Διαισθητικά στο παρελθόν ο άνθρωπος είχε αντιληφθεί την αξία της εικόνας στη μετάδοση μηνυμάτων . «Μια εικόνα είναι όσο χίλιες λέξεις», λέγαμε. Σήμερα η τηλεόραση προσφέρει  πολύ περισσότερες δυνατότητες σε μια πολυεπίπεδη παρουσίαση που περιλαμβάνει εικόνα , κίνηση, ήχο, κείμενο.

Η τηλεθέαση από την άλλη πλευρά ,όσο κι αν αυτό ακούγεται παράξενο, δεν παύει να αποτελεί μια ενεργητική διαδικασία ανάμεσα στον τηλεθεατή και το μέσο. Για να ανταποκριθεί ο θεατής στην παρουσίαση κουβαλά τις δικές του εμπειρίες αλλά και τις δικές του προσδοκίες γι’ αυτό που πρόκειται να παρακολουθήσει. Στη θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης   του γνωστού παιδαγωγού και ερευνητή Howard Gardner θα βρούμε ακόμη ένα στήριγμα για τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από το πολυσχιδές μήνυμα μιας τηλεοπτικής εκπομπής. Όταν τώρα το εκπεμπόμενο οπτικοακουστικό υλικό  είναι εκπαιδευτικό, παράγεται δηλαδή για συγκεκριμένους εκπαιδευτικούς σκοπούς, διαπραγματεύεται κάποιο συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο και απευθύνεται σε ορισμένη ομάδα θεατών με , κατά κάποιο τρόπο, κοινές γνωστικές εμπειρίες για να προκαλέσει την οικοδόμηση νέας γνώσης, τότε είναι στην ευθύνη του εκπαιδευτικού να διαχειριστεί με τον καλύτερο τρόπο το υλικό αυτό και να αποκομίσει τα καλύτερα αποτελέσματα.

Πως μπορεί λοιπόν ο εκπαιδευτικός να αξιοποιήσει ένα DVD της Εκπαιδευτικής Τηλεόρασης στην τάξη ;

• Πρωταρχικά οφείλει να το έχει δει πριν την προβολή του στους μαθητές. Να επισημάνει τα σημεία τα οποία πιστεύει ότι πρέπει να εξηγήσει εκτενέστερα ή να εμβαθύνει περισσότερο, με άλλα λόγια τα σημεία τα οποία θα ήθελε ο ίδιος να αξιοποιήσει κατά έναν ιδιαίτερο τρόπο ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι που ο ίδιος θα θέσει από την προβολή της ταινίας
• Μπορεί να προκαλέσει εποικοδομητική συζήτηση ανάμεσα στους μαθητές επαναλαμβάνοντας κάποιες σκηνές του προγράμματος και θέτοντας κατάλληλες ερωτήσεις. (π.χ. Αξιοποιώντας τις προσομοιώσεις του «μικρόκοσμου» στη σειρά της Φυσικής)
• Έχει την ευχέρεια να παγώσει την εικόνα για να αναλύσει την πληροφορία και να προσθέσει στοιχεία ή να ζητήσει από τα παιδιά να προβλέψουν τη συνέχεια της ιστορίας ή της σκηνής ή ακόμη και να προσθέσουν δικά τους στοιχεία από τις προϋπάρχουσες γνώσεις τους.(π.χ. να παγώσει η εικόνα κατά την εκτέλεση ενός πειράματος, να αναφερθούν από τα παιδιά κι άλλες εφαρμογές για τα αντίστοιχα φυσικά φαινόμενα κ.λπ.)
•  Είναι δυνατό επίσης να προετοιμάσει σχετικές ασκήσεις , παιχνίδια, κουίζ κ.λπ.,  που θα συμπληρώνονται από τους μαθητές είτε κατά τη διάρκεια της εκπομπής είτε μετά τη λήξη της.(Στην περίπτωση των ταινιών της Φυσικής μπορούν να χρησιμοποιηθούν και κατάλληλες ερωτήσεις από τα αντίστοιχα κεφάλαια της διδακτέας ύλης του δημοτικού.)
• Τέλος, μπορεί να διεξαχθεί μετά το πέρας της εκπομπής συζήτηση σχετική με το περιεχόμενο της προβολής, τα θετικά και τα αρνητικά της σημεία, τα πλεονεκτήματά της σε σχέση με  ανάλογες  αναφορές σε κάποιο βιβλίο(π.χ. βιβλία Φυσικής Ε΄και ΣΤ΄) ή ακόμη κι επαναπροβολή της ταινίας ή κάποιων σκηνών της για την αποσαφήνιση κάποιων σημείων και την επεξήγηση τυχόν ερωτημάτων.

Οι παραπάνω προτάσεις είναι δυνατό βέβαια να εμπλουτίζονται κάθε φορά από την εμπειρία και τη φαντασία του εκπαιδευτικού.

Από όσο μπορώ να γνωρίζω επίσης, τα αποτελέσματα της έρευνας των Wiman and Mierhenry του 1969 παραμένουν ακόμη σε ισχύ, ότι δηλαδή:

  Ο συνδυασμός ,λοιπόν, των πολλαπλών ερεθισμάτων που προσφέρει μια τηλεοπτική εκπομπή αποτελεί δυναμικό στοιχείο μάθησης κι ανάπτυξης της πολλαπλής νοημοσύνης του μαθητή. Κατά συνέπεια θα πρέπει να αποτελεί κομμάτι της εκπαιδευτικής πολιτικής μιας χώρας η χρηματοδότηση και δημιουργία τέτοιων εκπαιδευτικών προγραμμάτων . Ανάλογη θα πρέπει να είναι και η ευαισθητοποίηση της εκπαιδευτικής κοινότητας ώστε να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο τα προγράμματα αυτά.

ΑΛΒΑΝΟΣ ΔΟΥΚΑΣ , εκπαιδευτικός