2 ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ MINDFULNESS ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ
Ένα από τα τρία σεμινάρια που παρακολουθήσαμε φέτος στο πλαίσιο του προγράμματος ERASMUS+, είχε ως θέμα του την Ενσυνειδητότητα/Μindfulness. Ο όρος Ενσυνειδητότητα αναφέρεται σε έναν ιδιαίτερο τρόπο να βλέπουμε τα πράγματα και τη ζωή. Είναι η ικανότητα να παρατηρούμε με ευαισθησία τον εαυτό μας και το περιβάλλον μέσα στο οποίο κινούμαστε και τις σχέσεις που διαμορφώνουμε. Κοιτάζοντας ‘’ενσυνείδητα’’ γύρω μας και τον εαυτό μας, μπορούμε να βλέπουμε θετικά τις εμπειρίες μας και ν’ αρχίσουμε να διαχειριζόμαστε με επιδεξιότητα τις δυσκολίες που αναπόφευκτα θα εμφανιστούν. Έτσι, θα απολαμβάνουμε περισσότερο τις καθημερινές μας εμπειρίες. Συνειδητοποιούμε κάθε στιγμή τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις σωματικές αισθήσεις μας και το περιβάλλον και τους δίνουμε προσοχή χωρίς να τα κρίνουμε. Μοιάζει απλό, αλλά έχουμε συνηθίσει τόσο πολύ να κάνουμε συνέχεια κριτική και συχνά να κατηγορούμε τον εαυτό μας και τους άλλους γύρω μας που, όταν αποφασίσουμε να ν’ αλλάξουμε τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο, καταλαβαίνουμε ότι αυτό είναι κάτι δύσκολο.
Γυρίζοντας από το σεμινάριο στη Φλωρεντία, αντιμετώπισα μαζί με όλους τη δίμηνη καραντίνα που επηρέασε τις σχέσεις μας, μας γέμισε θυμό, φόβο και ανασφάλεια για το κοινωνικό μας περιβάλλον κι έκανε το άγχος μας ακόμη μεγαλύτερο. Γρήγορα καταλάβαμε όλοι οι εκπαιδευτικοί την ανάγκη να στηρίξουμε τα παιδιά και να τα βοηθήσουμε να καταλάβουν τι είναι αυτό που συμβαίνει και πώς μπορούν να αντιμετωπίζουν με ψυχραιμία και θάρρος τις δύσκολες καταστάσεις. Με το άνοιγμα των σχολείων τον Μάιο, είχα την ευκαιρία να εφαρμόσω στην πράξη τις γνώσεις από το σεμινάριο. Χρησιμοποιώντας παρουσίαση power point, προσπάθησα να δείξω στα παιδιά τι είναι η Ενσυνειδητότητα και πώς μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν για να ενισχύσουν τη συγκέντρωση της προσοχής τους, να διαχειρίζονται το θυμό τους και να καταπολεμούν το άγχος τους. Χρησιμοποιήθηκαν οι ήρωες της ταινίας INSIDE OUT / ΤΑ ΜΥΑΛΑ ΠΟΥ ΚΟΥΒΑΛΑΣ για να εκφράσουν πέντε συναισθήματα, λύπη, θυμό, φόβο, οργή, χαρά, αηδία. Τα παιδιά έμαθαν ν’ αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους, να τα ονομάζουν, να τα αποδέχονται. Ζωγραφίσαμε στον πίνακα σχηματικά ανθρωπάκια, ένα για κάθε μαθητή, με το όνομά του και σημειώσαμε πάνω σε αυτά, πάνω στο όργανο, π.χ. καρδιά, που θεωρούσαν τα παιδιά ότι επηρεαζόταν, τα συναισθήματα του καθενός, σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα π.χ. τεσσάρων ωρών. Με αυτόν τον τρόπο κατάλαβαν πόσο επιβαρύνει τον οργανισμό μας ένα δυσάρεστο συναίσθημα και πώς -τις περισσότερες φορές- θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί.
Δεν περιοριστήκαμε όμως στη συζήτηση. Μάθαμε συγκεκριμένες τεχνικές, που μπορούμε να εφαρμόζουμε στον χώρο μας, για να συνηθίσουμε να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα που νιώθουμε κάθε φορά και να τ’ αποδεχόμαστε.
Ξεκινήσανε με Body scan,ένα σκανάρισμα του σώματος, μέσα από το οποίο ενισχύεται η ικανότητα αυτοπαρατήρησης. Κατά τη διάρκεια της άσκησης, τα παιδιά παρατηρούσαν και κατονόμαζαν τις αισθήσεις του σώματός τους, τις σκέψεις τους, τα συναισθήματά τους.
Δοκιμάσαμε επίσης, ασκήσεις αναπνοής, που είναι ένας καλός τρόπος για συγκέντρωση στο παρόν, στο εδώ και στο τώρα, καθώς αφοσιωνόμαστε σε ρυθμικές αναπνοές, προσπαθώντας να καταλάβουμε ποια μέρη του σώματός μας συμμετέχουν, εισπνέοντας και εκπνέοντας βαθιά και αργά.
