Η διαφοροποιημένη διδασκαλία είναι μια παιδαγωγική προσέγγιση που αναγνωρίζει ότι οι μαθητές διαφέρουν μεταξύ τους ως προς τις ικανότητες, τα ενδιαφέροντα, τον τρόπο μάθησης και τις εκπαιδευτικές τους ανάγκες. Αντί να εφαρμόζεται ένα ενιαίο σχέδιο για όλους, ο εκπαιδευτικός προσαρμόζει το περιεχόμενο, τη διαδικασία, τα μέσα και τα προϊόντα της μάθησης για να ανταποκριθεί στις ανάγκες όλων των μαθητών.
Γιατί είναι σημαντική;
✅ Συμπερίληψη
Επιτρέπει σε όλους τους μαθητές – ανεξαρτήτως δυνατοτήτων – να συμμετέχουν και να προοδεύουν στη μαθησιακή διαδικασία.
✅ Κίνητρο και ενεργή συμμετοχή
Οι μαθητές νιώθουν ότι ο τρόπος διδασκαλίας τους αφορά προσωπικά, αυξάνοντας τη διάθεση για συμμετοχή.
✅ Βελτίωση επίδοσης
Όταν η διδασκαλία «κουμπώνει» στις ανάγκες κάθε μαθητή, είναι πιο αποτελεσματική και οδηγεί σε ουσιαστική μάθηση.
✅ Ανάπτυξη αυτοεκτίμησης
Οι μαθητές νιώθουν ικανοί, αποφεύγουν τη ματαίωση και ενισχύεται η αυτοπεποίθησή τους.
Διαφοροποίηση ως προς:
1️⃣ Περιεχόμενο
Τι μαθαίνουν οι μαθητές – η πληροφορία ή το υλικό που τους δίνεται.
Παραδείγματα:
- Ίδιο θέμα, αλλά διαφορετικά κείμενα (ευκολότερο/πλουσιότερο λεξιλόγιο).
- Βίντεο αντί για γραπτό κείμενο.
- Σημεία-κλειδιά αντί για ολόκληρο άρθρο.
2️⃣ Διαδικασία
Πώς μαθαίνουν – οι δραστηριότητες και ο τρόπος διδασκαλίας.
Παραδείγματα:
- Μαθητές δουλεύουν σε ομάδες ή ατομικά.
- Χρήση εννοιολογικού χάρτη, παιχνιδιού, κουίζ, δημιουργικής γραφής.
- Χρόνος ολοκλήρωσης ανάλογα με τις δυνατότητες.
3️⃣ Προϊόν (ή Παραγόμενο Αποτέλεσμα)
Πώς εκφράζουν ή δείχνουν τι έμαθαν.
Παραδείγματα:
- Γραπτό κείμενο, βίντεο, προφορική παρουσίαση ή αφίσα.
- Επιλογή μεταξύ podcast, εικονογραφημένης ιστορίας ή ημερολογίου.
➕ Προστίθεται και ένα ακόμα:
4️⃣ Μαθησιακό περιβάλλον
Ο χώρος και η οργάνωση της τάξης.
Παράδειγμα: Χώροι ησυχίας, ευέλικτα καθίσματα, τεχνολογία.
Αυτή η στοχευμένη διαφοροποίηση γίνεται με βάση:
- το επίπεδο ετοιμότητας του μαθητή,
- τα ενδιαφέροντά του,
- τον μαθησιακό του τύπο (οπτικός, ακουστικός, κιναισθητικός).
ΓΛΩΣΣΑ
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ RAFT:
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Κ. Καβάφης ή το ταξίδι εντός μας
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ LLO
Ελληνόγλωσση Βιβλιογραφία
Κυριαζή, Κ. (2012). Διαφοροποιημένη παιδαγωγική και διδασκαλία: Η απάντηση στη σχολική αποτυχία. Αθήνα: Gutenberg.
Θεμελιώδες ελληνικό έργο, εστιάζει στη θεωρία και πρακτική εφαρμογή στην ελληνική τάξη.
Πολυχρονοπούλου, Σ. (2012). Παιδιά και έφηβοι με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και αναπηρίες. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Παρουσιάζει παιδαγωγικές στρατηγικές προσαρμογής, περιλαμβανομένης της διαφοροποιημένης διδασκαλίας.
Υπουργείο Παιδείας (ΙΕΠ). Οδηγός για τη διαφοροποιημένη διδασκαλία στο Γυμνάσιο.
Διαθέσιμο διαδικτυακά – περιλαμβάνει σχέδια μαθήματος και παραδείγματα.
Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία (από την ιδρύτρια της προσέγγισης)
Tomlinson, C. A. (2014). The Differentiated Classroom: Responding to the Needs of All Learners. (2nd ed.). ASCD.
Κλασικό έργο για τη διαφοροποιημένη διδασκαλία από την Carol Ann Tomlinson.
Tomlinson, C. A., & Imbeau, M. B. (2010). Leading and Managing a Differentiated Classroom. ASCD.
Πρακτικός οδηγός για εκπαιδευτικούς που επιθυμούν να εφαρμόσουν διαφοροποίηση στην πράξη.
Gregory, G. H., & Chapman, C. (2012). Differentiated Instructional Strategies: One Size Doesn’t Fit All. Corwin Press.
Περιέχει τεχνικές, φόρμες και παραδείγματα από διάφορα μαθήματα.
