Η ελληνική επιρροή είναι προφανής γενικά στην τέχνη της ελληνορωμαϊκής περιόδου. Οι πλούσιοι και ισχυροί Ρωμαίοι είχαν αρχίσει από τον 2₀ αιώνα π.χ.  να συλλέγουν ελληνικά έργα τέχνης ή να παραγγέλνουν αντίγραφα ονομαστών έργων για να  στολίσουν τους ναούς, τα δημόσια κτίρια και τις επαύλεις τους. Νέες δημιουργίες παρατηρούνται στην αρχιτεκτονική τους και στην τέχνη του πορτρέτου. Όμως και αυτές οι δημιουργίες αποτελούν συνέχεια της κλασικής και ελληνιστικής περιόδου.

Αξίζει να παρατηρηθεί πως δανείστηκαν αρκετά στοιχεία από την ετρουσκική τέχνη π.χ. την πολεοδομία, την τειχοποιία, την τοξωτή. αψίδα κ.α., ενώ από την ελληνική αρχιτεκτονική πήραν το κορινθιακό κιονόκρανο μαζί με ιωνικά στοιχεία .Πρόσθεσαν νέα υλικά ( τούβλα, χυτό τσιμέντο, αντικαθιστώντας συχνά τον λίθο ) και νέες μεθόδους ( πολύπλοκοι συνδυασμοί στους αρχιτεκτονικούς ρυθμούς, που ανταποκρίνονταν περισσότερο στο «αριστοκρατικό« πνεύμα του μεγάλου και ισχυρού ρωμαϊκού κράτους ). Με αυτόν τον τρόπο, κατάφεραν να κατασκευάσουν μεγάλα οικοδομήματα που συνδύαζαν το θόλο, τις καμάρες,  την αψίδα και τους ελληνικούς διακοσμητικούς ρυθμούς.. Η αρχιτεκτονική της Μεσογείου ήταν πολύ σημαντική γιατί υπήρχε ακρίβεια από σειρές κιόνων και επειδή αποτελούσαν θαύμα απλότητας . Τους ναούς τους κατασκεύαζαν μ ΄ ένα συγκεκριμένο μέγεθος, επειδή ήθελαν να φαίνονται μεγάλοι οι κίονες, για να είναι  αρμονικοί, σε όποιον έβλεπε τα μνημεία αυτά.

Το μόνο στοιχείο της ελληνορωμαϊκής αρχιτεκτονικής που χάθηκε, λόγω της φθοράς του χρόνου, είναι τα αετώματα των μνημείων. Όμως έχουν αποκτήσει μεγάλη σπουδαιότητα ,γιατί κοσμούσαν μεγάλες πολύχρωμες διακοσμήσεις  και προκαλούσαν τον θαυμασμό του κόσμου. Τέλος, εκτός από τα αρχιτεκτονικά μνημεία, αναβιώνουν  αξιόλογα πορτρέτα με πολιτικά και θρησκευτικά  ετρουσκικά χαρακτηριστικά τόσο στη δομή τους αλλά και στην τεχνική κατασκευή τους, όπως η Προσωπογραφία του Βρούτου και η Λύκαινα του Καπιτωλίου.

Στα χρόνια που οι Ρωμαίοι είχαν κατακτήσει την Ευρώπη (Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία) παρουσιάστηκε .μεγάλη οικοδομική ανάπτυξη.  Συνήθως, κατασκεύαζαν ναούς, δημόσια έργα π. χ γέφυρες, υδραγωγεία ,δρόμους, που αποσκοπούν στην ύδρευση και επικοινωνία των κέντρων της αυτοκρατορίας μεταξύ τους, κολοσσιαία λουτρά  , που αποτελούν κέντρα πολιτιστικών εκδηλώσεων και επικοινωνίας, ομορφαίνοντας τη Ρώμη. Ακόμα κατασκεύαζαν και έργα που είχαν αποτέλεσμα την ψυχαγωγία των πολιτών πχ. θέατρα, βιβλιοθήκες κ.α. με πολύχρωμα μάρμαρα.

Η αγορά οικοδομείται με μεγάλα κτίρια που ταιριάζουν με το Ρωμαϊκό στυλ.  Μάλιστα, στα χρόνια των Φλαβίων  το 72 μ. Χ. κατασκευάζεται το Κολοσαίο , ένα μεγάλο θέατρο.

Αργότερα, από τον 3^ο αιώνα  μ. Χ. εγκαταλείπονται οι ελληνικοί ρυθμοί και πλέον χτίζονται μόνο εκθέματα βυζαντινής τέχνης. Οι Ρωμαίοι προτιμούν για κατασκευή τα δημόσια οικοδομήματα π. χ βασιλικές στοές. Γενικά, μπορούμε να εκτιμήσουμε πως η  τέχνη αυτή βοήθησε πολύ τους Ρωμαίους και διευκόλυνε τις ζωές των ανθρώπων της εποχής, φέρνοντας και οικονομική ανάπτυξη στο κράτος, δηλαδή νέα οικοδομικά έργα.