Στη συνέχεια τα παιδιά έγιναν «Μικροί εξερευνητές»! Τους ζητήθηκε να περπατήσουν από το σχολείο ως το σπίτι με Ενσυνειδητότητα. Δηλαδή, να προχωρούν αργά και να παρατηρούν πράγματα που δεν είχαν προσέξει μέχρι τότε, π.χ. τις γλάστρες στο σπίτι απέναντι από το σχολείο, να μυρίζουν, να ακούν κι όταν φτάσουν σπίτι, να καταγράψουν την εμπειρία τους και να τη μοιραστούν την επόμενη ημέρα με τους συμμαθητές τους.
Είχαμε και μια γευστική εμπειρία στις δύο βδομάδες που κράτησαν οι συναντήσεις μας: τρώω με Ενσυνειδητότητα. Στόχος ήταν τα παιδιά να μάθουν να απολαμβάνουν πραγματικά αυτό που τρώνε ή πίνουν εστιάζοντας αποκλειστικά και μόνο σε αυτό και απομακρύνοντας οποιαδήποτε άλλη σκέψη. Διάλεξαν το αγαπημένο τους γλυκό. Καθώς το έτρωγαν , έπρεπε, χωρίς να μιλούν, να παρατηρήσουν τη γεύση, τη θερμοκρασία, την υφή, το χρώμα και να προσπαθήσουν να καταλάβουν από τι υλικά ήταν φτιαγμένο. Δυσκολεύτηκαν πολύ. Ήταν αδύνατο κατά τη διάρκεια της άσκησης να μη μιλάνε! Φαίνεται ότι η απόλαυση από το γλυκό και η διάθεση να μοιραστούν την ευχαρίστησή τους ήταν πιο ισχυρή από την οδηγία να συγκεντρωθούν στην εμπειρία την ίδια! Δεν πειράζει όμως, είναι κι αυτό μέρος της αλλαγής μας και το αποδεχόμαστε.
Στην τελευταία μας συνάντηση, δοκιμάσαμε μια άσκηση αναπνοής για έλεγχο του θυμού και διαχείριση του άγχους. Είναι τόσο απλό, δεν χρειάζεται υλικά, μπορεί να εφαρμοστεί οπουδήποτε και σε οποιαδήποτε κατάσταση για να μας προφυλάξει από δυσάρεστες καταστάσεις. Αυτό που έχουμε να κάνουμε είναι, λίγο πριν «εκραγούμε», να εισπνεύσουμε αργά μετρώντας ως το 4 και να εκπνεύσουμε μετρώντας ως το 6. Δέκα δευτερόλεπτα για να μην πούμε ή κάνουμε κάτι που θα μετανιώσουμε ή θα μας φέρει σε σύγκρουση με το περιβάλλον μας, δέκα δευτερόλεπτα για να νιώσουμε καλύτερα, να σκεφτούμε πιο λογικά και ν’ αποφασίσουμε πιο ψύχραιμα.
Στη διάρκεια των δύο εβδομάδων οι μαθητές κρατούσαν ημερολόγιο σε καθημερινή βάση και επίσης χρησιμοποίησαν και το ημερολόγιο συναισθημάτων που φτιάξαμε με τους ήρωες του inside out για να καταγράφουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους και να τα μοιράζονται κατόπιν με την ολομέλεια.
Τέλος, με αυτοαξιολόγηση και συζήτηση μέσα στην τάξη έγινε η αποτίμηση της όλης παρέμβασης. Οι μαθητές είπαν ότι τους άρεσε πάρα πολύ και ότι απόλαυσαν τη νέα εμπειρία. Επίσης, οι γονείς των παιδιών σχολίασαν θετικά την όλη παρέμβαση και όλοι ,μαθητές και γονείς, ζήτησαν να συνεχιστεί και την επόμενη σχολική χρονιά. Αυτή η ανατροφοδότηση, μας έδωσε την ιδέα για την υλοποίηση ενός Πολιτιστικού Προγράμματος με θέμα «Όταν η Ενσυνειδητότητα συνάντησε τον Σχολικό Εκφοβισμό» για τη σχολική χρονιά που διανύουμε, με την ελπίδα να δώσουμε στα παιδιά εργαλεία για να αντιμετωπίζουν αρνητικές, γεμάτες στρες καταστάσεις.
Παιδιά και μεγάλοι, μαθητές και εκπαιδευτικοί έχουμε υποχρεωθεί να ζούμε περιορισμένοι, τώρα περισσότερο από ποτέ κι όχι μεταφορικά αλλά κυριολεκτικά. Χρειάζεται όλοι μας να είμαστε ενεργητικοί, να καταλαβαίνουμε τι συμβαίνει γύρω μας, να προσέχουμε τον εαυτό μας. Σ’ αυτό, οι τεχνικές της Ενσυνειδητότητας μπορούν να μας βοηθήσουν για να εστιάζουμε στα σημαντικά, να προσέχουμε τους άλλους γύρω μας και να περιορίσουμε το άγχος μας.
Αναστασία Μπότσαρη
