Από τη δημιουργία των πρώτων λίθινων εργαλείων, που ξεχώρισε τον άνθρωπο από τα άλλα είδη και τον μετέτρεψε σε “Homo Faber”, δηλαδή σε “κατασκευαστή” , μέχρι τα σύγχρονα επιτεύγματα των εξελιγμένων αστικών κοινωνιών, η τεχνολογία πάντα έδινε το δυναμικό παρόν στη ζωή του ανθρώπου συνοδεύοντας τον σε όλα τα βήματα της εξελικτικής του πορείας. Έχοντας προκύψει ως ανάγκη για να εξασφαλιστεί για τον άνθρωπο η επιβίωσή του, στη σημερινή εποχή η τεχνολογία έχει απλώσει τον ιστό της σε κάθε χώρο και σε κάθε έκφανση της καθημερινής ζωής.
Η ζωτική σημασία της τεχνολογίας για τον άνθρωπο μπορεί ουσιαστικά να γίνει αντιληπτή και μόνο από τη βαθύτερη κατανόηση της ίδιας της τής φύσης. Τεχνολογία λοιπόν, είναι ο τομέας της γνώσης που ασχολείται με την εφαρμοσμένη επιστήμη, τις εφευρέσεις, την ανάπτυξη και την πρακτική αξιοποίηση επιστημονικών γνώσεων και μεθόδων. Οι κοινωνιολόγοι πάντως έχουν παρατηρήσει ότι, ενώ τα περισσότερα από τα προβλήματα που ανέκαθεν ταλάνιζαν το ανθρώπινο γένος έχουν λυθεί , με την τεχνολογική ανάπτυξη έχουν δημιουργηθεί νέα που είναι καθοριστικά για την πορεία ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Το πρώτο και ίσως το σημαντικότερο από όλα, είναι η συχνή χρήση της τεχνολογίας ενός κράτους ως μέσο επίδειξης δύναμης και επιβολής. Η διαπίστωση αυτή έγινε για πρώτη φορά μετά τη ρίψη της πρώτης στην ιστορία ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα ως απάντηση των Αμερικανών για την καταστροφή του Περλ Χάρμπορ. Ουσιαστικά, αυτό απέδειξε ότι μέσω της τεχνολογίας εξαπλώνονται οι βιομηχανίες ολέθρου και κορυφώνεται η απειλή πυρηνικού ολοκαυτώματος της ανθρωπότητας. Το μέλλον διαγράφεται ζοφερό, με την ειρήνη να βρίσκεται σε κίνδυνο. Όλα, όμως, αυτά μπορούν να ανατραπούν μέσω μιας παιδείας ανθρωπιστικής που θα προβάλλει ως ανώτερες αξίες το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, τη γόνιμη διεθνή συνεργασία αλλά πρωτίστως τη χρήση της τεχνολογίας για σκοπούς που θα εξυπηρετούν τις επιδιώξεις των ανθρώπων για ένα καλύτερο μέλλον.
Παράλληλα, ακόμα μια από τις αρνητικές εκφάνσεις της τεχνολογίας είναι η διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας. Τα φαινόμενα καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος που οφείλονται στην αλόγιστη χρήση της τεχνολογίας από τις σύγχρονες βιομηχανίες και τις σύγχρονες αστικές κοινωνίες, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση και το φαινόμενο του θερμοκηπίου, έχουν ως αποτέλεσμα την υποθήκευση του μέλλοντος των επερχόμενων γενιών και την απειλή της ίδιας της ανθρώπινης ζωής. Ακόμα τίθεται το ζήτηση της εξάντλησης των φυσικών πόρων που τόσο σημαντικοί είναι για την ανάπτυξη σε όλους τους τομείς. Ο ρόλος των περιβαλλοντικών οργανώσεων είναι στη συγκεκριμένη περίπτωση καθοριστικός, ώστε να περιοριστεί η χρήση της τεχνολογίας στα έργα υποδομής και να μην αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας.
