Μία εργασία των μαθητριών του τμήματος Γ2:
Μαίρη Παπαδάκη Ζωή Μαριέττου Βάγια Μιχελλαράκη
Οι γυναίκες στις αρχές του 40ήμερου, πηγαίνουν ένα εικόνισμα του σπιτιού στην εκκλησία για να λειτουργηθεί. Το εικόνισμα αυτό μένει στην εκκλησία καθ” όλη τη διάρκεια της Σαρακοστή, γιατί πίστευαν πως αν λειτουργηθεί, θα έχει πιο θαυματουργές ικανότητες. Το εικόνισμα το έπαιρναν πίσω, κατά την περιφορά των εικόνων στην δεύτερη Ανάσταση, το μεσημέρι της Κυριακής του Πάσχα, μετά την περιφορά των εικόνων σε μεγάλο κύκλο γύρω από την εκκλησία.
Αρχίζουν τα βράδια της Μεγάλης Εβδομάδας στην εκκλησία. Αυτά στη Κρήτη ονομάζονται Αυγικά. Ονομάζονται έτσι από τη λέξη «αυγή», επειδή η θεματολογία της λειτουργείας αφορά το πρωί της επομένης μέρας. Τα Αυγικά παλιά ήταν πολύωρα, και πολλές φορές κρατούσαν και πέραν τις 12, ή ακόμα και μέχρι και τις 1 μετά τα μεσάνυχτα!
Τη Κυριακή της Σταυροπροσκυνίσεως τα κορίτσια μαζεύουν λουλούδια από τις γειτονιές, και φτιάχνουν τις λεγόμενες ροδαριές, που μοιράζουν πάλι στην εκκλησία. Στην έξοδο υπάρχει και ένα κλαδί ελιάς ,που κάθε πιστός έκοβε ένα κλαράκι, και μαζί με τη ροδαριά, όπου τα τοποθετούσαν στο σπίτι στο εικόνισμα.
Το Σάββατο του Λαζάρου οι γυναίκες φτιάχνουν τα λαζαράκια . Μάλιστα παλαιότερα ακουγόντουσαν και τα κάλαντα του Λαζάρου. Οι άντρες εκείνη την ημέρα δεν μάζευαν τη σοδειά , διότι είχαν ως αντίληψη πως με αυτή τους τη κίνηση έφερναν το θάνατο μέσα στα σπίτια τους.
Τη Κυριακή των Βαΐων από βραδύς μαζεύονται στο σπίτι του παπά , όπου πλέκουν σταυρούς από φύλλα βαγιάς. Τα βαγιά αυτά συμβολίζουν τα φύλλα βαγιάς με τα οποία υποδέχτηκαν τον Ιησού πάνω σε ένα γαϊδουράκι στα Ιεροσόλυμα. Την Κυριακή των Βαΐων, μοιράζουν τους σταυρούς μετά τη Θεία λειτουργία στους πιστούς, μαζί με το αντίδωρο. (Μαίρη Παπαδάκη)
Στη Κρήτη , τα έθιμα της Μεγάλης Εβδομάδας είναι πολλά. Εκτός από αυτά που ισχύουν σε όλη την Ελλάδα , υπάρχουν και αυτά που ισχύουν κυρίως στα χωριά. Ένα από αυτά είναι το γεγονός πως καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας δεν τραγουδάνε ούτε σφυρίζουν καθώς επίσης και δεν ακούν τραγούδια . Επίσης στα καφενεία δεν παίζουν χαρτιά και με ένα σπάγκο κρεμούν τον Φάντη της τράπουλας από το ταβάνι. Τα αγόρια και οι μεγάλοι άντρες όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα κόβουν ξύλα και το Μεγάλο Σάββατο φτιάχνουν ρεματιά για να κάψουν το ομοίωμα του Ιούδα. Την Μεγάλη Πέμπτη φτιάχνουν ένα ανθρώπινο ομοίωμα ξύλα, τον Ιούδα , τον οποίο περιφέρουν σε όλα τα σπίτια του χωριού και τον χτυπούν και κακίζουν για την αισχρή προδοσία του. Οι γυναίκες δίνουν ό,τι παλιά ρούχα έχουν για να τον ντύσουν. Τα αρνιά για το Πάσχα σφάζονται Μεγάλη Τετάρτη και Μεγάλη Πέμπτη.
Οι ανύπαντρες κοπέλες μαζεύουν από τους κήπους κρίνους, τριαντάφυλλα, άνθη λεμονιάς και άλλα λουλούδια για το στολισμό του Επιταφίου τη Μεγάλη Πέμπτη. Στην Κρήτη και ειδικά τη Μεγάλη Παρασκευή υπάρχει το έθιμο ο ιερέας να μνημονεύει εντός της Εκκλησίας πριν την περιφορά του Επιταφίου τα ονόματα όλων των κεκοιμημένων συγχωριανών της κάθε οικογένειας, έστω και πολλές γενεές πίσω. Φυσικά, ο λαός παρακολουθεί τις ιερές ακολουθίες όλης της Μεγάλης Εβδομάδας. Το Μεγάλο Σάββατο, το ομοίωμα του Ιούδα τοποθετείται πάνω στη ρεματιά με τα ξύλα, για το φόβο των Ιουδαίων, δηλαδή των γειτονικών χωριών που επιδιώκουν να κλάψουν τον Ιούδα. Το βράδυ της Ανάστασης, με το Χριστός Ανέστη, τα κοπέλια δίνουν (βάζουν) φωτιά στον Ιούδα, ο οποίος καίγεται με τα απαραίτητα μπαλοταρίσματα και ενώ ακόμα και εχθροί εκείνη την ημέρα δίνουν το φιλί της Αγάπης στο προαύλιο της εκκλησίας. ( Ζωή Μαριέττου)
ΦΑΓΗΤΆ ΣΑΡΑΚΟΣΤΉΣ Τα κύρια φαγητά που παρασκευάζουν οι νοικοκυρές της Κρήτης για τη Σαρακοστή του Πάσχα είναι τα άγρια χόρτα: καλίτσες (γλυκά πρώιμα άγρια ραδίκια), ασκολύμπροι (ασκόλυμπρα άγρια-αγκάθινα χόρτα), τζόχοι (ζοχοί), ψικοσιρίδες (πικρώδη άγρια χόρτα), χοιρομουρίδες (άσχημα στην εμφάνιση, όμως νοστιμότερα άγρια χόρτα), σταμναγκάθι (αγκαθωτό ραδίκι), ραπανίδες κ.α. και βεβαίως οι χοχλιοί (σαλιγκάρια βραστά, μπουμπουριστά κ.α.), τα διάφορα γιαχνί, τα παπούλια (βραστά όσπρια), ο χυλός (με αλεσμένο στάρι), οι βρουβόπιτες (πίτες με χόρτα ή γούλες), τα κουκιά (βραστά και πουρέ) κ.α.
Σαφώς η νηστεία και τα έθιμα δεν είναι μόνο ιδεολογικός συμβολισμός, αλλά και δοκιμασία και υγεία και μακροζωία. Η σωστή νηστεία καταπολεμά το πάχος και καθαρίζει τον οργανισμό από τα τις τοξίνες, τα λιπίδια, τα τριγλυκερίδια κ.τ.λ., άρα είναι ό,τι καλύτερο για την υγεία του οργανισμού.(Βάγια Μιχελλαράκη)
