Ελληνική Γλώσσα (Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία) Β΄ Τάξη Ημερήσιου και Εσπερινού Γενικού Λυκείου
ΜΠΙΛΑΝΑΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΠΑΙΞΕΤΕ ΕΔΩ
Κείμενο 1
Η άλλη δημοσιογραφία
Άρθρο του Ηλία Βεργίτση, αρχισυντάκτη στο ειδησεογραφικό τμήμα της διαδικτυακής πύλης in.gr, το οποίο δημοσιεύτηκε στις 24.11.2008 στην ψηφιακή έκδοση της εφημερίδας Το Βήμα. Το κείμενο τροποποιήθηκε κατάλληλα για τις ανάγκες της αξιολόγησης.
Θα μπορούσε να ειπωθεί – με αρκετή δόση ιστορικής αυθαιρεσίας, είναι αλήθεια – ότι ο Θουκυδίδης υπήρξε ο πρώτος δημοσιογράφος της Ιστορίας, διότι κατέγραψε γεγονότα απογυμνωμένα από τα μυθολογικά τους στοιχεία, σε μια γλώσσα λαϊκή και κατανοητή από όλους. […] Στους 26 αιώνες που μεσολάβησαν από τότε η είδηση πλέον μεταδίδεται σε κλάσματα του δευτερολέπτου και τα περιθώρια για ταυτόχρονη ανάλυσή της ολοένα στενεύουν. Τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης αναζητούν νέες διεξόδους μπροστά στις αυξημένες απαιτήσεις ενός νέου είδους κοινού, που απαιτεί γρήγορη, έγκυρη, σαφή και κυρίως «έξυπνη» ενημέρωση. Μπορεί άραγε το διαδίκτυο – αν και βρίσκεται ακόμη στην εφηβική ηλικία – να εκφράσει το εξελισσόμενο αυτό αίτημα; Τι είναι τελικά αυτό που διαφοροποιεί σήμερα τα ιντερνετικά μέσα ενημέρωσης από τα παραδοσιακά;
Το πρώτο στοιχείο είναι το κοινό τους. Γνωρίζουμε, λίγο ως πολύ, το target group των εφημερίδων, της τηλεόρασης και του ραδιοφώνου: το σύνολο του πληθυσμού στον χώρο εμβέλειάς τους, ο οποίος κατά κύριο λόγο περιορίζεται εντός εθνικών συνόρων. Στην περίπτωση των διαδικτυακών μέσων τα πράγματα είναι διαφορετικά: καταναλωτές του προϊόντος είναι αναγκαστικά όσοι διαθέτουν την τεχνική δυνατότητα να αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτό. Δεύτερο στοιχείο διαφοροποίησης είναι το προφίλ του μέσου «αναγνώστη». Το προφίλ του αναγνώστη εφημερίδας διαφοροποιείται σε πολλά σημεία από αυτό του ακροατή ραδιοφώνου και του τηλεθεατή, αλλά στη σκληρή ουσία του πράγματος υπάρχει ένα ενοποιητικό χαρακτηριστικό: η μαζικότητα. Και τα τρία παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης απευθύνονται σε όλους. Από τη νοικοκυρά, τον οδηγό ταξί, τον δημόσιο υπάλληλο ως τον πανεπιστημιακό λειτουργό, τον φοιτητή και τον συνταξιούχο. Όλοι είναι δυνάμει «πελάτες». Στο διαδίκτυο τα πράγματα είναι διαφορετικά. Τα ιντερνετικά μέσα ενημέρωσης απευθύνονται – ακόμη – σε μια «ελίτ» πολιτών. Πρόκειται για ανθρώπους 20-40 ετών, μέσου ως ανώτερου βιοτικού επιπέδου, συνήθως μορφωμένους και πολύγλωσσους. Για τον λόγο αυτόν το κοινό των διαδικτυακών μέσων είναι πιο απαιτητικό και πιο ενημερωμένο.