Εκτός των άλλων η τεχνολογία μπορεί συχνά να λειτουργήσει ως μέσο παραβίασης της ατομικής ελευθερίας του ατόμου. Ήταν εκείνο που προέβλεψε πριν από χρόνια ο Τζωρτζ Όργουελ, τη δημιουργία δηλαδή κοινωνιών υπό τη συνεχή επίβλεψη του “Μεγάλου Αλεξάνδρου” Έτσι η ανθρωπότητα διαβαίνει μία περίοδο στην οποία τα πάντα κοινοποιούνται και συντελείται συστηματική παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και του προσωπικού απορρήτου με σύγχρονα επικοινωνιακά συστήματα, όπως είναι το κινητό, το διαδίκτυο και οι δορυφόροι παρακολούθησης. Στην περίπτωση αυτή, οφείλει να κινητοποιηθεί η ίδια η δικαιοσύνη και να επιβάλλει ποινές βαρύτατες μέσω της έμπρακτης εφαρμογής των κανόνων δικαίου σε οποιαδήποτε μορφή καταπάτησης της ατομικής ελευθερίας που αφορά στην ιδιωτική ζωή του ανθρώπου έτσι ώστε αυτή να προστατευθεί από την αυθαιρεσία και την αδιακρισία των σύγχρονων τεχνολογικών επιτευγμάτων.
Επιπροσθέτως, ο αντίκτυπος της τεχνολογίας και κυρίως της αρνητικής χρήσης της, γίνεται φανερός περισσότερο από καθετί άλλο στο ίδιο το άτομο και στον αντίκτυπο που είχε στην καθημερινή ζωή. Ο άνθρωπος, λοιπόν αποξενώνεται και αλλοτριώνεται αφού η τεχνολογία είναι άμεσα συνδεδεμένη με το αστικό περιβάλλον και τους ταχύτατους ρυθμούς ζωής εδραιώνεται η μοναξιά, η αλλοίωση των ανθρωπίνων σχέσεων, η απομάκρυνση από τη φύση και τον φυσικό τρόπο ζωής, η πίεση και το άγχος. Ακόμα και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ως άμεσο αποτέλεσμα της τεχνολογικής ανάπτυξης και η διαφήμιση υποκλέπτουν την ελευθερία βούλησης και ευνοούν τη χειραγώγηση και τη μαζικοποίηση με αποτέλεσμα την απώλεια της ιδιαιτερότητας και της μοναδικότητας του κάθε ανθρώπου. Ευθύνη λοιπόν των πνευματικών ανθρώπων της εποχής είναι να προβάλλουν την ανάγκη να στραφεί η τεχνολογία στην επίλυση των προβλημάτων της καθημερινότητας των ανθρώπων και στην ποιοτικότερη καλυτέρευση της ζωής τους και όχι στην αλλοτρίωση της ζωής τους και έξαρση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας.
Συνοπτικά, όταν ο άνθρωπος προσπαθεί μέσω της τεχνολογίας να παρέμβει στο περιβάλλον, στην ιστορία και στην καθημερινή ιδιωτική ζωή, οδηγείται στην καλλιέργεια ενός αισθήματος αλαζονείας και παντοδυναμίας. Σε ένα θέατρο παραλόγου αισθάνεται ως « δημιουργός-θεός», ενώ παράλληλα επαυξάνεται η υπαρξιακή αγωνία του, η αβεβαιότητα και κορυφώνονται τα ερωτήματά του.
Εν κατακλείδι, ο άνθρωπος πρέπει να προσπαθήσει να θέσει την τεχνολογία στο πλαίσιο των μεγάλων μας ερωτημάτων, όχι της μεγάλης μας απληστίας, στην υπηρεσία των πραγματικών και όχι των πλαστών μας αναγκών, κάτω από το φως ανθρωπιστικών σκοπών και όλα αυτά για να έχουμε τεχνολογία που θα τρέφει τους οραματισμούς μας και όχι τους φόβους μας.
Ευτυχία Σουλιώτη
