ΛΙΘΟΥΑΝΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΔΟΜΗ

Το εκπαιδευτικό σύστημα της Λιθουανίας δομείται σε 7 επίπεδα κατά αναλογία με το σύστημα ταξινόμησης ISCED. Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα μπορεί να είναι δημόσια ή μη δημόσια (δημοτικά, ιδιωτικά, κλπ). Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Λιθουανίας, η εκπαίδευση είναι υποχρεωτική μέχρι την ηλικία των 16 ετών (ISCED 1 και 2).

ΕΠΙΠΕΔΟ 1 (ISCED 1): Αρχική Εκπαίδευση
Η αρχική εκπαίδευση παρέχεται από δημοτικά σχολεία (primary schools), νηπιαγωγεία (kindergarten schools) ή άλλα σχολεία με το ίδιο πρόγραμμα μαθημάτων και διαρκεί τέσσερα χρόνια. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, η φοίτηση στην πρώτη τάξη αρχίζει το ημερολογιακό έτος που το παιδί γίνεται επτά χρονών. Μετά από αίτημα των γονέων, το παιδί μπορεί να ξεκινήσει νωρίτερα με την προϋπόθεση ότι έχει την ωριμότητα που απαιτείται για αυτήν την εκπαίδευση. Ο στόχος της αρχικής εκπαίδευσης είναι να παρέχει στο παιδί τα θεμέλια για την ηθική, πνευματική και κοινωνική ωριμότητά του και τις βασικές γνώσεις αλφαβητισμού και μαθηματικών. Τα παιδιά στην αρχική εκπαίδευση δεν παίρνουν βαθμούς. Δύο με τρεις φορές το χρόνο ο δάσκαλος συζητά την πρόοδο των μαθητών με τους μαθητές και τους γονείς τους.

ΕΠΙΠΕΔΟ 2 (ISCED 2): Βασική Εκπαίδευση
Σκοπός της βασικής εκπαίδευσης είναι να συμβάλλει στην ηθική, κοινωνική και πνευματική ωριμότητα των μαθητών, να παρέχει γενική μόρφωση και βασική τεχνολογική παιδεία και να καλλιεργεί την επιθυμία για συνέχιση της μάθησης.
Η βασική εκπαίδευση διαρκεί έξι χρόνια (τάξεις 5 έως 10) και παρέχεται από διάφορους τύπους σχολείων. Το πρόγραμμα μαθημάτων αποτελείται από δύο εκπαιδευτικούς κύκλους και συγκεκριμένα τον πρώτο κύκλο για τις τάξεις 5-8 και το δεύτερο κύκλο για τις τάξεις 9-10. Η βασική εκπαίδευση παρέχεται κυρίως από δευτεροβάθμια σχολεία (secondary schools) και γυμνάσια (gymnasiums). Τα παιδιά ηλικίας 12-16 ετών που δεν μπορούν να φοιτήσουν σε αυτά τα σχολεία λόγω έλλειψης κινήτρων ή λόγω της κοινωνικής τους κατάστασης μπορούν να φοιτήσουν στα σχολεία νεολαίας (Youth schools) (σχολεία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών). Τα σχολεία αυτά παρέχουν βασική εκπαίδευση και προ-επαγγελματική κατάρτιση στις τάξεις 6-10.

Επαγγελματική Κατάρτιση
Οι τάξεις 9-10 μπορούν εναλλακτικά να ολοκληρωθούν στα σχολεία επαγγελματικής εκπαίδευσης (vocational schools) (κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση) τα οποία προσφέρουν βασική επαγγελματική κατάρτιση. Αν οι μαθητές επιλέξουν τριετή κατάρτιση, τότε αποκτούν βασική εκπαίδευση και πιστοποιητικό. Αν επιλέξουν διετή κατάρτιση αποκτούν επαγγελματικό τίτλο σπουδών.

