Το τελευταίο Θρανίο

Δύο ξεχωριστές γυναίκες

Στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας γνωρίσαμε δύο πρωτοπόρες γυναίκες, που ξεχώρισαν για τα όνειρά τους αλλά και την καταπίεση που υπέστησαν από τις κοινωνικές αντιλήψεις της εποχής τους. νομίζουμε ότι αξίζει να σας τις παρουσιάσουμε.

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου

Η Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου (1801-1832) ήταν μια από της πρώτες Έλληνιδες πεζογράφους.

Οι γονείς της  προέρχονταν από τις παλιότερες αριστοκρατικές οικογένειες της Ζακύνθου. Η Μουτζάν από μικρή είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την μάθηση και τα γράμματα και παρόλο που η εκπαίδευσή της ήταν περιορισμένη, με προσωπική μελέτη απέκτησε γνώσεις της αρχαίας ελληνικής, της ιταλικής και της γαλλικής γλώσσας. Επιθυμία της ήταν να μην παντρευτεί, αλλά να αφοσιωθεί στην μελέτη και την συγγραφή. Η οικογένειά της δεν το επέτρεψε. Η Ελίζα παντρεύτηκε, αλλά πέθανε στις 9 Νοεμβρίου του 1832, δύο εβδομάδες μετά την γέννηση του γιού της.

Η Ελισάβετ εκτός από την Αυτοβιογραφία της, που είναι το πιο γνωστό και αξιόλογο κείμενο της, έγραψε πάνω από 15 θεατρικά έργα, στην ελληνική και ιταλική γλώσσα,  μετέφρασε αρχαία κείμενα και συνέθεσε κάποια ποιήματα. Η Αυτοβιογραφία εκδόθηκε από τον γιο της  το 1881. Η αξία του έργου έγκειται κυρίως στην απλή γλώσσα  που χρησιμοποιείται. Από τα έργα της έχουν σωθεί ελάχιστα, μια κωμωδία  με τίτλο Φιλάργυρος, κάποια ιταλικά κείμενα, 20 επιστολές, ο πρόλογος μιας πραγματείας  «Περί Οικονομίας», τα ποιήματα Ωδή εις το πάθος του Ιησού Χριστού και Εις την Θεοτόκον και αποσπάσματα μεταφράσεων από τον Προμηθέα Δεσμώτη, την Οδύσσεια και τις Ικέτιδες.

Ελένη Μπούκουρα-Αλταμούρα

Η Ελένη Μπούκουρα- Αλταμούρα (Σπέτσες 1821-Σπέτσες 19 Μαρτίου 1900) ήταν Ελληνίδα ζωγράφος του 19^ου αιώνα. Η τραγική ζωή της έγινε θέμα ενός  μυθιστορήματος, του Ελένη ή ο κανένας της Ρέας Γαλανάκη και ενός θεατρικού έργου.

Η Μπούκουρα-Αλταμούρα ήταν κόρη του καπετάν Μπούκαρα ή Μπούκουρη. Παιδί ακόμα, έκλεβε αποκέρια και ζωγράφιζε φίλες της που της πόζαραν στην αυλή του Παρθεναγωγείου. Ο πατέρας της, αναγνωρίζοντας το ταλέντο της, προσέλαβε δάσκαλο στο σπίτι τον καθηγητή του Σχολείου των Τεχνών, Ραφαέλο Τσέκκολι. Με συστατική επιστολή του, η Ελένη έφυγε στην Ιταλία το 1848 για σπουδές. Στην Ιταλία, παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής στην Νεάπολη, στην Ρώμη και ίσως στην Φλωρεντία, μεταμφιεσμένη σε άντρα. Ερωτεύθηκε τον ιταλό ζωγράφο  Φραντσέσκο Σαβέριο Αλταμούρα (Franceso Saverio Altamura) και απέκτησε μαζί του τρία εξώγαμα παιδιά: τον Ιωάννη, την Σοφία και τον Αλέξανδρο. Προκειμένου να νομιμοποιήσει την σχέση της με τον Αλταμούρα, ασπάστηκε τον καθολικισμό και τον παντρεύτηκε. Όμως, το 1857 ο σύζυγός της την εγκατέλειψε  παίρνοντας μαζί του τον μικρότερο γιο τους, τον Αλέξανδρο.

Η Μπούκουρα-Αλταμούρα επέστρεψε κατόπιν στην Ελλάδα με τον Ιωάννη και την Σοφία, και άρχισε να παραδίδει μαθήματα ζωγραφικής. Το 1872 η κόρη της αρρώστησε από φυματίωση  και αναγκάστηκε να πάει στις Σπέτσες προκειμένου για να αλλάξει αέρα το άρρωστο παιδί της. Τελικά, η Σοφία πέθανε και η Αλταμούρα επέστρεψε στην Αθήνα. Το 1876 ο γιος της και ανερχόμενος ζωγράφος Ιωάννης Αλταμούρας ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Κοπεγχάγη και επέστρεψε στην Αθήνα γεμίζοντάς την με χαρά. Όμως, η χαρά της διήρκεσε πολύ λίγο· ο Ιωάννης προσβλήθηκε και αυτός από φυματίωση και πέθανε τον Μάιο του 1878.

Η απώλεια των δύο νέων προκάλεσε νευρικό κλονισμό στην μητέρα τους και την οδήγησε στην τρέλα. Σε ηλικία 60 ετών περίπου η Αλταμούρα επέστρεψε στις Σπέτσες, όπου έκαψε όλα τα ζωγραφικά της έργα. Πέθανε σχεδόν άγνωστη στις Σπέτσες το 1900.

Ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα σε Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου και Ελένη Μπούκουρα-Αλταμούρα.

ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ

Είναι σύγχρονες γυναίκες γεννημένες την ίδια εποχή, επομένως έχουν ανατραφεί με τις ίδιες αντιλήψεις και τα ίδια στερεότυπα για τις γυναίκες. Είναι και οι δύο οικονομικά ευκατάστατες και γυναίκες τολμηρές που πάνε ενάντια στο κατεστημένο της εποχής. Ακόμα έχουν το ίδιο όνειρο, να υπηρετήσουν την πνευματική δημιουργία. Όμως, συναντούν και οι δύο εμπόδια στην πορεία τους για την πραγμάτωση των στόχων αλλά και στην προσωπική τους ζωή.

ΔΙΑΦΟΡΕΣ

Η Μαρτινέγκου έζησε σε ένα καταπιεστικό περιβάλλον. Ήταν σπουδαία συγγραφέας, αλλάδεν κατάφερε να ζήσει το όνειρο της και δεν καταξιώθηκε ως συγγραφέας όσο ζούσε. Πέθανε νέα και έτσι δεν κατάφερε να ζήσει τη ζωή της.

Αντίθετα, η Αλταμούρα παντρεύτηκε  από έρωτα και είχε οικογενειακή στήριξη, κυρίως από τον πατέρα της. Ήταν σπουδαία ζωγράφος και κατάφερε να ζήσει το όνειρο της και καταξιώθηκε ως ζωγράφος εν ζωή. Πέθανε σε βαθιά γεράματα, αφού έζησε μια ζωή με πολλές συγκινήσεις.

Πίνακας της Ελένης Μπούκουρα,

Απελπισία

                                         Αντιγόνη Βουϊδάσκη  (Γ1)

Βασίλης Βρέντζος  (Γ1)