Η εφηβεία είναι μια περίοδος γεμάτη αλλαγές, ανακαλύψεις και προκλήσεις, και ο επαγγελματικός προσανατολισμός σε αυτήν την ηλικία μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της μελλοντικής καριέρας και πορείας ζωής ενός εφήβου

.

Κατάσταση 1: «Γιατί να γυρνάω σπίτι στις 11; Όλοι οι φίλοι μου μένουν έξω μέχρι τις 2!»

Αντίδραση γονιού:

• Αναγνώρισε το συναίσθημα: «Καταλαβαίνω ότι θες να περνάς χρόνο με τους φίλους σου και ότι δεν σου αρέσει να ξεχωρίζεις.»
• Εξήγησε τον κανόνα: «Η ώρα που έχουμε βάλει είναι για να νιώθουμε όλοι ασφαλείς και να μπορείς να ξεκουραστείς.»
• Πρότεινε διάλογο: «Αν συνεχίσεις να δείχνεις υπευθυνότητα, μπορούμε να ξανασυζητήσουμε για πιο αργή ώρα.»

Κατάσταση 2: «Δεν θέλω να πάω φροντιστήριο – δεν με βοηθάει!»

Αντίδραση γονιού:

• Ρώτησε περισσότερα: «Τι σε δυσκολεύει στο φροντιστήριο; Είναι ο τρόπος διδασκαλίας, το περιβάλλον ή κάτι άλλο;»
• Δώσε επιλογές: «Αν νιώθεις ότι δεν σου ταιριάζει αυτό το φροντιστήριο, να ψάξουμε άλλο ή άλλη μέθοδο μελέτης;»
• Στήριξε τη λογική αυτονομία: «Το σημαντικό είναι να βρούμε τρόπο να σε βοηθήσει – δεν είμαι δεμένος με ένα και μόνο μέσο.»

 Κατάσταση 3: «Δεν θέλω να μιλήσουμε τώρα!»

Αντίδραση γονιού:

• Σεβάσου τον χώρο: «ΟΚ, βλέπω ότι δεν θες να μιλήσεις τώρα. Όταν νιώσεις έτοιμος/η, είμαι εδώ.»
• Μη πιέζεις για άμεση απάντηση: Η πίεση δημιουργεί περισσότερη απόσταση. Δώσε χρόνο και χώρο.

 Κατάσταση 4: «Δεν με καταλαβαίνετε!»

Αντίδραση γονιού:

• Ζήτα εξήγηση χωρίς άμυνα: «Προσπάθησέ μου να εξηγήσεις τι εννοείς. Θέλω πραγματικά να σε καταλάβω.»
• Απόφυγε να το πάρεις προσωπικά: Μερικές φορές ο έφηβος απλώς εκτονώνει πίεση, όχι απαραίτητα από σένα.

Όταν οι έφηβοι αμφισβητούν τους γονείς τους, αυτό είναι ένα φυσιολογικό στάδιο της ανάπτυξης, καθώς προσπαθούν να διαμορφώσουν τη δική τους ταυτότητα και να ανεξαρτητοποιηθούν.

Οι γονείς μπορούν να διαχειριστούν αυτή τη φάση με τρόπους που ενισχύουν τη σχέση και την επικοινωνία:

Τι μπορούν να κάνουν:

