Η τηλεόραση είναι παρούσα στην καθημερινή ζωή των παιδιών και αποτελεί πλέον ένα πολύ σημαντικό μέσο κοινωνικοποίησης και εκπαίδευσης. Η τεχνολογία μεταξύ άλλων ακόμη και σήμερα αποτελεί ένα σημαντικό κίνητρο για μάθηση, αν παρατηρήσουμε τον ενθουσιασμό των παιδιών όταν “παίζουν” με τον υπολογιστή και το ότι μαθαίνουν μέσα από ανάλογες δραστηριότητες. Η “ταινία” δηλαδή ο συνδυασμός λόγων, ήχων και εικόνων, είναι ένα από τα μέσα που έχει χρησιμοποιηθεί για πολλά χρόνια σε διάφορα εκπαιδευτικά πλαίσια με πολλούς τρόπους για την υποστήριξη της μάθησης ως ένα δυναμικό μέσο οπτικοποίησης, αφήγησης, αφαίρεσης και αναγνώρισης. Ειδικότερα, οι εκπαιδευτικές ταινίες, έχουν συγκεκριμένους διδακτικούς στόχους με σκοπό να οδηγήσουν συγκεκριμένες ομάδες “θεατών” – εκπαιδευομένων στην κατανόηση των νοημάτων του γνωστικού αντικειμένου που πραγματεύονται. Παρόλο του ότι ακόμη και η απλή προβολή ενός αποσπάσματος μιας καλής ταινίας όπως δείχνουν αρκετές έρευνες κεντρίζει το ενδιαφέρον των μαθητών, οι μαθητές εμβαθύνουν και αφομοιώνουν καλύτερα όταν συμμετέχουν ενεργά στην εκπαιδευτική διαδικασία, όταν επαναλαμβάνουν τη θέαση, στοχάζονται κριτικά, δρουν και αναστοχάζονται.

Καθώς οι τηλεπικοινωνιακές υποδομές της Ελλάδας βελτιώνονται με την ανάπτυξη της ευρυζωνικότητας και των μητροπολιτικών δικτύων, δημιουργούνται νέες ευκαιρίες για μάθηση με αξιοποίηση της τεχνολογίας στην εκπαίδευση. Για παράδειγμα η δημιουργία και διάθεση οπτικοακουστικών αρχείων ροής (είτε αρχείων για λήψη και τοπική αναπαραγωγή) μέσα από το Διαδίκτυο (Internet) δίνει τη δυνατότητα στην εκπαιδευτική κοινότητα και το ευρύ κοινό να τις αξιοποιεί στο χρόνο και στον τόπου που επιθυμούν. Επιπλέον, οι ταινίες (video) μπορούν να αξιοποιηθούν περισσότερο στη διδασκαλία και τη μελέτη με μεθόδους που προάγουν την ενεργητική συμμετοχή των εμπλεκομένων και επομένως τη μάθηση.

Στο πλαίσιο αυτό προτείνουμε τη δημιουργία μαθησιακών δραστηριοτήτων που ζητούν από τον εκπαιδευόμενο να “εμπλακεί” με την ταινία και να παράγει ένα αποτέλεσμα (υποτιτλισμένη ταινία). Η πρόταση βασίζεται στη θεωρία για τη “συνδεμένη με την πραγματικότητα” μάθηση (anchored learning), η οποία χρησιμοποιεί σενάρια γύρω από ρεαλιστικές καταστάσεις – μία «άγκυρα» (anchor) – που περιέχεται στο προς επίλυση πρόβλημα από την ομάδα ή το άτομο. Οι μαθητές ενθαρρύνονται να βλέπουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες ως εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιούνται σε νέες καταστάσεις, παρά σαν γεγονότα που πρέπει να απομνημονευθούν. Για το σκοπό αυτό προτείνεται η χρήση της τεχνικής “υποτιτλισμού αποσπασμάτων ταινιών” με την προσθήκη-επεξεργασία υποτίτλων ως η “άγκυρα” που οδηγεί του μαθητές να επεξεργαστούν τις υπάρχουσες και να οικοδομήσουν περαιτέρω τις γνώσεις τους. Επιλέγοντας το τι ακριβώς θα βάλουν στον περιορισμένο χώρο των υποτίτλων στοχάζονται, δημιουργούν, εφαρμόζουν στην πράξη και αναστοχάζονται κριτικά. Η υλοποίηση της τεχνικής αυτής γίνεται με εργαλείο το λογισμικό LvS (Learning via Subtitling), που αναπτύχθηκε από το Εργαστήριο Εκπαιδευτικού Υλικού και Εκπαιδευτικής Μεθοδολογίας (ΕΕΥΕΜ) του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ) και προσομοιώνει τη λειτουργία ενός επαγγελματικού εργαλείου υποτιτλισμού ταινιών για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

Δύο διδακτικές προτάσεις ως παραδείγματα καλής πρακτικής αυτής της τεχνικής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση θα παρουσιαστούν στο 5o Πανελλήνιο Συνέδριο Επιστημονικής Ένωσης Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας για τη διάδοση των Τ. Π. Ε. στην εκπαίδευση «Τ.Π.Ε. & Εκπαίδευση» στον Πολυχώρο «Απόλλων» της Νομαρχίας Πειραιά στις 4 & 5 Οκτωβρίου 2008. Οι αλληλεπιδραστικές αυτές μαθησιακές δραστηριότητες αξιοποιούν ταινίες της Εκπαιδευτικής Τηλεόρασης για υποστήριξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας στα Μαθηματικά και την Κυκλοφοριακή Αγωγή στο πλαίσιο της Ευέλικτης ζώνης Δημιουργικών και Διαθεματικών Δραστηριοτήτων ή του Ολοήμερου σχολείου.

Παπαδημητρίου Σοφία¹   Παπαδάκης Σπύρος²

¹Καθηγήτρια Πληροφορικής, Διεύθυνση Εκπαιδευτικής Ραδιοτηλεόρασης,

sofipapadi@gmail.com

²Εργαστήριο Εκπαιδευτικού Υλικού & Εκπαιδευτικής Μεθοδολογίας, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο,

papadakis@eap.gr