Μενέλαος Λουντέμης

Ο Μενέλαος Λουντέμης το 1912 γεννήθηκε στο χωριό Αγία Παρασκευή της Μικρασιατικής πόλης Γιάλοβας.

Το πραγματικό του όνομα ήταν Δημήτρης Βαλασιάδης. Το καλλιτεχνικό του ψευδώνυμο το εμπνεύστηκε από τον ποταμό Λουδία της μετέπειτα πατρίδας του  ( Εξαπλάτανος Πέλλας ).   Ήταν το μοναδικό αγόρι από τα πέντε παιδιά του Γρηγόρη Μπαλάσογλου και της Δόμνας Τσουφλίδη. Η οικογένειά του ήταν εύπορη αλλά χρεοκόπησε μετά από την εγκατάστασή της στο ελληνικό κράτος…

 

 

Πολύ μικρός γνώρισε το δράμα της προσφυγιάς. Ξεριζωμένος από τη μι-κρασιατική πατρίδα εγκαταστάθηκε με την οικογένεια του πρώτα στην Αίγινα, μετά στην Έδεσσα και τελικά στο χωριό Εξαπλάτανος της Πέλλας, στο οποίο έζησε από το 1923 μέχρι το 1932 που έφυγε για την Κοζάνη. Από το 1925 φοίτησε στο εξατάξιο γυμνάσιο της Έδεσσας μέχρι το Γενάρη του 1929, που μαθητής της Δ΄ τάξης του – εξατάξιου τότε – Γυμνασίου «απεσύρθη» για πολιτικούς λόγους και απεβλήθη απ” όλα τα Γυμνάσια της χώρας. Μικρός μαθητής, εργαζόταν τα καλοκαίρια στα χωριά της Άνω Αλμωπίας κάνοντας το δάσκαλο. Αργότερα για να επιβιώσει έκανε διάφορες άλλες δουλειές (λαντζιέρης, λούστρος, ψάλτης, εργάτης στα έργα του Γαλλικού ποταμού ).

Μέσα από μια οδύσσεια συνεχών μετακινήσεων, φτάνει τελικά στην Αθήνα και συνδέεται στενά με τους Κώστα Βάρναλη, Άγγελο Σικελιανό και Μιλτιάδη Μαλακάση. Ο τελευταίος θα τον βοηθήσει να διοριστεί βιβλιοθηκάριος της «Αθηναϊκής Λέσχης» το 1938 και να ανασάνει κάπως οικονο-μικά. Την ίδια εποχή, η φιλία του με τον καθηγητή της Φιλοσοφικής Νικόλαο Βέη, θα τον βοηθήσει να παρακολουθήσει ως ακροατής μαθήματα στη Φιλοσοφική Σχολή των Αθηνών. Θα ακολουθήσουν αρκετές συγγραφικές επιτυχίες και θα γίνει μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, με πρόεδρο τότε τον Νίκο Καζαντζάκη.

 

Πρωτοεμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα σε πολύ νεαρή ηλικία, δημοσιεύοντας ποιήματα στην «Αγροτική Ιδέα» της Έδεσσας το 1927 και το 1928, τις οποίες υπέγραφε με το πραγματικό του όνομα (Τάκης Βαλασιάδης). Γύρω στο 1930 δη-μοσιεύει ποιήματα και διηγήματα του στο περιοδικό «Νέα Εστία». Η πρώτη φορά που χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο του ήταν το 1934 στο διήγημα «Μια νύχτα με πολλά φώτα κάτω από μια πόλη με πολλά αστέρια». Το 1938 εξέδωσε τη συλλογή διηγημάτων Τα πλοία δεν άραξαν, για την οποία τιμήθηκε με το Μέγα Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας. Το 1951 τιμήθηκε με τη χρυσή δάφνη πανευρώπης στο Παρίσι.  Προς τιμήν του, στο Βουκουρέστι δόθηκε το όνομα του σε δημόσιο κτίριο (Λουντέμειο Μέγαρο). Σύμφωνα με το Βασίλη Βασιλικό, «θεωρείται ο πιο πολυδιαβασμένος Έλληνας έπειτα από τον Νίκο Καζαντζάκη». Το σύνολο του έργου του καλύπτει όλα σχεδόν τα είδη του γραπτού λόγου (πεζογραφία, ποίηση, δοκίμιο, θέατρο, παιδική λογοτεχνία, μετάφραση κ.α.).

Στην κατοχή πήρε ενεργό μέρος στην Εθνική Αντίσταση στο πλευρό του ΕΑΜ και διετέλεσε γραμματέας της οργάνωσης διανοουμένων. Κατά τον εμφύλιο συλλαμβάνεται για τα αριστερά του φρονήματα, δικάζεται για εσχάτη προδοσία και κατά-δικάζεται σε θάνατο – ποινή που δεν εκτελέστηκε ποτέ. Αντ” αυτού, εξορίζεται σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Μακρό-νησο και στον Άη Στράτη, μαζί με το Θεοδωράκη και τον Ρίτσο. Το 1958 δικάζεται εκ νέου για το βιβλίο του «Βουρκωμένες μέρες» και απαγορεύεται η κυκλοφορία των βιβλίων του.