1. Ακούνε ενεργά – Να δείχνουν πραγματικό ενδιαφέρον για αυτά που λέει ο έφηβος, χωρίς να τον διακόπτουν ή να απορρίπτουν αυτόματα τις απόψεις του.
2. Δείχνουν σεβασμό – Να αποδέχονται ότι ο έφηβος έχει δικαίωμα να έχει διαφορετική άποψη, ακόμα κι αν διαφωνούν.
3. Θέτουν σαφή όρια – Η ελευθερία είναι σημαντική, αλλά μέσα σε ένα πλαίσιο ξεκάθαρων ορίων και συνέπειας. Αυτό δημιουργεί αίσθημα ασφάλειας.
4. Δίνουν το καλό παράδειγμα – Οι έφηβοι παρατηρούν τους γονείς τους. Εάν οι γονείς είναι συνεπείς, δίκαιοι και ήρεμοι, αυτό λειτουργεί θετικά.
5. Αποφεύγουν την υπερβολική αντίδραση – Η αμφισβήτηση δεν είναι πάντα ένδειξη ασέβειας· πολλές φορές είναι ανάγκη για αυτοέκφραση ή έλεγχος ορίων.
6. Μιλούν με ειλικρίνεια – Αντί να προσπαθούν να επιβάλουν, είναι πιο αποτελεσματικό να εξηγούν τους λόγους πίσω από κάθε κανόνα ή απόφαση.
7. Ενισχύουν την αυτοεκτίμηση – Αναγνωρίζοντας τα θετικά στοιχεία και τις προσπάθειες του εφήβου, ενισχύουν την εμπιστοσύνη του στον εαυτό του και στους γονείς.

Ο επαγγελματικός προσανατολισμός βοηθά τους εφήβους:

1. Να ανακαλύψουν τις δεξιότητες και τα ενδιαφέροντά τους: Μέσα από τεστ και δραστηριότητες, οι έφηβοι μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τα ταλέντα και τις προτιμήσεις τους.
2. Να ενημερωθούν για τις επιλογές: Στην εποχή μας υπάρχουν αμέτρητες επαγγελματικές διαδρομές. Η πληροφόρηση σχετικά με επαγγέλματα και σπουδές είναι καθοριστική.
3. Να θέσουν στόχους: Βοηθά στον καθορισμό ρεαλιστικών στόχων και βημάτων για την επίτευξή τους.
4. Να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή τους: Η σαφής κατεύθυνση για το μέλλον δίνει στους εφήβους την αίσθηση ασφάλειας και ελέγχου.

Ωστόσο, είναι σημαντικό ο επαγγελματικός προσανατολισμός να είναι εξατομικευμένος και να υποστηρίζεται από γονείς, εκπαιδευτικούς και ειδικούς συμβούλους. Η πίεση να επιλέξουν «σωστά» μπορεί να είναι αγχωτική, και είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι επιλογές μπορούν να εξελιχθούν με την πάροδο του χρόνου.

Σχετική ανάρτηση στην Πύλη ψυχολογίας ΕΔΩ

 Βιβλία στα Ελληνικά:

1. Γεωργίου, Σ. (2018). Η συμπεριφορά των παιδιών και των εφήβων: αιτίες και διαχείριση. Αθήνα: Εκδόσεις Πεδίο.
   ➤ Εστιάζει στις μορφές συμπεριφοράς και στρατηγικές για γονείς και εκπαιδευτικούς.
2. Τσουκαλάς, Γ. (2020). Έφηβοι και Γονείς: Μια λεπτή ισορροπία. Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη.
   ➤ Πραγματεύεται τη σχέση γονέων-εφήβων και τις εντάσεις της μεταβατικής αυτής περιόδου.
3. Καραγιάννη, Δ. (2011). Μεγαλώνοντας στην οικογένεια. Αθήνα: Αρμός.
   ➤ Συζητά τη δυναμική της οικογένειας και τις προκλήσεις σε κάθε αναπτυξιακή φάση.

 Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία (Αγγλικά):

1. Steinberg, L. (2016). Age of Opportunity: Lessons from the New Science of Adolescence. Houghton Mifflin Harcourt.
   ➤ Σύγχρονες επιστημονικές προσεγγίσεις για τον εγκέφαλο του εφήβου και την ψυχολογική του ανάπτυξη.
2. Siegel, D. J. & Bryson, T. P. (2014). The Power of Showing Up. Ballantine Books.
   ➤ Σχέσεις προσκόλλησης, συναισθηματική διαθεσιμότητα και γονική ανταπόκριση.
3. Faber, A., & Mazlish, E. (2012). How to Talk So Teens Will Listen & Listen So Teens Will Talk. HarperCollins.
   ➤ Πρακτικός οδηγός επικοινωνίας με εφήβους, με παραδείγματα και διαλόγους.