Tag: έθιμα

Το έθιμο των καλάντων στην εποχή των παππούδων μας και στο παρόν

Γράφουν οι μαθήτριες της Β΄ γυμνασίου Παναγιώτα Μοσχοπούλου και Ελένη Μαββίδου

    Στη χώρα μας τηρούνται πολλά και πρωτότυπα έθιμα που επιβεβαιώνουν ότι ως Έλληνες έχουμε πολύ σπουδαία παράδοση! Μέσα σε αυτά, περιλαμβάνονται και τα κάλαντα. Πρόκειται ίσως για μία από τις πιο γλυκές αναμνήσεις των ενηλίκων, διότι, εκτός του γεγονότος ότι αποτελούν ένα κομμάτι των Χριστουγέννων, αποτελούν ένα έθιμο που αφορά κυρίως στα παιδιά. Βέβαια, έχουν συμβεί πολλές αλλαγές με το πέρασμα του χρόνου.

   Στην εποχή που καλαντιστές ήταν οι παππούδες μας, το έθιμο αυτό ήταν αρκετά διαφορετικό σε σχέση με σήμερα. Πρώτα απ” όλα, τα κάλαντα διέφεραν από περιοχή σε περιοχή της Ελλάδας.  Δηλαδή τα λόγια και ο σκοπός του τραγουδιού ήταν κοντά στη μουσική και καθημερινή παράδοση του κάθε τόπου, καθώς επίσης ήταν διαφορετική και η οργανική συνοδεία των καλάντων. Μια άλλη διαφορά είναι ότι τότε συνήθιζαν να πηγαίνουν κυρίως παιδιά δημοτικού σε παρέες. Επιπλέον, οι αμοιβή για τα παιδιά ήταν συνήθως γλυκά, φρούτα και ξηροί καρποί. Επίσης, οι καλαντιστές ξυπνούσαν από τα χαράματα, για να πάνε να τα ψάλλουν. Τέλος, οι οικοδέσποινες και οι νοικοκύρηδες τους υποδέχονταν με χαρά και ζεστασιά. Όταν χτυπούσαν τις πόρτες και τελείωναν το καλάντισμα, τους έδιναν με ευχαρίστηση ποικίλα νόστιμα ντόπια κεράσματα!

   Αντιθέτως, τις τελευταίες κυρίως δεκαετίες έχουν αλλάξει πολλά. Αρχικά, σε όλα τα μέρη της Ελλάδας ψάλλονται τα ίδια κάλαντα. Επειδή στην πορεία του χρόνου αλλοιώθηκαν οι παραδόσεις και οι παλιές συνήθειες, τα κάλαντα σταμάτησαν να τραγουδιούνται με τον παραδοσιακό τρόπο. Έτσι, την παραμονή των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, λένε παντού παρόμοια κάλαντα κρατώντας τρίγωνα στα χέρια. Πλέον οι δρόμοι γεμίζουν με παιδιά διαφόρων ηλικιών και το «κέρασμα» που παίρνουν είναι χρήματα και όχι παραδοσιακές λιχουδιές. Ακόμα ένα καινούριο σημάδι των καιρών είναι ότι οι νέοι βγαίνουν για κάλαντα μετά τις δέκα το πρωί και, μάλιστα, «τα λένε» όλη μέρα. Αισθητή είναι, επίσης, η διαφορά στο καλωσόρισμα  από την πλευρά των νοικοκυραίων, καθώς πολλοί σπάνια ανοίγουν τις πόρτες τους στους καλαντιστές. Αυτό συμβαίνει είτε λόγω φόβου είτε έλλειψης χρημάτων.

