ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ
Αν και έχουν περάσει αρκετοί αιώνες από την βιομηχανική επανάσταση, σήμερα η βιομηχανική αρχαιολογία και η προστασία της βιομηχανικής κληρονομιάς βρίσκονται στην πιο ώριμη φάση τους. Γενέτειρα του όρου «βιομηχανική αρχαιολογία» αποτελεί η Αγγλία όπου και πρωτοεμφανίστηκε το 1955.
Οι πρώτες προσπάθειες για τη διαφύλαξη και την καταγραφή του βιομηχανικού πολιτισμού πραγματοποιήθηκαν το 19ο αιώνα από τη Γαλλία και τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης, οι οποίες τότε αναμόχλευσαν τη μνήμη του για να τον αξιοποιήσουν στη μεταλλευτική βιομηχανία. Παρόμοιες ενέργειες έγιναν στην Ελλάδα από τους Ανδρέα Κορδέλλα και Ερνέστο Τσίλλερ.
Στη χώρα μας σώζονται σήμερα αρκετά αξιοσημείωτα βιομηχανικά μνημεία, τα οποία είναι ανεκτίμητης ιστορικής αξίας. Στην πρωτεύουσά μας υπάρχει το γνωστό Γκάζι, ο ατμοηλεκτρικός σταθμός στο Νέο Φάληρο και η Γαλλική Εταιρεία Λαυρίου. Στη Μυτιλήνη σώζονται τα δεκάδες σαπωνοποιεία και ελαιοτριβεία και στην Ερμούπολη της Σύρου η βιομηχανική της ζώνη. Στην υπόλοιπη Ελλάδα υπάρχουν πολλά εργοστάσια στο Βόλο, οι προβιομηχανικοί νερόμυλοι στη Δημητσάνα και στη Δυτική Μακεδονία. Ακόμα έχουμε το Τεχνικό Μουσείο και το Μουσείο Ύδρευσης στη Θεσσαλονίκη, το Μουσείο Μεταξιού στο Σουφλί, το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, το Μουσείο σαπωνοποιϊας στο Πλωμάρι της Χίου και το νέο Βιομηχανικό Μουσείο της Ερμούπολης.
Μέσα στο πλαίσιο της ερευνητικής εργασίας της ομάδας του πολιτιστικού προγράμματος των «Φιλιστόρων» φέτος ασχοληθήκαμε με τα μνημεία της βιομηχανικής αρχαιολογίας που σώζονται στην πόλη μας, την Πετρούπολη. Το «σήμα κατατεθέν» της είναι η ασβεστοκάμινος που υψώνεται μπροστά από τα λατομεία της Πέτρας. Ασβεστοκάμινοι υπάρχουν στην χώρα μας από την αρχαιότητα. Αυτό το εξαιρετικό μνημείο της πόλης μας ανήκει στη βιομηχανική περίοδο και ιδρύθηκε το 1958. Είναι τύπου Hoffmann. Την ονομασία του οφείλει στο γερμανό αρχιτέκτονα και μηχανικόFriedrichHoffmann (Φρίντριχ Χόφμαν), ο οποίος ανακάλυψε το δακτυλιοειδή φούρνο μακράς διαρκείας το 1858.
Ο επίλογος του άρθρου αυτού γράφτηκε κατά την αυτοψία που διενέργησε η ομάδα των «Φιλιστόρων» του σχολείου μας ένα παγωμένο κυριακάτικο πρωινό του Γενάρη. Μερικοί γλάροι έσχιζαν κρώζοντας τον ορίζοντα, μια πεταλούδα τρεμόπαιζε στα κλαδιά ενός γέρικου έλατου που έσπειρε η φύση και ένας σκύλος παρακολουθούσε περίεργος την ομάδα να φωτογραφίζει και να ζωγραφίζει το μνημείο. Στη σκιά της ασβεστοκαμίνου θέριεψε μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μια πόλη ολόκληρη καμωμένη από την πέτρα και τον κονιορτό των λατομείων της. Τίποτα δε θυμίζει πια το πολύβουο παρελθόν της. Μουχλιασμένες πέτρες ξεχασμένες στη λήθη του χρόνου έμοιαζαν να παίρνουν ζωή μέσα στις υγρές στοές της σωζόμενης αίθουσας τροφοδοσίας πυρός. Οι σταλαγματιές της βροχής που έπεφταν ρυθμικά στο εσωτερικό της κρατούσαν λες το ρυθμό σαν αέναη κλεψύδρα στη λησμονιά
Οι «Φιλίστορες» Δήμητρα Λουκοπούλου, Παύλος Ραμπαούνης, Μαρία Σταϊκοπούλου, Νικολέτα Τσιόκα.