Ωστόσο, επαγγελματική κατάρτιση δεν παρέχεται μόνο στις τάξεις 9 και 10 του συστήματος βασικής εκπαίδευσης, αλλά μπορεί εναλλακτικά να ολοκληρωθεί στα επίπεδα ISCED 3 ή 4. Οι μαθητές μπορούν να επιλέξουν την επαγγελματική τους κατάρτιση σε τέσσερα στάδια: στάδιο 1 (τάξεις 9-10, ISCED 2), στάδιο 2 (ISCED 3), στάδιο 3 (ISCED 3) και στάδιο 4 (ISCED 4), τα οποία λειτουργούν εναλλακτικά και διαφέρουν ως προς τις προϋποθέσεις εισαγωγής.

ΕΠΙΠΕΔΟ 3 (ISCED 3): ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση
Η δευτεροβάθμια εκπαίδευση παρέχεται σε μαθητές ηλικίας 16/17 ετών που έχουν ολοκληρώσει τη βασική εκπαίδευση. Η διάρκεια της είναι 2 χρόνια (τάξεις 11 και 12) και παρέχεται σε γυμνάσια (gymnasiums), δευτεροβάθμια (secondary), επαγγελματικά (vocational) και άλλα σχολεία. Οι απόφοιτοι πρέπει να περάσουν τις εξετάσεις σε τέσσερα μαθήματα (απολυτήριες εξετάσεις): η Λιθουανική γλώσσα είναι υποχρεωτικό μάθημα, ενώ τα άλλα τρία επιλογής. Σκοπός των μαθημάτων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι να βοηθήσει τους μαθητές στην απόκτηση γενικής ακαδημαϊκής, κοινωνικής και τεχνολογικής παιδείας, ηθική, εθνική και πολιτική ωριμότητα και βασικές επαγγελματικές ικανότητες ή/και ειδίκευση (στην περίπτωση του επαγγελματικού σχολείου). Τα μαθήματα που διδάσκονται στα πλαίσια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι φιλολογικά, φυσικές επιστήμες, τεχνολογία και τέχνες. Το πρόγραμμα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης περιλαμβάνει μαθήματα υποχρεωτικά και επιλογής.
Στα επαγγελματικά σχολεία οι μαθητές μπορούν να επιλέξουν το πρόγραμμα μαθημάτων του επιπέδου ΙΙ της βασικής επαγγελματικής κατάρτισης ή του επιπέδου ΙΙΙ. Στην πρώτη περίπτωση τους παρέχεται διετές πρόγραμμα και πιστοποιητικό επαγγελματικής κατάρτισης, ενώ στη δεύτερη τριετές πρόγραμμα και πιστοποιητικό δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης.

ΕΠΙΠΕΔΟ 4 (ISCED 4): μετα-δευτεροβάθμια εκπαίδευση σε επαγγελματικά σχολεία
Η μετα-δευτεροβάθμια επαγγελματική κατάρτιση απευθύνεται σε αποφοίτους των δευτεροβάθμιων σχολείων (secondary schools) που ενδιαφέρονται για την απόκτηση πιστοποιητικού επαγγελματικής κατάρτισης. Οι μαθητές εγγράφονται σε ηλικία 18/19 ετών και αποφοιτούν σε ηλικία 20/21 ετών. Η διάρκεια της εκπαίδευσης εξαρτάται από το επάγγελμα και μπορεί να είναι 1 με 2 χρόνια.

ΕΠΙΠΕΔΟ 5 (ISCED 5): μετα-δευτεροβάθμιες σπουδές (high schools)
Σκοπός των μετα-δευτεροβάθμιων σπουδών είναι να βοηθήσουν στην απόκτηση του μετα-δευτεροβάθμιου εκπαιδευτικού επιπέδου και συγκεκριμένου τίτλου σπουδών. Σύμφωνα με τη Νομοθεσία, η εγγραφή των μαθητών για μετα-δευτεροβάθμιες σπουδές σταμάτησε το 2003. Από το 2000 έγινε νομοθετική μεταρρύθμιση, στα πλαίσια της οποίας αξιολογήθηκε η ποιότητα των σχολών. Οι σχολές που αξιολογή-θηκαν θετικά για να παρέχουν σπουδές ανώτερης μη πανεπιστημιακής εκπαίδευσης αναγνω-ρίστηκαν ως κολέγια (colleges). Οι σχολές που αξιολογήθηκαν αρνητικά ή δε συμμετείχαν στην αξιολόγηση, αναγνωρίστηκαν ως άλλου τύπου ιδρύματα (όπως για παράδειγμα οι επαγγελματικές σχολές).

