε στα ελληνικά ο Σπυρίδων Τρικούπης, Έλληνας πολιτικός, λόγιος, ιστοριογράφος, και πολιτικός. Το ποίημα τελειώνει ως ακολούθως:

Αν τα νιάτα σου λυπάσαι, γιατί πλειο να ζεις;
Της τιμής εδώ ‘ναι ο τόπος, άξιος δείξου μαχητής,
ζήτα κι εύρε ανδρείου μνήμα, κι αν ζητήσεις θα το βρεις,
κοίτα γύρω, πιάσε θέση,
στάσου εκεί ν’ αναπαυθείς.

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Ουσιαστική ήταν επίσης και η συμβολή της Γερμανίας στον αγώνα των Ελλήνων. Αν και η στάση των περισσότερων γερμανικών συνομοσπονδιών ήταν αντιδραστική απέναντι στην ελληνική επανάσταση, εξαιτίας της ανθελληνικής πολιτικής που καλλιεργούσε ο Αυστριακός αρχικαγκελάριος Μέττερνιχ, μολαταύτα ο γερμανικός λαός είδε με συμπάθεια τον ελληνικό ξεσηκωμό. Μεταξύ των πρώτων Γερμανών φιλελλήνων συγκαταλέγονται προσωπικότητες όπως o φιλόσοφος Wilhelm Traugott Krug, o καθηγητής αρχαίας φιλολογίας Friedrich Wilhelm Thiersch, ο από το 1825 βασιλιάς της Βαυαρίας Λουδοβίκος Α’ και πολλοί άλλοι.

 

ΑΜΕΡΙΚΗ

Ο πρόεδρος της Αμερικής Μονρόε σε διάγγελμά του το 1823 υποστηρίζει τον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων

Ο ίδιος φιλελληνικός πυρετός παρατηρήθηκε και πέρα από τον Ατλαντικό ωκεανό. Στη νέα μεγάλη δημοκρατία των ΗΠΑ, που λίγες δεκαετίες πριν είχε αποκτήσει την ανεξαρτησία της, οι θυσίες των Ελλήνων είχαν προκαλέσει ζωηρή εντύπωση σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Ο αμερικανικός λαός συμπαραστάθηκε στο έθνος μας από τα πρώτα χρόνια της επανάστασης. Φιλελληνικά κομιτάτα ιδρύθηκαν προς τα τέλη του 1823 σε τρεις μεγάλες πόλεις τη Αμερικής: στη Νέα Υόρκη, τη Φιλαδέλφεια και τη Βοστώνη, ενώ τον επόμενο χρόνο ανάλογες επιτροπές συστάθηκαν και σε άλλες μικρότερες πόλεις. Την ίδια εποχή άρχισαν να έρχονται στην Ελλάδα και οι πρώτοι Αμερικανοί αγωνιστές,

 όπως ο ονομαστός κατόπιν για τη δράση του γιατρός Samuel Gridley Howe,

o στρατιωτικός Jonathan Miller κ.ά.

Τότε έφθασαν στην Ελλάδα Αμερικανοί εκπαιδευτικοί με σκοπό την ίδρυση σχολείων. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Τζων Χιλ (John Ηill), που εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα το 1830 και αργότερα ίδρυσε ένα παρθεναγωγείο, το οποίο λειτουργεί ακόμη και σήμερα φέροντας το όνομά του.