ΣΥΝΤΟΜΟ ΧΡΟΝΙΚΟ – ΕΚΑΤΟ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

• Οι Κρητικοί πρόγονοι μας, αν και επαναστάτησαν  το 1821, έμειναν εκτός των συνόρων του ελληνικού κράτους που δημιουργήθηκε με το Πρωτόκολλο της Ανεξαρτησίας (Λονδίνο, 3-2-1830).
• Τα επόμενα δέκα χρόνια περίπου, η Κρήτη ήταν υπό αιγυπτιακή κυριαρχία, αλλά τον Ιούλιο του 1840 επανήλθε στους Οθωμανούς Τούρκους.
• Ακολούθησαν και άλλες εξεγέρσεις (κάθε 10 χρόνια περίπου) έως το 1878  όταν με τη βοήθεια των Μεγάλων Δυνάμεων (ιδιαίτερα της Ρωσίας) υπογράφθηκε η Σύμβαση της Χαλέπας, σύμφωνα με την οποία στην Κρήτη θα υπήρχε καθεστώς Ημιαυτονομίας.
• Το 1898, ως αποκορύφωμα της εξέγερσης του 1896-97, διαδραματίζονται τραγικά γεγονότα σε ολόκληρη την Κρήτη με γενικό ξεσηκωμό των κατοίκων. Τον Ιανουάριο του 1898 έχουμε σφαγές  χριστιανών αμάχων και πυρπόληση μέρους των Χανίων. Αποκορύφωμα των δραματικών γεγονότων υπήρξε ο θάνατος 18 Άγγλων στρατιωτών στο λιμάνι του Ηρακλείου ( 25 Αυγούστου 1898) , ο θάνατος του Έλληνα υποπρόξενου των Άγγλων Λυσίμαχου Καλοκαιρινού και 800 περίπου Χριστιανών γύρω από το Ηράκλειο.
• Τότε παρενέβησαν δυναμικά οι Μ. Δυνάμεις (Αγγλία- Γαλλία-Ρωσία-Ιταλία) και απαίτησαν την αποχώρηση των τούρκικων στρατευμάτων από την Κρήτη και την παραχώρηση Καθεστώτος Αυτονομίας στο νησί. Από το Δεκέμβριο του 1898 έως το 1913 η περίοδος ήταν πολύ δημιουργική για τους κρητικούς, οι οποίοι τώρα αισθάνονταν περισσότερο ασφαλείς έναντι των Τούρκων, υπό την “Προστασία,, των Μ. Δυνάμεων.
• Οι Κρητικοί όμως έπρεπε να περιμένουν τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-13, για να αποκτήσουν την ανεξαρτησία τους (Συνθήκη του Βουκουρεστίου- Ιούλιος 1913-Τερματισμός Βαλκανικών πολέμων).
• Τέλος, την 1η  Δεκεμβρίου 1913, έχουμε την ολοκληρωτική  και επίσημη ανακοίνωση της Ένωσης με την υπόλοιπη Ελλάδα, η οποία συνοδεύτηκε με πάνδημους εορτασμούς σε ολόκληρη την Κρήτη. Όταν υψώθηκε στην επίσημη τελετή η ελληνική σημαία στο φρούριο του Φιρκά στα Χανιά, στήθηκε και μια επιγραφή που έγραφε:

ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ ΕΝ ΚΡΗΤΗ

1669-1913

ΗΤΟΙ 267 ΕΤΗ, 7 ΜΗΝΕΣ, 7 ΗΜΕΡΑΙ

ΕΤΗ ΑΓΩΝΙΑΣ

ΕΥΓΕΝΙΑ ΣΤΑΓΑΚΗ – ΖΑΦΕΙΡΟΥΛΑ ΣΩΠΑΣΟΥΔΑΚΗ Γ΄3