Γράφει η Ειρήνη Δερμιτζάκη

Το διήγημα, οι σύντομες δηλαδή λογοτεχνικές ιστορίες, δείχνει να κερδίζει ολοένα και περισσότερο τις καρδιές των αναγνωστών. Ίσως ο φρενήρης τρόπος που ζούμε να επιβάλλει τις σύντομες ιστορίες. Έχουμε πια καταντήσει στα άρθρα σε εφημερίδες και στο ίντερνετ να διαβάζουμε μόνο τον τίτλο και να νομίζουμε ότι ενημερωθήκαμε για ολόκληρη την είδηση. Οι καταιγιστικές πληροφορίες που δεχόμαστε καθημερινά μας κάνουν να πλήττουμε πολύ γρήγορα. Ίσως για αυτό η αυτοτέλεια που έχει το κάθε διήγημα, η εναλλαγή ηρώων, εποχών και τόπων να καθιστά το διήγημα σαν λογοτεχνική μορφή ολοένα και πιο δημοφιλή.

Οι αναγνώστες τα αποζητούν, οι εκδότες ακόμα τα αντιμετωπίζουν με δισταγμό, ειδικά όταν προέρχονται από νέους συγγραφείς. Οι συγγραφείς από την άλλη, συνεχίζουν να ασχολούνται με τη μικρή φόρμα. Κάποιοι το κάνουν με μεγάλη επιτυχία άλλοι πάλι αποτυγχάνουν να πουν μια ολοκληρωμένη ιστορία και μας παραθέτουν λογοτεχνικά σπαράγματα, που σου αφήνουν αν σου αφήσουν, μια γενική ή αμυδρή αίσθηση για το θέμα το οποίο διαπραγματεύεται ο συγγραφέας τους.

“Τα λιώνει ο ήλιος”. Είναι το πρώτο βιβλίο της Σοφίας Κωνσταντίνου, η οποία έχει εκδώσει άλλα δυο διηγήματα σε συλλογικά βιβλία που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Εύμαρος και Λογότυπο. Εδώ όμως έχουμε την πρώτη ατομική της προσπάθεια. Όπου διαφαίνονται ολοκληρωμένα το ύφος και οι θεματικές που απασχολούν τη συγγραφέα. Δεκαπέντε ιστορίες, με αυτοτέλεια, αρχή μέση και τέλος και ολοκληρωμένους χαρακτήρες. Η συγγραφέας αν μη τι άλλο, ξέρει πώς να διηγηθεί μια ιστορία και το κάνει αναβιώνοντας τον τόπο και το χρονικό πλαίσιο στο οποίο κινούνται οι χαρακτήρες της, δημιουργώντας εικόνες και σύντομες περιγραφές που δεν κουράζουν το αναγνώστη. Δυνατό στοιχείο της γραφής της, οι εικόνες που δημιουργούν την κατάλληλη ατμόσφαιρα, τα αφηγηματικά και διαλογικά μέρη που αναδεικνύουν την ψυχοσύνθεση των ηρώων της και βέβαια η πολύ καλή διαχείριση της ελληνικής γλώσσας.

Οι ήρωες των διηγημάτων είναι γυναίκες. Μικρά ανήλικα κορίτσια, βρέφη ακόμα, νεαρές γυναίκες ή μεγαλύτερης ηλικίας, γυναίκες από την Ελλάδα, το Μεξικό, τη Βοριά Ιρλανδία, τη Σύρια, μαύρες ή λευκές, πλούσιες ή φτωχές, όλες τους τόσο διαφορετικές αλλά και τόσο ίδιες. Τις ενώνει η βαθύτατη επιθυμία να ζήσουν, άλλες το καταφέρνουν με πολύ κόπο και πόνο, άλλες παραιτούνται. Και πώς να μην παραιτηθούν όταν ο εχθρικός κόσμος στον οποίο ζουν δεν τους αφήνει κανένα άλλο περιθώριο;

“Κι εγώ από μάνα βγήκα κι έγινα μάνα σαν τις δικές σας μανάδες κι ο πόνος δεν έχει χώρα, δε ξέρει από σύνορα, κωλοάντρες του κερατά, ο πόνος δεν είναι μαύρος, ούτε άσπρος, είναι η αόρατη κόκκινη κλωστή που μας δένει όλες, μαύρες, άσπρες, κίτρινες!” Γράφει η συγγραφέας στο διήγημα “Μαύρη”!

Η βία λοιπόν, είτε συναισθηματική, ψυχολογική ή σωματική, είτε στο παρελθόν ή το δυστοπικό μέλλον είναι ένα από τα βασικά θέματα που πραγματεύεται το βιβλίο. Θα το αδικούσα όμως αν στεκόμουν μόνο εκεί, γιατί πέρα από τη θλίψη για τις αποπνικτικές καταστάσεις τις οποίες βιώνουν οι γυναίκες του βιβλίου, αυτό που σου μένει τελικά είναι η αλληλεγγύη, η αγάπη και το μεγαλείο της ψυχικής δύναμης αυτών των γυναικών. Δεν έχει σημασία αν τα καταφέρνουν ή όχι, αν επιβιώνουν από τις δυσκολίες ή αν από θύματα μεταμορφώνονται σε θύτες. Σημασία έχει ότι προσπαθούν να αντισταθούν, όσο μπορεί και αντέχει η κάθε μία από αυτές.

 

Σοφία Κωνσταντίνου

Ο άντρας, σύντροφος, πατέρας, στρατιώτης, φίλος, γείτονας όποια μορφή και να πάρει εξουσιάζει το ανυπεράσπιστο. Καραδοκεί για να επιτεθεί με την πρώτη ευκαιρία ή ζει στο οικείο περιβάλλον και δηλητηριάζει σιγά σιγά το κορίτσι ή τη γυναίκα. Είναι ο λύκος που φυλάει τα πρόβατα. Στην άλλη όψη όμως του ίδιου νομίσματος, ο άντρας από τρομακτικός εφιάλτης γίνεται άπιαστο όνειρο. Ο άντρας είναι ο έρωτας, το αντικείμενο του πάθους και της λατρείας.

“Όπως κάθεται στην πολυθρόνα, τα χέρια μακραίνουν, τα πόδια σκληραίνουν, τα γηρατειά έντρομα απομακρύνονται, ο τέλειος άνθρωπος!” Έτσι περιγράφεται ο άντρας στο διήγημα “Σημασία έχει ν’ αγαπάς”, ένας φαινομενικά τέλειος άνθρωπος που κρύβει καλά πίσω από την αψεγάδιαστη και καλοσιδερωμένη εικόνα του τον κακοποιητικό του χαρακτήρα. Στα θεμέλια του όμορφου σπιτικού του με τα κολλαριστά τραπεζομάντηλα ζούνε ποντίκια. Δεκάδες τρωκτικά που ροκανίζουν τη βιτρίνα της ευτυχίας.

Η συλλογή ξεκινά από τα μικρά, χρωματιστά σπιτάκια της Οαχάκα και κλείνει στα “εξωτικά” Σεπόλια. Γυναίκες από γενιά σε γενιά ονειρεύονται έναν καλύτερο κόσμο για εκείνες ή για τις κόρες τους. Ονειρεύονται ταξίδια μακριά από την απονεκρωμένη καθημερινότητα, να φύγουν όσο πια μακριά γίνεται ή έστω να πραγματοποιήσουν μια μικρή εκδρομή, με το πούλμαν μέχρι το Ναύπλιο.