1.ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ
Διακρίνονται σε βασικές και δευτερεύουσες.
Παράδειγμα
| Η ανθρωπότητα διανύει σήμερα μια περίοδο κοινωνικής αβεβαιότητας. |
| Η έντονη ανησυχία, το υπαρξιακό άγχος και η αγωνία συμπιέζουν την ψυχή του ανθρώπου και συσκοτίζουν τη σκέψη. Ο υπερτροφικός εγωισμός, η φιλοδοξία, η κενοδοξία, ο αριβισμός έχουν δηλητηριάσει την αρμονία της κοινωνικής ζωής. Ρευστότητα συνειδήσεων, ελαφρή αντίληψη του καθήκοντος, έλλειψη ανάτασης της ψυχής και του νου είναι το θλιβερό κατάντημα των περισσότερων κοινωνιών. Η ικανοποίηση αλόγιστων υλικών απολαύσεων, η εγκληματική αδιαφορία, οι ανόητες και αθέμιτες απαιτήσεις καταπνίγουν τη φωνή των αρχών του δικαίου και της αλήθειας. |
1.ΑΣΚΗΣΗ
1.Να βρείτε και να σημειώσετε όλες τις λεπτομέρειες που αναφέρονται στην κύρια ιδέα της παραγράφου.
- Να κάνετε επιλογή των πλέον ουσιωδών λεπτομερειών.
- Να προσέξετε τη σειρά που έχουν.
2. Οι μαθητές του σχολείου μου έχουν δείξει επανειλημμένα πως δεν διαθέτουν αρκετό πνεύμα πειθαρχίας.
3. Το κυκλοφοριακό πρόβλημα της συνοικίας μας δεν έχει αντιμετωπιστεί ικανοποιητικά.
2. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Είναι συγκεκριμένες περιπτώσεις που αποδεικνύουν το κύρος μιας άποψης ή γνώμης.
| Παράδειγμα |
| Ίδια κίνηση από τον πόλεμο στην ειρήνη μαρτυρείται και από την αρχαία λογοτεχνία. Ο Αισχύλος, στο επιτύμβιο επίγραμμα του, θεωρεί τον εαυτό του περισσότερο πολεμιστή παρα ποιητή, που την ανδρεία του γνώρισε ο «βαθυχαιτήεις Μήδος». Ακόμη και ο Σοφοκλής, στα παιδικά του χρόνια είχε χορέψει γυμνός και είχε τραγουδήσει τον παιάνα μπροστά στο τρόπαιο από την ναυμαχία της Σαλαμίνας. Αλλά στα γηρατειά του , έγραψε τον «Οιδίποδα στον Κολωνό», έργο υπέρτατης σοφίας και αποδοχής. |
2.Άσκηση
1.Ο συγγραφέας για να αποδείξει αυτά που ισχυρίζεται χρησιμοποιεί παραδείγματα. Ποια είναι αυτά; Ποια μεταβατική λέξη χρησιμοποιεί;
2.Αναπτύξτε σε μια παράγραφο χρησιμοποιώντας ως παραδείγματα: α. Οι έφηβοι είναι επαναστάτες. Β. Το –είναι το βασικότερο πλεονέκτημα μου.
3. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΘΕΣΗ
Αντιπαραβάλλουμε πρόσωπα, ιδέες, απόψεις και τονίζουμε τις ομοιότητες ή διαφορές τους.
| Παράδειγμα |
| Ο Σωκράτης μπορεί να συγκριθεί με το Χριστό. Και οι δυο δεν έγραψαν τίποτα. Ότι ξέρουμε για τον Σωκράτη, το γνωρίζουμε από τον Πλάτωνα και ότι ξέρουμε για το Χριστό το γνωρίζουμε από τους μαθητές του. Ένας ευρύς κύκλος μαθητών περιστοίχιζε και τους δυο. Κήρυξαν αμφότεροι την ανεξιθρησκεία και την αλήθεια και καταδικάστηκαν σε θάνατο, αφού πέρασαν από το δικαστήριο. Τέλος συγχώρεσαν τους «φονιάδες’ τους γιατί από άγνοια έκαναν ό,τι έκαναν. |
3.Άσκηση
1.Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο: Η ζωή στο χωριό είναι πολύ διαφορετική από τη ζωή στην πόλη
2. Τα καθήκοντα της γυναίκας άλλαξαν τα τελευταία χρόνια.
4. ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ.
Η απόδειξη της δύναμης ή της ισχύος της παραγράφου με την παράθεση στοιχείων που γεννούν την έννοια.
| Παράδειγμα |
| Η παράδοση είναι το οχύρωμα του παρελθόντος που περιβάλλει το παρόν και πρέπει να το ξεπεράσουμε για να μπούμε στο μέλλον. Γιατί η φύση δεν δέχεται κανένα σταμάτημα στη γνώση. Μοιάζει να απαιτεί την τάξη μα αγαπά μονάχα αυτόν που την αναποδογυρίζει, για να φτάσει σε μια νέα τάξη. Χωρίς διακοπή δημιουργεί ανθρώπους που τους σέρνει το πλεόνασμα των δυνάμεων τους, σαν κονκισταδόρους από τις γνωστές αρχές της ψυχής προς νέες ζώνες της καρδιάς και του πνεύματος, ανάμεσα από το σκοτεινό ωκεανό του αγνώστου. |
5.Άσκηση
1.Η απόλυτη εξειδίκευση είναι απόλυτη αμάθεια
2.Οι νέοι πρέπει να έχουν δικαίωμα ψήφου
3.Οι μαθητές δεν έχουν ίσες προϋποθέσεις για σπουδές.