   Μπορεί να παρατηρούνται πολλές διαφορές ανάμεσα στο χθες και στο σήμερα αλλά τα κάλαντα δεν σταμάτησαν να ψάλλονται και να  δίνουν τα χαρμόσυνα μηνύματα της γέννησης του Χριστού και του ερχομού του νέου χρόνου, μηνύματα χαράς, ελπίδας και ειρήνης. Μηνύματα που ακούγονται ακόμη πιο αισιόδοξα, όταν ψάλλονται μέσα από αγνές αυθόρμητες παιδικές ψυχές…

 

Έθιμα της Καθαράς Δευτέρας

                                                                                        γράφει η μαθήτρια της Β” Γυμνασίου, Γκουτσίδου Χρύσα

   Η Καθαρά Δευτέρα είναι μια ιδιαίτερη μέρα για τη χώρα μας ,είναι η πρώτη μέρα της σαρακοστής ,δηλαδή της νηστείας πριν τη μεγάλη γιορτή του Πάσχα.

   Η μέρα γιορτάζεται συνήθως στην εξοχή, όπου τρέχουν μικροί και μεγάλοι, για να πετάξουν τον χαρταετό. Οι παλαιότεροι ερμήνευαν το έθιμο αυτό ως επιθυμία του ανθρώπου να διώξει το κακό μακριά.  Η βόλτα μας συνήθως συνοδεύεται και με παραδοσιακά σαρακοστιανά εδέσματα , όπως λαγάνα, ελιές ,ταραμά, αλλά και χαλβά.

   Αποτέλεσμα εικόνας για εθιμα καθαράς ΔευτέραςΆλλα έθιμα της Καθαράς Δευτέρας είναι το γαϊτανάκι ,ένα χορευτικό δρώμενο γύρω από ένα κοντάρι που έχει χρωματιστές κορδέλες που κρατούν οι χορευτές. Το έθιμο έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία. Στη Μεθώνη της Μεσσηνίας αναβιώνει ένα έθιμο «Του Κουτρούλη ο γάμος» που φαίνεται ότι ξεκίνησε τον 14 αιώνα, ενώ στη Θήβα γίνεται βλάχικος γάμος. ι άνθρωποι στο Γαλαξίδι πηγαίνουν στην αγορά ,όπου γίνεται το μουτζούρωμα και το αλεύρωμα, και διασκεδάζουν όλοι μαζί.

    Σε αρκετές περιοχές έχουμε το έθιμο του Αγά ,που δικάζει με τον τρόπο του ντόπιους και περαστικούς , έθιμο που κρατάει από την Τουρκοκρατία. Στη Νάουσα  χορεύουν στον δρόμο  όλη μέρα οι Γενίτσαροι και οι Μπούλες , ενώ στον Τύρναβο συγκεντρώνονται όλοι στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία για να φτιάξουν το μπουρανί.

   Η Καθαρά Δευτέρα τελειώνει και οι χριστιανοί περιμένουν το Πάσχα.

Έθιμα Χριστουγέννων

της Χρύσας Γκουτσίδου

   Με έθιμα και παραδόσεις που έχουν τις ρίζες τους βαθιά πίσω στο χρόνο ετοιμάζονται όλες οι πόλεις και τα χωριά της Ελλάδας να υποδεχτούν τη γέννηση του Χριστού.Στολίζονται, φωταγωγούνται για την πιο χαρούμενη γιορτή της Χριστιανοσύνης.Όμως το πέρασμα των χρόνων , η τεχνολογία και ο σύγχρονος πολιτισμός μας έκαναν να ξεχάσουμε τα έθιμά μας .Για να θυμηθούμε τα έθιμα των παππούδων μας πρέπει όλοι εμείς να κρατήσουμε ζωντανό μέσα μας το κομμάτι της καταγωγή μας.Ας ανοίξουμε, λοιπόν, το μπαούλο της μνήμης και ας θυμηθούμε τις ετοιμασίες που γινόταν τέτοιο καιρό.

