από την κ. Μπιλανάκη Ελ.
Όταν αναφερόμαστε στις ψυχοσωματικές παθήσεις στην καθημερινή ζωή, εννοούμε συνήθως τα οργανικά συμπτώματα που απειλούν τη σωματική μας υγεία.
Στην επιστημονική βιβλιογραφία, μάλιστα, περιλαμβάνονται τόσο παθήσεις που εκδηλώνονται στα παιδιά, όσο και παθήσεις που εκδηλώνονται σε ενήλικες.
Έτσι, στα παιδιά ως ψυχοσωματικά καταγράφονται : οι κωλικοί των πρώτων τριών μηνών, το αυτολίκνισμα, ο μηρυκασμός, η ατοπική δερματίτιδα, το βρογχικό άσθμα, η ημικρανία και το πεπτικό έλκος.
Επίσης στις οργανικές παθήσεις των ενηλίκων στις οποίες ανιχνεύονται και ψυχολογικά αίτια, συγκαταλέγονται ο διαβήτης, η ελκώδης κολίτιδα, ο καρκίνος, οι καρδιοπάθειες, οι αλλεργίες (άσθμα, ρινίτιδα, έκζεμα), οι ρευματοπάθειες, η παχυσαρκία, η υπέρταση, ο επιχείλιος έρπης, η υπερθερμία, η ημικρανία.
Ωστόσο πολυάριθμα και πολυποίκιλα ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως: συχνοουρία, ταχύπνοια, υπεραερισμός, κόμπος στο λαιμό, δυσκολία στην κατάποση, τραύλισμα εφίδρωση, ξηροστομία, δυσκολία στη διατήρηση της στύσης, δυσπαρευνία στη γυναίκα, κενά μνήμης, πόνοι στην πλάτη, διακοπές στην εμμηνορρυσία, ανορεξία, βουλιμία, αϋπνία κινητικά ελλείμματα κλπ εκδηλώνονται σε ψυχικές διαταραχές και μόνο (Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, κρίσεις πανικού, σεξουαλικές δυσλειτουργίες, διαταραχές διατροφής και ύπνου, κατάθλιψη κλπ).
Πως όμως ερμηνεύεται η σχέση σώματος και ψυχής; Είναι δυνατόν, όπως πολλοί αναρωτιούνται , η πίεση που αισθανόμαστε από ποικίλες πλευρές και οι συνακόλουθες συγκρούσεις που βιώνουμε να διεξάγονται και να εκδηλώνονται σε σωματικό επίπεδο, σαν να είναι το σώμα μας , ένα πεδίο μάχης;
Η αναζήτηση της σχέσης σώματος και ψυχής μας οδηγεί καταρχήν στη μελέτη της φυσιολογίας και στη συνέχεια στη μελέτη της λειτουργίας των ψυχοδυναμικών μηχανισμών.
Η έκθεση σε μακροχρόνιους στρεσσογόνους παράγοντες διεγείρει το συμπαθητικό νευρικό σύστημα που παράγει αυξημένα ποσά θρεπτικών ουσιών. Παράλληλα μειώνεται η διαθέσιμη ενέργεια για τη σύνθεση πρωτεϊνών που είναι απαραίτητες για τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.
Έτσι ο οργανισμός πετυχαίνει το στόχο του να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο, αλλά εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύστημα (λευκοκύτταρα, κύτταρα τύπου Β, κύτταρα τύπου Τ) με αποτέλεσμα την εμφάνιση αυτοάνοσων νοσημάτων.
Από την άλλη πλευρά, η ψυχαναλυτική υπόθεση βασίζεται στην ιδέα ότι το σωματικό σύμπτωμα αναπαριστά συμβολικά μια ασυνείδητη ψυχολογική σύγκρουση. Έτσι το άτομο καταφέρνει, ασυνείδητα, να ελαττώνει το άγχος του που προέρχεται από ανεκδήλωτη σεξουαλικότητα, επιθετικότητα, θυμό, ή εξάρτηση (πρωτογενές όφελος) και ταυτόχρονα να κερδίζει την υποστήριξη και τη φροντίδα από τα άτομα γύρω του εκδηλώνοντας ένα σωματικό σύμπτωμα. Άλλωστε θυμίζουμε ότι στον πολιτισμό μας είναι υποτιμητικό να έχει κανείς ψυχικό πρόβλημα που εκλαμβάνεται ως αδυναμία.
Είναι ευνόητο, ότι όλοι οι άνθρωποι δεν λειτουργούν κατά τον ίδιο τρόπο απέναντι στους στρεσσογόνους παράγοντες. Λόγοι ιδιοσυγκρασίας ή η ύπαρξη ενός υποστηρικτικού κοινωνικού δικτύου (ομαλές σχέσεις στην οικογένεια, ικανοποίηση από την εργασία κλπ) βοηθούν στη διατήρηση της υγείας. Στην αντίθετη περίπτωση, λειτουργούν ως εκλυτικά αίτια για την εκδήλωση κάποιου συμπτώματος.
Η ευρεία διάδοση ψυχοσωματικών ασθενειών και συμπτωμάτων έχει ως αποτέλεσμα το άτομο να καταφεύγει σε αλλεπάλληλες ιατρικές εξετάσεις που βέβαια ως ένα βαθμό είναι απαραίτητες. Ωστόσο οι αλλεπάλληλες επισκέψεις σε νοσοκομεία και η επίμονη αναζήτηση υπηρεσιών υγείας επιβαρύνει οικονομικά τον ίδιο υπέρμετρα, τόσο οικονομικά, όσο και συναισθηματικά. Το άτομο σε τελική ανάλυση δεν βρίσκει λύση στο πρόβλημα του και συχνά η θέση του επιδεινώνεται. Επίσης επιβαρύνεται το νοσοκομειακό σύστημα υγείας με πρόσθετες δαπάνες .
Είναι φανερό ότι η σωστή και ολιστική αντιμετώπιση του ζητήματος περιλαμβάνει διασύνδεση υπηρεσιών με σκοπό την παροχή υπηρεσιών στον πάσχοντα συνάνθρωπο, αλλά και την παραπομπή στον ειδικό ψυχικής υγείας, όταν αυτή κρίνεται απαραίτητη.
Τέλος είναι επιβεβλημένη η ενημέρωση του κοινού για τη φύση και το είδος των ψυχοσωματικών ασθενειών, έτσι ώστε να απαλλαχθούμε από τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που συντελούν στη διαιώνιση του στίγματος .
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα: Πρώτη Περιστερίου