Η έμφυλη βία είναι ένα φαινόμενο που δυστυχώς υπάρχει ακόμα γύρω μας, ακόμη και αν κάποιες φορές δεν το αναγνωρίζουμε αμέσως. Είναι κάθε μορφή βίας — σωματική, ψυχολογική, λεκτική ή σεξουαλική — που ασκείται σε ένα άτομο εξαιτίας του φύλου του. Συχνότερα, η βία αυτή στρέφεται εναντίον γυναικών και κοριτσιών, όμως δεν περιορίζεται μόνο εκεί. Αγόρια και άτομα που δεν ταιριάζουν στα στερεότυπα του “πώς πρέπει να είναι” ένα φύλο, μπορεί επίσης να γίνουν στόχος.
Πολλές φορές, η έμφυλη βία δεν μοιάζει “σοβαρή” με την πρώτη ματιά. Ξεκινά με φράσεις όπως:
- «Αυτό είναι αγορίστικο, μην ασχολείσαι»
- «Έλα μωρέ, κορίτσι είσαι, μην κάνεις έτσι»
- «Μην είσαι τόσο συναισθηματικός, φαίνεσαι αδύναμος»
- «Αν σε αγαπούσε, θα σου έλεγε τι να φορέσεις»
Στο σχολείο μπορεί να εμφανιστεί μέσα από την κοροϊδία, τα «πειράγματα», την περιθωριοποίηση ή την άσκηση ελέγχου σε σχέσεις εφήβων. Μπορεί να είναι ο συμμαθητής που γελάει, όταν κάποιο κορίτσι θέλει να παίξει ποδόσφαιρο. Μπορεί να είναι το αγόρι που διστάζει να εκφράσει τα συναισθήματά του γιατί «οι άντρες δεν κλαίνε». Μπορεί να είναι η πίεση να συμπεριφέρεσαι με έναν συγκεκριμένο τρόπο για να «ταιριάζεις» στο φύλο σου.
Αυτές οι συμπεριφορές στηρίζονται σε στερεότυπα, σε προκαταλήψεις και σε μια βαθιά ριζωμένη ανισότητα που μαθαίνεται από μικρή ηλικία. Αν δεν την αναγνωρίσουμε και δεν την σταματήσουμε, μπορεί να εξελιχθεί σε πιο σοβαρές μορφές βίας, να ενισχύσει την ανοχή στην κακοποίηση και να πληγώσει ψυχές που νιώθουν διαφορετικές, αδύναμες ή ανεπιθύμητες.
Η έμφυλη βία δεν είναι «θέμα των μεγάλων». Είναι ζήτημα που αφορά και τη δική μας καθημερινότητα. Γι’ αυτό και είναι τόσο σημαντικό να μιλάμε ανοιχτά, να σπάμε τη σιωπή και να στεκόμαστε ο ένας δίπλα στον άλλον — όχι απέναντι.
Το σχολείο μπορεί να γίνει χώρος ασφάλειας και ισότητας. Όταν μιλάμε με σεβασμό, όταν δε γελάμε με τη διαφορετικότητα, όταν δείχνουμε κατανόηση και ενσυναίσθηση, τότε συμβάλλουμε σε έναν κόσμο χωρίς βία.
Γιατί η αλλαγή ξεκινά από εμάς. Από το πώς φερόμαστε στους άλλους. Από το πώς απαντάμε, όταν κάποιος δέχεται αδικία. Από το πώς σκεφτόμαστε και τολμάμε να πούμε: «Αυτό δεν είναι εντάξει».
Γράφει η Νατάσα Τσουβαλά, η ψυχολόγος του σχολείου μας