Από το 1958 ως τη μεταπολίτευση του 1974 έζησε αυτοεξόριστος στη Ρουμανία, ενώ κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Παπαδόπουλου του είχε αφαιρεθεί η ελληνική ιθαγένεια. Στη Ρουμανία συνεχίζει το συγγραφικό του έργο, ως και λίγο μετά τη μεταπολίτευση. Την περίοδο της αυτοεξορίας ο Λουντέμης πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια, φτάνοντας μέχρι την Κίνα και το Βιετνάμ. Το οδοιπορικό του αυτό το αποτύπωσε το 1966 στο βιβλίο του «Μπατ-Τάι». Το 1976 επανακτά την ελληνική του ιθαγένεια και επιστρέφει στην Ελλάδα.

Πέθανε στην Αθήνα, έναν χρόνο μετά, ενώ οδηγούσε, από καρδιακή προσβολή.

Ο Μενέλαος Λουντέμης ανήκει στους έλληνες λογοτέχνες του μεσοπολέμου που στράφηκαν προς τον κοινωνικό ρεαλισμό. O ίδιος υποστήριζε πως δε τον ενδιαφέρει η Τέχνη αλλά η καταγραφή της πραγματικότητας και η κατάδειξη της κοινωνικής ανισότητας. Στο σύνολο του έργου του δεσπόζει η τάση του να στρέφεται εξ’ ολοκλήρου γύρω από ένα κεντρικό πρόσωπο-αφηγητή (που συνήθως παραπέμπει στον ίδιο το συγγραφέα), που ανήκει στους περιθωριακούς τύπους των κατά-πιεσμένων κοινωνικά στρωμάτων. Εμείς παρακολουθούμε τα γεγονότα μέσα από την προσωπική ματιά του και νιώθουμε τα συναισθήματα του. Το έργο του χαρακτηρίζεται από την βιωματική γραφή. Η μοναξιά, του ανεκπλήρωτου έρωτα, η δυστυχία του κόσμου και η αδικία είναι κάποια από τα θύματα των έργων του. Σε έργα του όπως το «Συννεφιάζει» και το «Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα» αξιοσημείωτη είναι η ψυχογραφική τεχνική του που δημιουργεί ολοκληρωμένους, ζω-ντανούς χαρακτήρες, οι οποίοι συναπαρτίζουν μια ολόκληρη μικρή κοινωνία.

 

 

 

 

ΕΡΓΑ:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΕΡΓΑ:

                              

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Το 1956 κι αφού ήδη έχει περάσει 8 χρόνια στην εξορία, μεταφέρεται στην Αθήνα                                       για να δικαστεί, με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας, για το βιβλίο του                                    «Βουρκωμένες μέρες» και συγκεκριμένα για το διήγημα «Οι λύκοι ανεβαίνουν στον ουρανό».

Αφού διαβάστηκε το κατηγορητήριο ερωτώμενος από τον πρόεδρο περί της ενοχής του απαντά:

                              «Ναι, είμαι ένοχος. Όχι όμως γι’ αυτά που έγραψα, αλλά γι’ αυτά που δεν έγραψα

                       και ακριβώς γιατί δεν τα έγραψα. Κατηγορούμαι ότι έγραψα για τους απλούς ανθρώπους,

                       για τους ανθρώπους του μόχθου, για τους φτωχούς. Μα για ποιους έπρεπε να γράψω;

                       Εγώ αυτούς γνώρισα, αυτούς αγάπησα, μαζί τους μοιράστηκα και τις χαρές και τις

                       πίκρες μου. Δίπλα τους γεύτηκα κι εγώ την πίκρα της εκμετάλλευσης και της κοινωνικής

                        αδικίας και ήταν οι μόνοι που μου συμπαραστάθηκαν. Γι’ αυτό και αισθάνομαι φταίχτης που

                       δεν έγραψα όσα έπρεπε να γράψω γι’ αυτούς».

Στη συνέχεια καταθέτουν μάρτυρες κατηγορίας και υπεράσπισης. Ανάμεσά τους ο Κώστας

Βάρναλης την κατάθεση του οποίου αξίζει να διαβάσει κανείς. Τέλος ο Λουντέμης καλείται να

απολογηθεί και κάνει μια αναδρομή στη ζωή του και περιγράφει μαζί με το δράμα το δικό του

το δράμα ενός ολόκληρου λαού. Όταν φτάνει να περιγράψει το δράμα του παιδιού του όταν ο

ίδιος βρισκόταν στη Μακρόνησο ο πρόεδρος παρατηρεί:

                       – «Απορώ … πώς δεν υπογράψατε μια δήλωση για να σώσετε από τη δοκιμασία εσάς και

                          το παιδί σας…».
Και ο Λουντέμης απαντά:                                 

                              «Χρειάστηκαν εκατομμύρια χρόνια  για να γίνουν τα τέσσερα πόδια δύο

                              Δεν θα τα κάμω πάλι τέσσερα εγώ!»

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Δελλατόλας Θάνος

ΤΑΞΗ: Α1     

 2012-2013