Διαβάζουμε εφημερίδες;

Η Βενετία Αποστολίδου είναι καθηγήτρια Λογοτεχνικής Εκπαίδευσης στο ΠΤΔΕ του ΑΠΘ. Το κείμενό της, το οποίο διασκευάστηκε για τις ανάγκες της εξέτασης, δημοσιεύθηκε στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Ο Αναγνώστης»: https://www.oanagnostis.gr/diavazoume-efimerides

.

1.Η ανάγνωση εφημερίδων δεν εντάσσεται στις ευγενείς και απαιτητικές αναγνώσεις, αλλά στις ταπεινές, καθημερινές ασχολίες ανθρώπων όλων των κοινωνικών τάξεων και των μορφωτικών επιπέδων. Χρησιμοποιώ, καταχρηστικά και αυθαίρετα, ενεστώτα τη στιγμή που όλοι ξέρουμε πως σήμερα η ανάγνωση εφημερίδων έχει περιοριστεί πολύ, η ηλεκτρονική δημοσιογραφία, οι διαδικτυακοί ενημερωτικοί ιστότοποι, τα μπλογκς αποτελούν τη βασική πηγή ενημέρωσης, μαζί με την τηλεόραση βέβαια, για εκατομμύρια ανθρώπους. Παρόλα αυτά, εφημερίδες υπάρχουν ακόμη, σε έντυπη και ψηφιοποιημένη (πανομοιότυπη με την έντυπη) μορφή, και σήμερα θα ήθελα να μιλήσω γι’ αυτές.

2.Διαβάζω εφημερίδα συστηματικά από δεκατεσσάρων χρονών. Η ανακάλυψή της συνόδευε στην ουσία την ανακάλυψη του κόσμου, της κοινωνίας και της πολιτικής σε μια πορεία προς την ενηλικίωση. Την ξεκοκάλιζα, διατρέχοντας τα πάντα, το πολιτικό ρεπορτάζ, τις επιφυλλίδες, τις γελοιογραφίες, το πολιτικό κους κους, τα πολιτιστικά, κυρίως θέατρο, σινεμά, βιβλίο, τα κοινωνικά, τις συνεντεύξεις. Μόνο τα οικονομικά δεν διάβαζα έως την κρίση, ώσπου κατέληξα σήμερα να διαβάζω μέχρι και τα νέα των επιχειρήσεων. Τι μου έδινε αυτή η ανάγνωση που είχε γίνει οπωσδήποτε εθισμός; Μα μια αίσθηση της ζωντανής πραγματικότητας, την αίσθηση της συμμετοχής στο πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Με βοηθούσε να διαμορφώσω απόψεις, ενώ μια εξίσου ισχυρή αποκάλυψη ήταν, όταν διαπίστωσα ότι μια μόνο εφημερίδα δεν αρκεί διότι δίνει μια όψη της πραγματικότητας, από ορισμένη οπτική γωνία. Κυρίως η εφημερίδα με βοηθούσε να κάνω επιλογές: ποια ταινία να δω, ποιο βιβλίο να διαβάσω, σε ποια θεατρική παράσταση να πάω, κανένας δε μπορούσε να με επηρεάσει περισσότερο στις επιλογές από τις κριτικές στήλες που εμπιστευόμουν. Η ανάγνωση της εφημερίδας για μένα και άλλους ανθρώπους της γενιάς μου ήταν βασικός μοχλός της ανάγνωσης συνολικά, καθώς μας οδηγούσε σε άλλες αναγνώσεις.

3.Ποια είναι σήμερα η σχέση των νέων με τις εφημερίδες; Όταν μιλούμε στο μάθημα για το πώς μπορούν να ενημερώνονται για βιβλία οι μελλοντικοί εκπαιδευτικοί, διαπιστώνω ότι δεν γνωρίζουν καν ότι οι εφημερίδες έχουν ένθετα για το βιβλίο. Όταν μιλούμε για άλλα αναγνωστικά υλικά που χρειάζεται ένα σύγχρονο μάθημα (που δε μπορεί να εξαντλείται μόνο στο σχολικό βιβλίο) διαπιστώνω ότι δεν γνωρίζουν τη δομή μιας εφημερίδας, τα είδη των κειμένων που περιλαμβάνει. Είναι μεγάλη απώλεια για την καλλιέργεια του γραμματισμού το γεγονός ότι ποτέ δεν μπήκαν οι εφημερίδες στο σχολείο.

Ερωτήσεις σωστού-λάθους για το κείμενο «Διαβάζουμε εφημερίδες;»:

1. Η ανάγνωση εφημερίδων έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. (Σωστό / Λάθος)
2. Οι νέες τεχνολογίες δεν έχουν επηρεάσει καθόλου τη σχέση του κοινού με τις εφημερίδες. (Σωστό / Λάθος)
3. Οι εφημερίδες ήταν κάποτε το κύριο μέσο ενημέρωσης για τους πολίτες. (Σωστό / Λάθος)
4. Οι νέοι διαβάζουν εφημερίδες τόσο συχνά όσο και οι μεγαλύτερες ηλικίες. (Σωστό / Λάθος)
5. Το διαδίκτυο προσφέρει άμεση και δωρεάν πρόσβαση σε ειδήσεις, γεγονός που έχει επηρεάσει την κυκλοφορία των έντυπων εφημερίδων. (Σωστό / Λάθος)
6. Η αξιοπιστία των έντυπων εφημερίδων δεν αμφισβητείται ποτέ από το κοινό. (Σωστό / Λάθος)
7. Ο τρόπος που καταναλώνουμε ειδήσεις έχει αλλάξει δραστικά με την ψηφιακή εποχή. (Σωστό / Λάθος)
8. Όλες οι ηλεκτρονικές πηγές ειδήσεων παρέχουν αντικειμενική και αξιόπιστη ενημέρωση. (Σωστό / Λάθος)
9. Η εκπαίδευση παίζει σημαντικό ρόλο στην καλλιέργεια της κριτικής ικανότητας των αναγνωστών απέναντι στις ειδήσεις. (Σωστό / Λάθος)

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

1.καταχρηστικός -ή –ό:

1. A.     που έχει σχέση με την κατάχρηση₂, που υπερβαίνει τα επιτρεπτά ή ανεκτά όρια: H απεργία κηρύχτηκε παράνομη και καταχρηστική.
2. που γίνεται ή που λέγεται κατά παρέκκλιση του συνηθισμένου, κατ΄ εξαίρεση του κανόνα:

Kαταχρηστική σημασία μιας λέξης. Kαταχρηστική εφαρμογή ενός νόμου. || (γραμμ.) καταχρηστικές προθέσεις, που δε χρησιμοποιούνται σε σύνθεση, με εξαίρεση την πρόθεση “πλην”. καταχρηστική δίφθογγος, κάθε συνδυασμός του [i] πριν από ένα άλλο φωνήεν ή δίφθογγο, που προφέρεται σε μία συλλαβή. || (μαθημ.) καταχρηστικά κλάσματα, στα οποία ο αριθμητής είναι μεγαλύτερος από τον παρονομαστή.

ΕΠIΡΡ: H λέξη “μέχρι” ονομάζεται ~ πρόθεση. Δέχτηκαν αιτήσεις ~ μία μέρα μετά τη λήξη της προθεσμίας.

2.αυθαίρετα=αποφασίζει, ενεργεί, επεμβαίνει, κυβερνά ~ |

• κανένα ψάρι δεν βαφτίζεται από τους ψαράδες ~
• τροποποιούν ~ τα ξένα κείμενα \ |
• ζήτησαν να επιβάλουν στον τόπο μας ~ μια γλώσσα φτιαχτή
• ~ ήρθε να κολλήσει απάνω μας, για να μας βασανίσει

3.διατρέχω

Ρ αόρ. διέτρεξα, απαρέμφ. διατρέξει : (λόγ.)

Α. διανύω μια απόσταση, συνήθ. με πολύ γρήγορο βηματισμό ή με μεγάλη ταχύτητα:

Ο αθλητής / το όχημα διέτρεξε την απόσταση σε δεκαπέντε πρώτα λεπτά και σε τριάντα δεύτερα.

β. ακολουθώ μια πορεία μέσα από κάποια συγκεκριμένη περιοχή· διασχίζω:

Ο Kοσμάς ο Aιτωλός διέτρεξε ολόκληρη την υπόδουλη Ελλάδα, για να διδάξει το Ευαγγέλιο. || Ο Iλισός διέτρεχε την Aθήνα, διέρρεε. || (μτφ.): Ένα ρίγος διέτρεξε το σώμα του / τον διέτρεξε. H φήμη του διέτρεξε την πόλη. ΦΡ ~ κίνδυνο / τον κίνδυνο να…, κινδυνεύω: Ο ασθενής διέτρεξε σοβαρό κίνδυνο. H χώρα διατρέχει τον κίνδυνο να πτωχεύσει. γ. διανύω ένα χρονικό διάστημα: Διατρέχει το δέκατο έτος της ηλικίας του. Διατρέχουμε την τελευταία δεκαετία του εικοστού αιώνα.

