Συνεργατική Εφημερίδα

Βασική αρχή των δημοκρατικών κοινωνιών είναι ότι όλοι οι μαθητές όταν βρίσκονται στο σχολείο έχουν τόσο δικαιώματα όσο και υποχρεώσεις. Βασικό δικαίωμα κάθε μαθητή είναι να τον σέβονται οι άλλοι άρα λοιπόν είναι αυτονόητο ότι πρέπει να αισθάνεται πως το σχολείο είναι ένα ασφαλές περιβάλλον που εγγυάται την ψυχολογική και σωματική του ασφάλεια. Έχει όμως παρατηρηθεί ότι τα τελευταία χρόνια στο χώρο του σχολείου εκδηλώνονται διάφορες μορφές επιθετικότητας με βαθμό σοβαρότητας διαφορετικό σε κάθε περίπτωση. Ο σχολικός εκφοβισμός προέρχεται από άλλα παιδιά, συνήθως της ίδιας ηλικίας και αποτελεί μορφή  επιθετικής συμπεριφοράς, που εμφανίζεται κυρίως στη σχολική πραγματικότητα, με σοβαρές επιπτώσεις για την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού και του εφήβου και τη διαδικασία της μάθησης. Η επιθετική συμπεριφορά μεταξύ μαθητών εκδηλώνεται με μορφές ήπιας βίας (λεκτικό εκφοβισμό) και με περιστατικά ακραίας βίας (συγκρούσεις, χτυπήματα).Η επιθετική συμπεριφορά εκδηλώνεται επίσης με κοινωνικό εκφοβισμό , όπως αποκλεισμό του παιδιού από παρέες. Εκφοβισμός μπορεί να γίνει και ηλεκτρονικά μέσα από τα κινητά τηλέφωνα και το διαδίκτυο το λεγόμενο cyber bullying. Παραδείγματα συμπεριφορών που αποτελούν προσπάθεια εκφοβισμού είναι όλες οι μορφές σωματικής βίας, όπως σπρώξιμο, τρικλοποδιά, η κλοπή και καταστροφή προσωπικών αντικειμένων του παιδιού – στόχου, η λεκτική βία όπως κοροϊδία, η υποβάθμιση των ικανοτήτων και επιτευγμάτων του παιδιού – στόχου, ο εμπαιγμός της θρησκείας, της εθνικής προέλευσης,της κοινωνικής καταγωγής, της εμφάνισης ή του ντυσίματος του παιδιού – στόχου.

Οι επιπτώσεις τέτοιων συμπεριφορών βέβαια στην ψυχική υγεία των παιδιών – στόχων είναι σοβαρές αφού τα παιδιά έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση , φτάνοντας πολλές φορές στα όρια της κατάθλιψης, απομονώνονται κοινωνικά έχοντας λίγους ή και καθόλου φίλους, απουσιάζουν από το σχολείο ενώ σε κάποιες περιπτώσεις καταφεύγουν στην αλλαγή σχολείου. Το ανησυχητικό δε είναι ότι από μελέτες έχει βρεθεί ότι οι επιπτώσεις του βιώματος του εκφοβισμού συνεχίζονται και μετά το σχολείο.

Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο σε έρευνα που έκανε στο παρελθόν διαπίστωσε ότι υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που μας επιτρέπουν να προβλέψουμε εάν σε ένα σχολείο διαπράττονται περισσότερες ή λιγότερες επιθετικές πράξεις από μαθητές.Σημαντικό ρόλο παίζει  το μέγεθος του σχολείου και ο αριθμός των συστεγασμένων σχολείων, αφού ο μεγάλος αριθμός μαθητών ή συστεγαζόμενων σχολείων αυξάνει τη συχνότητα εμφάνισης επιθετικών πράξεων που εκδηλώνονται από τους μαθητές.Επίσης ο φόρτος εργασίας των καθηγητών επιτείνει την κατάσταση ενώ οι καλές σχέσεις μεταξύ εκπαιδευτικών, εκπαιδευτικών με μαθητές και εκπαιδευτικών με γονείς μειώνουν τη συχνότητα εμφάνισης επιθετικών πράξεων.

Υπάρχουν όμως και ορισμένα χαρακτηριστικά του μαθητή που φαίνεται να συνδέονται με το είδος και τη συχνότητα της επιθετικής του συμπεριφοράς.Αρχικά οι μαθητές που δηλώνουν ότι δε συζητούν τα προβλήματα με τους γονείς τους και δε ζητούν βοήθεια για την αντιμετώπισή τους εκδηλώνουν περισσότερες επιθετικές πράξεις ενώ οι μαθητές που πιστεύουν ότι οι γονείς του του προσφέρουν την αγάπη και τη φροντίδα που έχει ανάγκη και είναι δίκαιοι μαζί του εκδηλώνουν χαμηλότερη επιθετικότητα, όπως και  οι μαθητές που δηλώνουν ότι η θρησκεία παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή τους .