4. Τα θετικά στοιχεία της τεχνικής προόδου:
4.OΡΙΣΜΟΣ:
Για να σχηματίσετε ένα ορισμό πρέπει να εντάξετε τη λέξη στην ευρύτερη οικογένεια όπου ανήκει και να εντοπίσετε την ατομική διαφορά.
Ο ορισμός είναι αναλυτικός, συνθετικός, ετυμολογικός .
| Παράδειγμα |
| Ο ιδεαλισμός είναι η φιλοσοφική τάση η οποία θεωρεί πρωτεύουσα τη συνείδηση, το πνεύμα και αρνείται ότι η συνείδηση είναι προϊόν ύλης. |
6.ΑΣΚΗΣΗ
Δοκιμάστε να δώσετε ένα ορισμό για τις λέξεις που παρατίθενται πιο κάτω και ύστερα πατήστε στη λέξη για να δείτε τον ορισμό από την Πύλη της ελληνικής γλώσσας.
5.ΔΙΑΙΡΕΣΗ
Είναι ο χωρισμός ενός συνόλου στα μέρη του.
| Παράδειγμα: |
| Η ελληνική φιλοσοφική σκέψη πέρασε τέσσερεις φάσεις: φυσιοκρατική, σωκρατική, ελληνιστική, ρωμαϊκή. |
7.ΑΣΚΗΣΗ
Να διαιρέσετε τις έννοιες στα μέρη που τις απαρτίζουν: παιδεία, πολιτισμός, ελευθερία, πολιτεύματα.
6. ΑΙΤΙΑ- ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Δηλώνεται η άμεση αλληλεξάρτηση αιτίας και αποτελέσματος
| Παράδειγμα |
| Οι Έλληνες είμαστε φιλότιμος λαός. Αλλά ήταν ως τώρα τόσο εξαιρετική η φιλοτιμία μας να φανούμε πολιτισμένοι στους Ευρωπαίους, ώστε φροντίσαμε να καλύψουμε κάθε ατομική μας εκδήλωση με βερνίκι ευρωπαϊκό. Στην πολιτική και κοινωνική μας ζωή, στα γράμματα, στις τέχνες εμφανιζόμαστε ετερόφωτοι. Και το αποτέλεσμα είναι μοιραίο: χάσαμε οι ίδιοι κάθε αγνότητα, μαραίνοντας με ψευτιές την ύπαρξη μας, ενώ εξάλλου στα μάτια των ξέων παρουσιαζόμαστε ως λαός χωρίς ενδιαφέρον… |
8.ΑΣΚΗΣΗ
Να αναπτύξεις σε μια παράγραφο με αιτία – αποτέλεσμα:
- Όπως στρώσεις θα κοιμηθείς,
- Η εργασία εξανθρώπισε τον άνθρωπο
- Αίτια της εγκληματικότητας
- Οι θεατρικές παραστάσεις προκαλούν ενδιαφέρον
- Το διάβασμα είναι μια απολαυστική απασχόληση
Τα ταξίδια μορφώνουν.
7.ΑΝΑΛΟΓΙΑ
Είναι η ομοιότητα απόψεων , προσώπων, ιδεών από ορισμένες απόψεις, ενώ στο σύνολό τους παραμένουν διαφορετικά.
| ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ |
| Η ανθρώπινη ψυχή και το χωράφι έχουν ανάγκη καλλιέργειας. Χωρίς καλλιέργεια η ψυχή μοιάζει με άγονο χωράφι. Μόνο η επίδραση της παιδείας στο χωράφι της ψυχής θα το γονιμοποιήσει και θα ικανοποιήσει τον καλλιεργητή του. Έτσι και το άγονο χωράφι με την κατάλληλη καλλιέργεια θα γίνει καρποφόρο για τους σπόρους του φυτευτή. |
7. ΑΣΚΗΣΗ
Αναπτύξτε:
ü άνθρωπος αγράμματος, ξύλο απελέκητο,
ü Ο οικονόμος άνθρωπος μοιάζει με το μερμήγκι
ü Η ψυχή του παιδιού είναι μια εύπλαστη μάζα.
Να αναπτύξεις το μήνυμα του σκίτσου σελ 200 σε μια παράγραφο.
8. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ ΜΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕΘΟΔΩΝ
Παράδειγμα:
Αξιοπρόσεχτη η παρατήρηση. Δεν αληθεύει όμως στη δική μας εποχή. Γιατί σήμερα και τα παιδιά είναι πολύ διαφορετικά από άλλοτε και ο αέρας, το «κλίμα» του σχολείου έχει αλλάξει. Παλαιότερα ο μαθητής περίμενε να φωτιστεί αποκλειστικά και μόνο από το δάσκαλό του. Σήμερα οι πηγές των πληροφοριών έχουν πολλαπλασιαστεί σε βαθμό εκπληκτικό και οι κρουνοί τους ( η εφημερίδα, το περιοδικό, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση ) ρέουν μέσα στο σπίτι. Μπορεί, λοιπόν, ο μαθητής, ανάλογα με τη δύναμη και την όρεξή του, να προμηθεύεται ελεύθερα και απεριόριστα «ειδήσεις» από τις περιοχές της ανθρώπινης περιέργειας : ιστορικές, γεωγραφικές, βιολογικές, ανθρωπολογικές, φυσικής, χημείας, κοσμογραφίας, ηλεκτρολογίας, κάθε λογής τεχνικής.