ΕΠΙΠΕΔΟ 6 (ISCED 5): μετα-δευτεροβάθμια ανώτερη εκπαίδευση σε κολέγια και πανεπιστήμια
Η ανώτερη εκπαίδευση διακρίνεται σε δύο τύπους: τις πανεπιστημιακές σπουδές που γίνονται στα πανεπιστήμια και στις μη πανεπιστημιακές σπουδές που γίνονται στα κολέγια (colleges).
Μη-πανεπιστημιακές σπουδές στα κολέγια: Τα κολέγια παρέχουν σπουδές για νέους (19 ετών) και για ενήλικες που θέλουν να αποκτήσουν ανώτερη πρακτική μη πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Η διάρκεια των σπουδών είναι 3 με 4 χρόνια (πλήρους ή μερικής παρακολούθησης). Τα κολέγια προσφέρουν σπουδές σε οικονομία, διοίκηση, τέχνες, τεχνολογίες, ξένες γλώσσες, και άλλα, οι οποίες παρέχονται επίσης και στα πανεπιστήμια. Ωστόσο οι σπουδές στα κολέγια στηρίζονται στην εφαρμοσμένη έρευνα ενώ στα πανεπιστήμια στην επιστημονική έρευνα.
Οι προπτυχιακές πανεπιστημιακές σπουδές διαρκούν 3,5 με 4,5 χρόνια και στους απόφοιτους απονέμεται πτυχίο (Bachelor) ή/και επαγγελματικός τίτλος σπουδών.
Μεταπτυχιακές σπουδές μπορούν να ακολουθήσουν όσοι είναι κάτοχοι πτυχίου Bachelor. Η διάρκεια των μεταπτυχιακών σπουδών είναι 1,5 με 2 χρόνια και στους αποφοίτους απονέμεται μεταπτυχιακός τίτλος (Master).

Οι Εξειδικευμένες επαγγελματικές σπουδές από-σκοπούν να βοηθήσουν  εκείνους που θέλουν να ακολουθήσουν επαγγέλματα που απαιτούν εξειδικευμένες πρακτικές ικανότητες. Οι σπουδές αυτές απευθύνονται σε όσους έχουν ολοκληρώσει προπτυχιακές σπουδές στα πανεπιστήμια και διαρκούν 1 με 1,5 χρόνο. Στους αποφοίτους απονέμεται επαγγελματικός τίτλος σπουδών.
Η παρακολούθηση των σπουδών υπολογίζεται σε τμηματικές ενότητες (credits). Μια ενότητα αντιστοιχεί σε 40 ώρες εργασίας του φοιτητή (στην τάξη ή στο εργαστήριο) ή σε μια εβδομάδα εργασίας.

ΕΠΙΠΕΔΟ 7 (ISCED 6): μεταπτυχιακές σπουδές
Οι διδακτορικές σπουδές, παρέχονται από πανεπιστημιακού τύπου ινστιτούτα και ερευνητικά ινστιτούτα και σκοπό έχουν να καταρτίσουν επιστημονικούς ερευνητές. Στο τέλος των σπουδών οι φοιτητές παρουσιάζουν τη διατριβή τους και τους απονέμεται διδακτορικός τίτλος. Η διάρκεια σπουδών είναι 3 με 4 χρόνια.
Οι μεταπτυχιακές σπουδές τεχνών στοχεύουν να εκπαιδεύσουν καθηγητές για τα ανώτερα εκπαιδευτι-κά ιδρύματα και να διευκολύνουν την εξειδίκευση των σπουδαστών. Οι φοιτητές εργάζονται για δύο χρόνια σε ένα έργο το οποίο αφού παρουσιάσουν τους απονέμεται το αντίστοιχο πτυχίο.

Εκπαίδευση Ενηλίκων
Οι ενήλικες μπορούν να επιλέξουν να φοιτήσουν σε σχολεία ενηλίκων ή εκπαιδευτικά κέντρα ενηλίκων, επαγγελματικά σχολεία, κολέγια, πανεπιστήμια, κέντρα κατάρτισης αγοράς εργασίας, σύμφωνα με τα τυπικά ή άτυπα εκπαιδευτικά προγράμματα ή να παρακολουθήσουν μαθήματα που οργανώνονται από ιδιωτικές εταιρείες ή δημόσιους οργανισμούς, καθώς επίσης να φοιτήσουν σε κέντρα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.