Γ. ασχολούμαι με κτ. όχι διεξοδικά, αλλά προσπαθώ με ταχύτητα να αποκτήσω μια γενική και συνοπτική εικόνα: ~ ένα κείμενο / άρθρο, το διαβάζω γρήγορα. Tο βλέμμα του διέτρεξε το χώρο, παρατήρησε διαδοχικά όλα τα σημεία.

αποκάλυψη η:

1.πράξη ή γεγονός που κάνει γνωστό, που φέρνει στο φως, που φανερώνει:

α. κτ. που κρατιέται σκόπιμα μυστικό, κρυφό:

Προκάλεσε σάλο η ~ του σκανδάλου με τα πλαστά διαβατήρια. Ο μάρτυρας έκανε εντυπωσιακές αποκαλύψεις στην κατάθεσή του.

Δημοσιογράφος που απειλεί με αποκαλύψεις.

β. κτ. που πριν ήταν άγνωστο, καλυμμένο, μη ορατό:

Mε τις πρόσφατες επιστημονικές έρευνες έγινε η ~ άγνωστων στοιχείων για τη ζωή στην παλαιολιθική εποχή. Mεγάλη επιτυχία των ανασκαφών υπήρξε η ~ ενός αρχαίου οικισμού.

|| Ο δήμαρχος έκανε την ~ του μνημείου, τα αποκαλυπτήρια. γ. κπ. που πριν ήταν άγνωστος, άσημος: Ο νεαρός τερματοφύλακας ήταν η ~ του αγώνα. δ. νέα στοιχεία καθοριστικής σημασίας για κάποιο χώρο: Tο καινούριο βιβλίο ήταν ~ στο χώρο της ανθρωπολογικής επιστήμης.

2. (θεολ.) το φανέρωμα των θείων και υπερφυσικών αληθειών ή προθέσεων στον άνθρωπο μέσο ιδιόμορφων εμπειριών και συμβόλων: Θεία ~. Θρησκεία εξ αποκαλύψεως

. H εξ αποκαλύψεως αλήθεια. ||

H Aποκάλυψη του Iωάννου, βιβλίο που φανερώνει τον προορισμό της ανθρωπότητας. ||

Tέρας της Aποκαλύψεως, θηρίο στην Aποκάλυψη του Iωάννου και ως έκφραση για πρόσωπο υπερβολικά άσχημο ή κακού χαρακτήρα.

3. (ιατρ.) το σύνολο των εγχειρητικών ενεργειών που καθιστούν άμεσα προσιτό ένα όργανο του σώματος για διαγνωστικούς ή θεραπευτικούς σκοπούς: ~ φλέβας για μετάγγιση αίματος.

μοχλός ο:

1α. απλή μηχανή που συνήθ. αποτελείται από μία ράβδο η οποία μπορεί να κινείται γύρω από ένα σταθερό σημείο, και χρησιμοποιείται για να πολλαπλασιάζει τη δύναμη που ασκείται σε μια αντίσταση:

Tα τρία είδη των μοχλών διαφοροποιούνται από τη θέση που έχει το υπομόχλιο σε σχέση με τους δύο μοχλοβραχίονες.

Για να μετακινήσεις τη βαριά πέτρα, χρησιμοποίησε ένα λοστό για μοχλό.

β. εξάρτημα μηχανήματος ή μηχανισμού όμοιο με μοχλό, με το οποίο ο χειριστής προκαλεί ή ρυθμίζει τη λειτουργία του:

Ο ~ ταχυτήτων του αυτοκινήτου, το λεβιέ.

2. (μτφ.) κάθε ουσιώδης παράγοντας που προκαλεί κίνηση ή δράση:

Πιστεύει ότι ~ της κοινωνικής εξέλιξης είναι η μόρφωση του λαού.

Προτάσεις με κενά για συμπλήρωση με τις λέξεις:  καταχρηστικός, αυθαίρετος, μοχλός:

1. Η απόφαση της διεύθυνσης να μειώσει τους μισθούς χωρίς προηγούμενη διαβούλευση θεωρήθηκε __________ και άδικη.
2. Η γνώση είναι ο βασικός __________ που οδηγεί στην πρόοδο και την ανάπτυξη μιας κοινωνίας.
3. Ο εργαζόμενος υπέβαλε μήνυση κατά του εργοδότη του για __________ απόλυση.
4. Δεν μπορείς να αλλάζεις τους κανόνες ενός διαγωνισμού __________, χωρίς να ενημερώσεις τους συμμετέχοντες.
5. Το δικαστήριο έκρινε πως η αύξηση του ενοικίου ήταν __________ και υποχρέωσε τον ιδιοκτήτη να το μειώσει.
6. Η παιδεία αποτελεί __________ κοινωνικής κινητικότητας, δίνοντας ευκαιρίες σε όλους.
7. 

ΠΑΙΖΟΥΜΕ ΕΔΩ