Η έρευνα επανειλημμένα έχει επιβεβαιώσει ότι η εκπαιδευτική κοινότητα μπορεί να αντιμετωπίσει εποικοδομητικά και να προλάβει να μειώσει την κλιμάκωση εκδήλωσης μορφών επιθετικότητας. Ένα σημαντικό βήμα στις παρεμβάσεις πρόληψης είναι η ευαισθητοποίηση σχετικά με τους παράγοντες κινδύνου και τα φαινόμενα που προειδοποιούν ότι υπάρχει κίνδυνος να εκδηλωθούν μορφές επιθετικότητας στο σχολείο, όπως η συμπεριφορά του μαθητή η οποία βέβαια μας κάνει να επαγρυπνούμε χωρίς ταυτόχρονα να αποτελεί και τεκμήριο ενοχής και ευθύνης.Άλλη παρέμβαση στην κατεύθυνση αυτή αποτελεί η καλλιέργεια της ικανότητας εποικοδομητικής επίλυσης συγκρούσεων η οποία αναπτύσσεται και μπορεί να γίνει αντικείμενο μάθησης. Γι αυτό σε πολλές χώρες εισάγονται στα σχολεία μαθήματα μια δραστηριότητες με στόχο την ανάπτυξη αυτής της ικανότητας από όλους τους μαθητές. Η αναμόρφωση επίσης του σχολικού κλίματος θα επιχειρεί να διαμορφώσει τη σχολική ζωή κατά τέτοιο τρόπο ώστε να απομακρύνονται έμμεσα οι αιτίες εκείνες που θεωρείται ότι παράγουν επιθετικότητα σχεδιασμός μιας παιδαγωγικής στρατηγικής πρέπει να λαμβάνει υπόψη του τους ποικίλους παράγοντες που έχει αποδειχτεί ότι εμπλέκονται στην εμφάνιση του φαινομένου παράγοντες αυτοί έχουν σχέση με τη κατάλληλη διαμόρφωση του φυσικού χώρου τις σχέσεις των εμπλεκομένων προσώπων και τη μαθησιακή διαδικασία.Όλο το σχολικό περιβάλλον θα πρέπει να συντελεί στη δημιουργία θετικού κλίματος και καθημερινά να δίνει την εικόνα της  φροντίδας , του σεβασμού, της επικοινωνίας , της υπευθυνότητας.

Σε πολλά κράτη μέλη της Ε.Ε. έχουν λάβει μέτρα για την πρόληψη της βίας στα σχολεία. Σε χώρες όπως η Ολλανδία η Σουηδία και η Γερμανία η κάθε σχολική μονάδα έχει πρόγραμμα για τον έλεγχο της βίας. Οι μαθητές έχουν ενεργή συμμετοχή και σε ορισμένες περιπτώσεις τους δίνονται αυξημένες ευθύνες.Υπάρχουν προγράμματα μέσα από τα οποία ενισχύουμε την αυτοπεποίθηση του πιο αδύνατου, ενισχύουμε την αποδοχή της διαφορετικότητας την ανταλλαγή απόψεων και την αποδοχή διαφορετικών σκέψεων , μαθαίνουμε στους εφήβους πώς να διαχειρίζονται το θυμό τους, πώς να αντιστέκονται στην πίεση που τους ασκούν οι συνομήλικοι προκειμένου να συμμετέχουν σε μια πράξη βίας ή εκφοβισμού.Ακομη προτρέπουμε τα παιδιά να σπάνε τη σιωπή και να μπορούν να μιλήσουν για τα περιστατικά βίας που συμβαίνουν στο σχολείο τους στα οποία μπορεί να είναι θύματα η μάρτυρες, Έχουν δικαίωμα να ζητήσουν βοήθεια από τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς ή τους συμμαθητές τους, έτσι ώστε να αντιμετωπίζουν και να σπάνε την επιθετικότητα των άλλων παιδιών.

Τα παιδιά δικαιούνται να ζουν και να εργάζονται σε ένα σχολικό περιβάλλον που τους παρέχει ασφάλεια, ηρεμία, και σεβασμό γιατί η παραβίαση των δικαιωμάτων ακόμη και όταν γίνεται από συνομηλίκους προκαλεί ψυχική οδύνη.Είναι σημαντικό να στοχεύσουμε στη δημιουργία μιας κοινωνίας όπου η ποικιλομορφία και η διαφορετικότητα είναι σεβαστές και η αξιοπρέπεια του ανθρώπου εκτιμάται και ενθαρρύνεται. Να γνωρίζουμε μόνο τα θέματα δεν είναι αρκετό. Πρέπει επιπλέον να προσπαθήσουμε να είμαστε συνεπείς στις στάσεις και στις πράξεις μας.