Οι διαφορές όμως γίνονται σαφέστερες σε ό,τι αφορά την αμεσότητα και τη διεισδυτικότητα της είδησης. Ο Τύπος – είναι σαφές – ενημερώνει για τα γεγονότα με μια καθυστέρηση τουλάχιστον έξι ωρών, δίνοντας όμως τη δυνατότητα στον αναγνώστη να εμβαθύνει στην είδηση, προσφέροντας την ανάλυσή της σε έναν πεπερασμένο χώρο χαρτιού. Το ραδιόφωνο είναι ευέλικτο και ενημερώνει άμεσα για γεγονότα που μόλις συνέβησαν, χωρίς όμως να έχει τη δυνατότητα να συνδέσει με τα προηγούμενα που οδήγησαν σε αυτά και χωρίς να δίνει στον ακροατή μια σφαιρική εικόνα της κατάστασης, όπως θα έκανε μια εφημερίδα. Η δε τηλεόραση είναι άμεση όσο και το ραδιόφωνο αλλά παραμένει δέσμια της εικόνας, δηλαδή του εντυπωσιασμού: γεγονότα με καλή εικόνα γίνονται βασικές και ουσιαστικές ειδήσεις. Ειδήσεις χωρίς εικόνα «θάβονται» σε μερικά δευτερόλεπτα στο τέλος των δελτίων. Το ίντερνετ είναι το μοναδικό μέσο που λειτουργεί με όλα τα πλεονεκτήματα των υπολοίπων και με τα επιπλέον που του δίνουν τα τεχνικά χαρακτηριστικά του. Ο αναγνώστης ενημερώνεται άμεσα – μέσα σε ελάχιστα λεπτά – για την είδηση που αυτός επιθυμεί, πληροφορείται για προηγούμενα γεγονότα, έχει στη διάθεσή του απεριόριστο οπτικοακουστικό υλικό, αναλύσεις από άπειρες πηγές, αρθρογραφία και, κυρίως, όλα αυτά παραμένουν στη διάθεσή του θεωρητικά για πάντα, αποθηκευμένα κάπου στο Διαδίκτυο.
ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:
«Η Άλλη Δημοσιογραφία»
Εισαγωγή
- Αναφορά στην εξέλιξη της δημοσιογραφίας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
- Αναφορά στην ανάγκη για μια νέα μορφή ενημέρωσης που ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις.
- Θέση του κειμένου: Η δημοσιογραφία αλλάζει και προσαρμόζεται, αλλά πρέπει να διατηρεί την εγκυρότητα και την ποιότητά της.
Κύριο Μέρος
1. Η Παραδοσιακή Δημοσιογραφία
Εφημερίδες
- Ραδιόφωνο
- Τηλεόραση
- ✔️ Αξιοπιστία & Έλεγχος
- ❌ Περιορισμένη αλληλεπίδραση
2. Η Σύγχρονη Δημοσιογραφία
???? Διαδίκτυο & Social Media
- ⚡ Ταχύτητα μετάδοσης
- Συμμετοχή του κοινού
- ⚠️ Fake news & παραπληροφόρηση
3. Η «Άλλη» Δημοσιογραφία
- Συνδυασμός αξιοπιστίας & ταχύτητας
- Ερευνητική δημοσιογραφία
- Ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης
- Κριτική σκέψη του αναγνώστη
4. Ο Ρόλος του Πολίτη
- ???? Διασταύρωση πηγών
- ✅ Επιλογή αξιόπιστων ειδήσεων
- Υπεύθυνη συμμετοχή στην ενημέρωση
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ-ΛΑΘΟΥΣ
- Το άρθρο αναφέρεται στις αλλαγές που έχει φέρει το διαδίκτυο στη δημοσιογραφία. (Σωστό / Λάθος)
- Η ψηφιακή δημοσιογραφία δεν έχει καμία διαφορά από την παραδοσιακή έντυπη δημοσιογραφία. (Σωστό / Λάθος)
- Η άμεση πρόσβαση στις ειδήσεις μέσω του διαδικτύου έχει αλλάξει τον τρόπο ενημέρωσης του κοινού. (Σωστό / Λάθος)
- Στη σύγχρονη δημοσιογραφία, οι πολίτες δεν έχουν κανένα ρόλο στη διαμόρφωση των ειδήσεων. (Σωστό / Λάθος)
- Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επηρεάζουν σημαντικά τη διανομή και την κατανάλωση ειδήσεων. (Σωστό / Λάθος)
- Το άρθρο υποστηρίζει ότι η ψηφιακή δημοσιογραφία δεν έχει κανένα πλεονέκτημα σε σχέση με την έντυπη. (Σωστό / Λάθος)
- Η δημοσιογραφία των πολιτών (citizen journalism) έχει κερδίσει έδαφος με την ανάπτυξη του διαδικτύου. (Σωστό / Λάθος)
- Οι δημοσιογράφοι σήμερα βασίζονται αποκλειστικά στις πληροφορίες που βρίσκουν στο διαδίκτυο. (Σωστό / Λάθος)
- Η αξιοπιστία των διαδικτυακών ειδήσεων είναι ένα από τα θέματα που απασχολούν τη σύγχρονη δημοσιογραφία. (Σωστό / Λάθος)
- Το άρθρο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η δημοσιογραφία εξελίσσεται διαρκώς και προσαρμόζεται στις νέες τεχνολογίες. (Σωστό / Λάθος)
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ
ΑΡΘΡΟ ΣΕ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ
Παραδοσιακά και Σύγχρονα Μέσα Ενημέρωσης: Πού Βρίσκεται η Αλήθεια;
Κείμενο 2
Παλιές φωτογραφίες
Ποίημα του Τίτου Πατρίκιου (1928-) από τη συλλογή, Συγκατοίκηση με το παρόν, Κέδρος, 2011.
Πάλι κοιτάζω παλιές φωτογραφίες
από διαδηλώσεις, πορείες, συγκεντρώσεις
σε δρόμους, σε γήπεδα, σε πλατείες
φωτογραφίες του ’65, του ’68, του ’74, του ’81.
Μέσα σε ομοιόμορφα πλήθη
προσπαθώ να μεγεθύνω τις φυσιογνωμίες
να ξεχωρίσω την έκφραση του κάθε ανθρώπου
τη θεληματική, την ανυποχώρητη, την εξεγερμένη
την αιματοβαμμένη, τη χαρούμενη
όμως τα πρόσωπα δείχνουν ξεθωριασμένα
όπως το χαρτί των παλιών εφημερίδων
όπως οι περσινές και οι προπέρσινες ειδήσεις.
Άραγε απ’ όλους ποιοι πέθαναν και ξεχαστήκαν
ποιοι από τότε κιόλας ήσαν αγνοημένοι
ποιοι βρίσκονται και σήμερα μαζί
ποιοι ονειρεύονται από κοινού το ίδιο όνειρο
ποιοι ακόμα μιλάνε μεταξύ τους
ποιοι μένουν χωμένοι χώρια στη γωνιά τους
ποιοι βρίσκουν καταφύγιο στην αβεβαιότητα
ποιοι στην ατράνταχτη σιγουριά;
Όσο κοιτάζω τις παλιές φωτογραφίες
τόσο πιο καθαρά το βλέπω
περισσότερο κι από το παρελθόν
το μέλλον είναι που δεσμεύει.
Δραστηριότητες
1. Κατανόηση Περιεχομένου
Α. Διαβάστε το ποίημα και απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις:
- Ποιο είναι το κύριο θέμα του ποιήματος;
- Απάντηση:
- Ποιες εικόνες χρησιμοποιεί ο ποιητής για να μεταδώσει τα συναισθήματά του; Αναφέρετε δύο παραδείγματα και εξηγήστε τι σημαίνουν για εσάς.
- Παράδειγμα 1:
- Εξήγηση:
- Παράδειγμα 2:
- Εξήγηση:
- Πώς πιστεύετε ότι οι «παλιές φωτογραφίες» σχετίζονται με τις αναμνήσεις; Γράψτε μια σύντομη παράγραφο.
- Απάντηση:
2. Ανάλυση Γλώσσας
Β. Εξετάστε τη χρήση της γλώσσας στο ποίημα:
- Ποια είναι η σημασία των μεταφορών που χρησιμοποιούνται; Επιλέξτε μία μεταφορά και αναλύστε τη.
- Μεταφορά:
- Ανάλυση:
- Πώς επηρεάζει ο τόνος του ποιήματος την κατανόηση του αναγνώστη; Περιγράψτε τον τόνο και δώστε παραδείγματα.
- Τόνος:
- Παραδείγματα:
