ΕΠΑΛ-ΛΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ

Στις 6 Γενάρη ο Χριστιανισμός γιορτάζει τα Θεοφάνια, τη βάπτιση του Ιησού από τον Ιωάννη το Πρόδρομο. Την Παραμονή των Θεοφανίων γίνεται η Πρωτάγιαση κατά την οποία ο ιερέας γυρίζει σε όλα τα σπίτια και με το Σταυρό και ένα κλωνί βασιλικό αγιάζει τους χώρους του σπιτιού για να διώξει το κακό. Κατά την παράδοση το κακό αυτό ταυτιζόταν με τους καλικάντζαρους.

Ανήμερα των Φώτων γίνεται ο μεγάλος αγιασμός των υδάτων από τους ιερείς και παρουσία των αρχών του τόπου και του πλήθους των πιστών. Μετά τον Αγιασμό, ο ιερέας ρίχνει το σταυρό στη θάλασσα και στη συνέχεια τολμηροί κολυμβητές κάθε ηλικίας βουτούν στα παγωμένα νερά για το πιάσιμο του σταυρού και την ευλογία του ιερέα. Από το αγιασμένο νερό πίνουν οι πιστοί τρεις φορές και ραντίζουν με αυτό τα σπίτια τους.

 Στην Ελλάδα πολλά είναι τα έθιμα που συνδέονται  με τη γιορτή των Φώτων και έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα.

Στη Θεσσαλία αναβιώνουν τα ρουγκατσάρια, μεταμφιεσμένα άτομα που περιφέρονται με συνοδεία μουσικής από σπίτι σε σπίτι παίρνοντας την ανάλογη αμοιβή.

Στην Καστοριά αναβιώνουν τα ραγκουτσάρια, έθιμο κατά το οποίο οι κάτοικοι φορούν μάσκες με συμβολικό χαρακτήρα και τρομακτική όψη που αποσκοπούν στο να εκδιώξουν το κακό από την πόλη.

Στην Καλή Βρύση της Δράμας διατηρείται ένα ιδιαίτερο έθιμο, τα μπαμπούγερα. Την παραμονή της εορτής οι γυναίκες σκορπίζουν στάχτη γύρω από το σπίτι προφέροντας ξόρκια για να φύγουν οι καλικάντζαροι. Μετά τον Αγιασμό των Υδάτων τα μπαμπούγερα – με ζωόμορφη αμφίεση- συγκεντρώνονται έξω από την εκκλησία και με ένα σακούλι με στάχτη φοβέριζαν όσους συναντούσαν για να διώξουν τα καλακάντζουρα.

Ένα πανάρχαιο ποντιακό έθιμο είναι οι Μωμόγεροι, ένα έθιμο σατιρικό που συνηθίζεται την περίοδο των Χριστουγέννων μέχρι τα μέσα Γενάρη και με το οποίο οι Πόντιοι συναισθάνονταν την ελληνική τους προέλευση και ξεχνούσαν τα δεινά της τουρκικής σκλαβιάς. Μια εβδομάδα πριν από το νέο έτος οι Πόντιοι ντύνονται με διαφορετικά κοστούμια όπου κάθε κοστούμι συμβολίζει μια διαφορετική πτυχή του ποντιακού πολιτισμού και της λαογραφίας.

Στο Παλαιόκαστρο της Χαλκιδικής αναβιώνει το έθιμο των φωταράδων, σύμφωνα με το οποίο ο «βασιλιάς» φορτωμένος με κουδούνια ανοίγει το χορό και ακολουθούν οι φωταράδες με ξύλινα σπαθιά έτοιμοι να επιτεθούν σε όσους προσπαθήσουν να πάρουν το λουκάνικο που είναι τοποθετημένο στη μέση του χωριού.

Στον Άγιο Πρόδρομο της Χαλκιδικής πρωταγωνιστές είναι οι φούταροι, νεαροί άντρες οι οποίοι κατά την παραμονή των Φώτων λένε τα κάλαντα συγκεντρώνοντας κρέας και χρήματα και την ημέρα του Αι Γιαννιού χορεύουν στην πλατεία του χωριού.

Στη Γαλάτιστα Χαλκιδικής η καμήλα στολίζεται μετά τον Αγιασμό των Υδάτων. Έξι άντρες μπαίνουν κάτω από το ομοίωμα μιας καμήλας χορεύοντας ρυθμικά, κουνώντας κουδούνια και τραγουδώντας. Το έθιμο αυτό αναπαριστά την απαγωγή μιας κοπέλας από τον γιο Τούρκου επιτρόπου στα τέλη του 19^ου αι. Ο αγαπημένος της έστησε γλέντι, έφτιαξε ένα ομοίωμα καμήλας στο οποίο κρύφτηκε με τους φίλους του και πήραν πίσω την κοπέλα.

ΠΗΓΗ: http://users.sch.gr/aiasgr/Hthi_kai_ethima/Xristougenniatika_ethima/Hthi_kai_ethima_twn_Theofaneiwn.htm