   Οι νοικοκυρές  έβγαζαν τις βελέντζες και τα υφαντά και καθάριζαν όλο το σπίτι. Τα παιδιά στόλιζαν το χριστουγεννιάτικο δέντρο με τη φάτνη ή  το χριστουγεννιάτικο καράβι.Μάζευαν Χριστόξυλα από πεύκο ή ελιά  που θα καιγόταν  το βράδυ της παραμονής στο τζάκι.Τα μεσάνυχτα της παραμονής έβγαιναν οι κοπέλες  στα χωριά και πήγαιναν στη βρύση να πάρουν το αμίλητο νερό ,σύμβολο καλής τύχης.Σε άλλες περιοχές συναντούμε  σε όλη τη διάρκεια των γιορτών τους  Μωμόγερους που φορώντας τομάρια ζώων και κρατώντας  σπαθιά  γύριζαν στους δρόμους και εύχονταν στους περαστικούς <<Αρχή κάλαντα  κι αρχή του χρόνου, πάντα κάλαντα , πάντα του χρόνου>>.Παραλλαγή αυτού του εθίμου είναι τα Ραγκουτσάρια.Οι γυναίκες του σπιτιού έφτιαχναν  μελομακάρονα ,κουλουράκια και  οι άντρες έσφαζαν το γουρούνι, το οποίο το τάιζαν όλο το χρόνο για τη συγκεκριμένη μέρα της γουρουνοχαράς. Το πρωί της παραμονής ζύμωναν το Χριστόψωμο και το στολίζαν με ευλάβεια και τα παιδιά με τα τριγωνάκια τους  τραγουδούσαν τα κάλαντα.

Τα Χριστούγεννα έφτασαν.Οι καμπάνες χτυπούν και καλούν τους χριστιανούς στην εκκλησία.Μετά τη λειτουργία η οικογένεια μαζεύεται στο σπίτι των παππούδων για να τους φιλήσουν το χέρι και να πάρουν την ευχή τους.Η γιαγιά κερνάει <<μπουζούκο>> σε μικρά φλιτζανάκια , δηλαδή ζουμί από κοτόπουλο που έβρασε την παραμονή.Το τραπέζι ξεκινάει με  το Χριστόψωμο και τελειώνει με γλυκά.

Και του χρόνου!

 

Τα έθιμα των αποκριών

των  Ευαγγελίας Τόζιου και Κικής Στεφανίδου

Η ελληνική αποκριά έχει τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα. Συνδέεται µε την λατρεία του ∆ιονύσου που είναι θεός του κρασιού και των εορτασµών. . Οι μεταμφιέσεις εξηγούνται από την πεποίθηση των ανθρώπων για την «επάνοδο των ψυχών». Τα καρναβάλια συµβαίνουν μια φορά τον χρόνο.  Η  αποκριά διαρκεί τρεις εβδοµάδες  , ξεκινάει 60 µέρες πριν το Πάσχα και ονομάζεται Τριώδιο. Κατά την διάρκεια αυτών των ηµερών, γιορτές και εκδηλώσεις οργανώνονται παντού και οι άνθρωποι διασκεδάζουν πολύ, και κυρίως τα παιδιά. Όλοι µεταµφιέζονται µε αστεία κουστούµια, χορεύουν, τραγουδούν και παρακολουθούν παρελάσεις καθώς και πολλές  άλλες  δραστηριότητες που διοργανώνονται εκείνη την περίοδο. Κατά την διάρκεια όλων αυτών έχουµε κάποια πολύ ιδιαίτερα έθιµα. Στην περιοχή μας επικρατούν τα ακόλουθα:

Γαϊτανάκι:

 Το παλιό έθιµο µε το γαϊτανάκι γίνεται στην κεντρική πλατεία πολλών πόλεων. Είναι ένας χορός  όπου τα άτομα που συμμετέχουν ντύνονται µε παραδοσιακές στολές και χορεύουν σε κύκλο κρατώντας  πολύχρωµες κορδέλες που στερεώνονται στην κορυφή ενός µακριού κονταριού το οποίο βρίσκεται στην µέση του κύκλου. Καθώς χορεύουν, οι κορδέλες τυλίγονται γύρω από το κοντάρι και µετά ξετυλίγονται.