ΔΙΟΙΚΗΣΗ της ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Το Υπουργείο Εκπαίδευσης και Επιστημών  σχεδιάζει και υλοποιεί την εθνική πολιτική στους τομείς εκπαίδευσης, επιστημών και σπουδών, καταρτίζει στρατηγικά σχέδια για την εκπαίδευση και ετήσια προγράμματα, υποβάλλει προτάσεις και λύσεις στην Κυβέρνηση, διοργανώνει απολυτήριες εξετάσεις, εγκρίνει το γενικό περιεχόμενο της διδασκαλίας, εκπαίδευσης και σπουδών στο πλαίσιο της τυπικής εκπαίδευσης (γενικά και θεματικά προγράμματα, καθώς και σχέδια διδασκαλίας, εκπαίδευσης και σπουδών), εγκρίνει τα εθνικά πρότυπα για τα διάφορα εκπαιδευτικά επίπεδα (εκτός της ανώτερης εκπαίδευσης και των διδακτορικών σπουδών), τα πρότυπα επαγγελμα-τικής κατάρτισης, τις κατευθύνσεις για τους τομείς σπουδών στην ανώτερη εκπαίδευση, τα κριτήρια πιστοποίησης για τα προγράμματα σπουδών, κλπ.
Η Περιφερειακή Διοίκηση (County Manager’s Administration) υλοποιεί την εθνική εκπαιδευτική πολιτική στις περιφέρειες, εγκρίνει τα στρατηγικά σχέδια εκπαίδευσης, επιβλέπει τη δραστηριότητα των παρόχων εκπαίδευσης, διαμορφώνει το δίκτυο ειδικών σχολείων και μαζί με τα ινστιτούτα των δήμων διασφαλίζει την εκπαίδευση των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες σύμφωνα με τα προγράμματα υποχρεωτικής και γενικής εκπαίδευσης.
Οι Δήμοι υλοποιούν την εθνική εκπαιδευτική πολιτική στην περιοχή τους, εγκρίνουν τα στρατηγικά σχέδια για την εκπαίδευση στους δήμους, καθώς επίσης και το γενικό σχεδιασμό για την αναδιάρθρωση του δικτύου των σχολείων, διαμορφώνουν το δίκτυο των σχολείων όλων των βαθμίδων, εξασφαλίζουν τις συνθήκες που είναι απαραίτητες για την παροχή της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, θέτουν σε εφαρμογή το σχεδιασμό του δικτύου παρόχων επαγγελματικής κατάρτισης και εκπαίδευσης ενηλίκων σύμφωνα με τις ανάγκες του πληθυσμού, διαμορφώνουν ανεξάρτητα το δίκτυο των παρόχων άτυπης εκπαίδευσης.
Τα Σχολεία  εξασφαλίζουν την υλοποίηση της εθνικής εκπαιδευτικής πολιτικής, καθώς και την εφαρμογή της νομοθεσίας που διέπει τις σχολικές δραστηριότητες, κλπ. Συνήθως οι δήμοι ιδρύουν σχολεία γενικής εκπαίδευσης, αλλά ωστόσο, μη κυβερνητικοί οργανισμοί, καθώς και ιδιώτες μπορούν επίσης να ιδρύσουν τέτοια σχολεία. Ο οργανισμός που ιδρύει επαγγελματικά σχολεία και σχολεία γενικής εκπαίδευσης που χρηματοδοτούνται από το κράτος και δέχονται παιδιά από όλη τη χώρα είναι το Υπουργείο Εκπαίδευσης και Επιστημών. Η Κυβέρνηση της Δημοκρατίας της Λιθουανίας ιδρύει κρατικά κολέγια. Ο φορέας Seimas είναι αρμόδιος για την ίδρυση κρατικών πανεπιστημίων.

ΣΟΦΙΑ ΠΟΡΦΥΡΗ

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΤΣΟΥΛΟΥ

ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΦΑΣΙΤΣΑ