Τρύγος

Σεπτέμβριος ο μήνας του τρύγου. Στην εικονογραφία των Μηνών ο Σεπτέμβριος παριστάνεται ως τρυγητής με το τρυγοκόφινο, να τρυγάει ο ίδιος ή να πατά σταφύλια στο πατητήρι, περιστοιχισμένος από άνδρες και γυναίκες σε ευθυμία που τρυγούν τον μεθυστικό καρπό του αμπελιού. Τα σταφύλια έχουν μια μακρόχρονη ιστορία. Ενώ υπάρχει αναφορά τους σε προϊστορικούς χρόνους, τα στοιχεία υποδεικνύουν ότι καλλιεργήθηκαν στην Ασία το 5000 π. χ. Το σταφύλι διαδραμάτισε ένα σημαντικό ρόλο σε πολυάριθμες βιβλικές ιστορίες όπου αναφέρεται ως «φρούτο της αμπέλου».Τα σταφύλια απεικονίστηκαν, επίσης με ιερογλυφικά σε αρχαίους αιγυπτιακούς τάφους.

Κατά τη διάρκεια των αρχαίων Ελληνικών και Ρωμαϊκών πολιτισμών, τα σταφύλια είχαν την τιμητική θέση για τη χρήση τους στην οινοπαραγωγή.

Μέχρι εκείνη την περίοδο, πάνω από 90 ποικιλίες σταφυλιών ήταν ήδη γνωστές.

Δεδομένου ότι οι Ευρωπαίοι ταξιδιώτες εξερεύνησαν την υδρόγειο έφεραν και το σταφύλι μαζί τους. Τα σταφύλια καλλιεργήθηκαν αρχικά στις Ηνωμένες Πολιτείες στις αρχές του 17ου αιώνα π.χ. από Ισπανική αποστολή στο Νέο Μεξικό.

Στις μέρες μας καθώς οι ερευνητές συνεχίζουν να μελετούν τις ευεργετικές ιδιότητες των πολυφαινολών που βρίσκονται στα σταφύλια τα φρούτα αυτά κερδίζουν ακόμη μεγαλύτερη προσοχή.

Στον ελληνικό χώρο καλλιεργήθηκαν από την αρχαιότητα διάφορα είδη σταφυλιών, που η ονομασία τους καθορίζεται από το χρώμα, το σχήμα, τον χρόνο ωρίμανσης και τον τόπο αρχικής παραγωγής.

Ο τρύγος είναι μια διαδικασία συμμετοχική εκτός από τη χρησιμοποίηση περιστασιακών εργατών ο τρύγος αξιοποιούσε στο παρελθόν το θεσμό της αλληλοβοήθειας. Στις τοπικές αγροτικές κοινωνίες ο τρύγος ήταν συνήθως αργία και για τα σχολεία και τα παιδιά συμμετείχαν με χαρές και με τραγούδια.

Η συμμετοχή όλων των κατοίκων του οικισμού αναδείκνυε τον τρύγο σε ευχάριστη εργασία, που συχνά έπαιρνε τον χαρακτήρα πανηγυριού. Π.χ. Στη Λευκάδα δεν άρχιζαν ποτέ τον τρύγο το Σάββατο αλλά ούτε την Τρίτη «γιατί έχει μία ώρα κακή και δεν ξετρυγάνε ποτέ». Στην Ικαρία φρόντιζαν να αρχίζουν Τετάρτη. Στην Λέρο πρόσεχαν «ποια μέρα έπεσε του Αϊ Γιαννιού του Λιοτροπιού και άρχιζαν την επόμενη.»

Η μεταφορά των σταφυλιών στα πατητήρια παλιότερα γινόταν με ζώα και κάρα μέσα σε μεγάλα κοφίνια (σήμερα με πιο σύγχρονους τρόπους). Το πατητήρι διαφέρει από περιοχή σε περιοχή ως προς το σχήμα και την χωρητικότητα. Αλλού είναι κτιστή παραλληλεπίπεδη δεξαμενή με κλίση του δαπέδου προς την πλευρά απ” όπου εξέρχεται ο μούστος., αλλού είναι ένας ξύλινος ή πλεχτός φορητός κάδος που τοποθετείται κατά το πάτημα πάνω σε κτιστή δεξαμενή μέσα στην οποία ρέει ο μούστος, το πάτημα των σταφυλιών γίνεται από  τους πατητάδες.

Ο μούστος μεταφέρεται και αποθηκεύεται συνήθως σε μεγάλα ξύλινα βαρέλια, που έχουν πλυθεί με ειδικά αρωματικά φυτά και έχουν απολυμανθεί με θειάφι ή έχουν ρετσινωθεί. Μέσα εκεί ο μούστος βράζει, ζυμώνεται και γίνεται κρασί. Για την βελτίωση της ποιότητας του κρασιού και για την συντήρηση του χρησιμοποιούνται διάφορες ουσίες και εφαρμόζονται ποικίλες πρακτικές, Συνήθως το βαρέλι με το κρασί αφού ελέγχεται η πυκνότητα του μένει ανοιχτό και σφραγίζεται ύστερα από σαράντα μέρες. Η πρώτη δοκιμή του γίνεται τη μέρα του αγίου Δημητρίου,26 Οκτωβρίου, ή στις 3 Νοεμβρίου, του αγίου Γεωργίου του Μεθυστή.

Σήμερα υπάρχουν πολλά σύγχρονα οινοποιία τα οποία ή έχουν δικούς τους αμπελώνες ή συγκεντρώνουν την παραγωγή μικρών παραγωγών .

Πολλά από αυτά είναι επισκέψιμα και κατά καιρούς διοργανώνουν και κάποιες εκδηλώσεις κατά τις οποίες μπορεί κάποιος να παρακολουθήσει δραστηριότητες οινοποίησης κι όχι μόνο. 

Τσάτσαλης Μιχάλης Στ΄ τάξη

Ντούρμας Αποστόλης Ε΄ τάξη