Χάσκα:

Το βράδυ της Αποκριάς τα μικρότερα μέλη της οικογένειας επισκέπτονται τα μεγαλύτερα, δηλαδή τους γονείς,  τα πεθερικά και τους άλλους συγγενείς, φιλώντας τους το χέρι, για να δείξουν σεβασμό και να ζητήσουν συγχώρεση, κατά το χριστιανικό έθιμο. Αργότερα όλα τα μέλη της οικογένειας συγκεντρώνονται γύρω από το τραπέζι και ο αρχηγός της οικογένειας κάνει το έθιμο του χάσκα. Κρεμάει δηλαδή σε έναν πλάστη ένα σκοινί, που στο τέλος του έχει ένα βρασμένο αυγό.Κάθε μέλος της οικογένειας προσπαθεί να το δαγκώσει, χωρίς να χρησιμοποιήσει τα χέρια του, προκαλώντας ο καθένας το γέλιο των άλλων.

Μπουμπούνες:

Την Κυριακή της μεγάλης  Αποκριάς αναβιώνουν κατά το σούρουπο οι μεγάλες φωτιές στις μεγάλες πλατείες της πόλης.  Πρόκειται για προχριστιανικό έθιμο, που επέζησε μέσα στον χρόνο και έφτασε ως τις μέρες μας. Γύρω από την αναμμένη μπουμπούνα, οι παρευρισκόμενοι πίνουν και γεύονται κεράσματα. Λαϊκές ορχήστρες παίζουν τοπικές παραδοσιακές μουσικές και ακολουθεί χορός μέχρι να σβήσει η μπουμπούνα.

Χριστούγεννα στη Γαλλία και τη Δανία

Της Καλλιόπης Μουσκεφτάρα

   Σε κάθε γωνιά του κόσμου τα Χριστούγεννα είναι μία από τις σπουδαιότερες γιορτές του έτους και τα χριστουγεννιάτικα έθιμα ποικίλουν. Στην περίπτωση της Ελλάδας, στολίζουμε το δέντρο ή το καράβι, κάνουμε παραδοσιακά γλυκά, όπως τη βασιλόπιτα, τους κουραμπιέδες και τα μελομακάρονα, και την παραμονή της πρωτοχρονιάς κάθε οικογένεια συγκεντρώνεται γύρω από το γιορτινό τραπέζι. Ας ρίξουμε και μια ματιά στις γιορτινές συνήθειες άλλων δυο χωρών της Ευρώπης.

  Στη Γαλλία, τα Χριστούγεννα αποτελούν την εορταστική κορύφωση του έτους, αλλά η εποχή προ Χριστουγέννων είναι λιγότερο σημαντική σε σχέση με την προεόρτια περίοδο στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. Μάλιστα, η παραμονή των Χριστουγέννων είναι εργάσιμη μέρα. Το βράδυ, όμως, της παραμονής η οικογένεια συγκεντρώνεται για το Χριστουγεννιάτικο δείπνο. Ο Άγιος Βασίλης των Γάλλων φέρνει τα δώρα κατά το πέρασμα της 24ης προς 25η  Δεκεμβρίου. Τέλος, οι Γάλλοι χρησιμοποιούν τα αλεξανδριανά λουλούδια για τη διακόσμιση εσωτερικών χώρων, αλλά και ως δώρο σε όλην τη διάρκεια του έτους.

   Στη Δανία, την περίοδο πριν από τα Χριστούγεννα φτιάχνονται χειροποίητα στολίδια για τη διακόσμηση. Οι οικογένειες κατασκευάζουν το δικό τους αλεξανδριανό στεφάνι με τέσσερα κεριά, τα οποία συμβολίζουν τις τέσσερις Κυριακές μέχρι τα Χριστούγεννα. Επιπρόσθετα, υπάρχει και το έθιμο του κεριού που είναι ιδιαίτερα αγαπητό στα παιδιά. Η παραμονή των Χριστουγέννων γιορτάζεται, κι εκεί, με ένα δείπνο μεταξύ των συγγενών. Ένα μεγάλο αμύγδαλο κρύβεται μέσα στο Δανέζικο γλυκό. Ο τυχερός που θα βρει το αμύγδαλο ανταμείβεται με το λεγόμενο «Δώρο του Αμυγδάλου».

   Πάντως, απ” όλα αυτά συμπεραίνουμε πως, παρά τα διαφορετικά εορταστικά έθιμα, τα Χριστούγεννα, παντού σχεδόν,  γιορτάζονται με χαρούμενη λαμπρότητα και με βασικότερο προσφερόμενο δώρο την αγάπη στον συνάνθρωπο..

Χριστουγεννιάτικα έθιμα

 

της Δέσποινας Μπαλάτσα

Πολλά παιδιά της ηληκίας μου, αλλά και μεγαλύτερα δεν γνωριζουν τα χριστουγεννιάτικα έθιμα. Σε αυτό το άρθρο θα έχετε την ευκαιρία να μάθετε ορισμένα από αυτά.

         Το ρόδι

 

«Χίλιοι μύριοι καλογέροι σ΄ ένα ράσο τυλιγμένοι»

Τι είναι;

    Το ρόδι είναι σύμβολο αφθονίας, γονιμότητας και καλής τύχης. Σε πολλά μέρη της Ελλάδας κρεμούν στο κάθε σπίτι, από το φθινόπωρο, ένα ρόδι. Την ώρα που αλλάζει ο χρόνος, στην εξώπορτα του σπιτιού πετάνε και σπάνε το ρόδι και μπαίνουν μέσα στο σπίτι με το δεξί πόδι κάνοντας το ποδαρικό, ώστε ο καινούργιος χρόνος να τα φέρει όλα δεξιά, καλότυχα.

      Το τάισμα της βρύσης

 

   Στην Κεντρική Ελλάδα οι κοπέλες, τα χαράματα των Χριστουγέννων (αλλού την παραμονή της Πρωτοχρονιάς), πηγαίνουν στην πιο κοντινή βρύση «για να κλέψουν το άκραντο νερό». Το λένε άκραντο, δηλαδή αμίλητο, γιατί δε βγάζουν λέξη σ΄ όλη τη διαδρομή. Όταν φτάνουν εκεί, την «ταϊζουν», με διάφορες λιχουδιές: βούτυρο, ψωμί, τυρί… Και λένε:

«Όπως τρέχει το νερό σ΄ βρυσούλα μ΄, έτσ΄ να τρέχ΄ και το βιό μ΄».

   Έπειτα ρίχνουν στη στάμνα ένα βατόφυλλο και τρία χαλίκια, «κλέβουν νερό» και γυρίζουν στα σπίτια τους πάλι αμίλητες μέχρι να πιουν όλοι από τ΄ άκραντο νερό. Με το ίδο νερό ραντίζουν και τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού, ενώ σκορπούν στο σπίτι και τα τρία χαλίκια.

           

  Ο Αϊ-Βασίλης

 

   Την παραμονή των Χριστουγέννων, σ” ολόκληρο τον κόσμο, τα παιδιά κρεμούν τις κάλτσες τους και περιμένουν με λαχτάρα τον Αϊ-Βασίλη…

   Προικισμένος με εξαιρετικές δυνάμεις, δεν έχει τους ανθρώπινους περιορισμούς, μπορεί να κάνει το γύρο του κόσμου μέσα σε μία και μόνη νύχτα και δεν έχει καμια δυσκολία να βρίσκεται ταυτόχρονα σε αμέτρητα μέρη.

   Γνωστός ως Πατέρας Χριστούγεννα στους Άγγλους, Περ Νοέλ στους Γάλλους, Σίντερκλάους στους Ολλανδούς. Οι Γερμανοί τον ονομάζουν Χριστκίντλ. Οι Κινέζοι έχουν το δικό τους Λαμ Κουνγκ Κουνγκ, που σημαίνει Καλός γερο-Πατέρας, και οι Ιάπωνες έχουν τον Χοτέισο, που έχει μάτια και μπροστά και πίσω από το κεφάλι του και φέρνει μια μεγάλη σακούλα με παιχνίδια. Στην Ιταλία, την παραμονή των Επιφανείων, η καλή μικρή μάγισσα Μπεφάνα κατεβαίνει από την καμινάδα καβάλα σε μια σκούπα και γεμίζει με παιχνίδια τα παπούτσια των καλών μικρών Ιταλών και Ιταλίδων.

//

Top