Άλλα παραδείγματα ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής είναι τα εξής :

Αφού έγινε αναφορά παραπάνω στην ρωμαϊκή αρχιτεκτονική, κρίνεται απαραίτητο να μελετήσουμε και τις Ρωμαϊκές Αψίδες, τις οποίες χρησιμοποιούσαν οι Ρωμαίοι όταν ήθελαν να τιμήσουν ένα πρόσωπο για κάτι σημαντικό που έκανε. Συνήθως είναι μεγάλες πύλες με τρεις εισόδους. Προτιμούσαν να τις χτίζουν σε δημόσια μέρη π. χ στην αγορά της πόλης. Όμως, μόνο οι ανώτεροι μπορούσαν να κατασκευάσουν αψίδες προς τιμήν του αυτοκράτορα.

 

 

Χαρακτηριστικά δείγματα ρωμαϊκών αψίδων  είναι α) η Θριαμβική αψίδα του Γαλερίου, γνωστή και  ως Καμάρα, που βρίσκεται στην πάνω πλευρά της Οδού Εγνατίας στην Θεσσαλονίκη. Είναι κτίσμα της εποχής της «Ρωμαϊκής Τετραρχίας« (4^ος αιώνας μΧ) και αποτελεί το ένα σκέλος (δυτικό) μίας στεγασμένης στοάς, που σχηματιζόταν από αψίδες και τόξα. Αποτελεί, τέλος, μέρος του λεγόμενου Γαλεριανού συγκροτήματος (Ρωμαϊκά Ανάκτορα), που αναπτύσσονταν κύρια νοτιοδυτικότερα, στις σημερινές πλατείες Ναυαρίνου και Ιπποδρομίου.

Β) Η αψίδα θριάμβου , που είναι είδος μνημείου της Ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής. Συνήθως έχει τη μορφή μιας ή περισσότερων τοξωτών διόδων που φέρουν πάνω τους τα αγάλματα, διακοσμητικά στοιχεία και αναθηματικές επιγραφές, σχετικές με το πρόσωπο ή το γεγονός αυτό.  Αφορμή για την ίδρυση και αφιέρωση μιας αψίδας ήταν ένα γεγονός μεγάλης πολιτικής σημασίας: μια λαμπρή νίκη, η αποκατάσταση του γοήτρου μετά από μια ήττα του παρελθόντος, η αύξηση των εδαφών της αυτοκρατορίας κ.α.

Επιπρόσθετα, άλλο στοιχείο της ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής είναι η Ρωμαϊκή Βασιλική. Η βασιλική είναι ένα είδος κτιρίου, ο κυριότερος αρχιτεκτονικός τύπος εκκλησιαστικού κτιρίου, που χρησιμοποίησαν οι Ρωμαίοι, ώστε να γίνονται συνεδριάσεις , συναλλαγές και  χώροι δικαστηρίων. Τέτοιο κτίριο ήταν η «Βασίλειος Στοά» των Αθηνών, η οποία ονομάστηκε έτσι προς τιμή του άρχοντος βασιλέως. Από αυτόν πήρε και το όνομα βασιλική. Οι χριστιανοί , επίσης, ονόμασαν τους ναούς αυτούς βασιλικές διότι σε αυτές λατρεύονταν ο Βασιλεύς Χριστός. Αργότερα, μετά των 4^ο αιώνα η βασιλική προσαρμόστηκε μόνο για την λατρεία των χριστιανών. Οι περισσότερες εκκλησίες της Δύσης και της Ανατολής έχουν αυτή την τέχνη.

Η βασιλική προήλθε από τους Έλληνες και οι Ρωμαίοι την υιοθέτησαν στις εκκλησίες τους. Είχαν πολλές μοίρες (δρόμους) ή κλίτη, τα οποία   ήταν τρία , πέντε, επτά, μέχρι  και εννιά. Το μεσαίο κλίτος ήταν το πιο ευρύχωρο και το υψηλότερο. Οι κίονες οι οποίοι χώριζαν τα κλίτη μεταξύ τους, από ανατολάς προς δυσμάς, δεν είχαν συνήθως ραβδώσεις και κατέληγαν σε περίτεχνα κορινθιακά κιονόκρανα, ενώ τα κενά μεταξύ των κιονόκρανων ενώνονταν συνήθως με τόξα. Στο ανατολικό μέρος του μεσαίου κλίτους βρισκόταν το ιερό Bήμα, το οποίο καταλάμβανε το ένα τρίτο του κυρίως ναού. Χωρίζονταν από αυτόν δια κιονίσκων και καλυπτήριων πλακών. Στο κέντρο του ιερού βήματος βρισκόταν η αγία Τράπεζα και πάνω από αυτή κείτονταν το κιβώριο, ένα θολωτό σκέπασμα, το οποίο στηρίζονταν σε τέσσερις κίονες. Πίσω από την αγία Τράπεζα βρισκόταν ο θρόνος του επισκόπου και εκατέρωθεν οι έδρες των πρεσβυτέρων (σύνθρονο). Από το ιερό βήμα υπήρχε πύλη, η οποία οδηγούσε προς την κρύπτη, όπου φυλάσσονταν τα λείψανα των μαρτύρων.

 Πασίγνωστα δείγματα ρωμαϊκής βασιλικής είναι α) η βασιλική του Αγίου Πέτρου στην Ρώμη, β) η βασιλική του Μαξεντίου, γ) η τρίκλιτη βασιλική της Αχειροποίητου της Θεσσαλονίκης.

Εσωτερικό τρίκλιτης βασιλικής: οι δύο σειρές κιόνων χωρίζουν το κτίριο σε τρία κλίτη. Το μεσαίο κλίτος απολήγει σε αψίδα. (Αχειροποίητος Θεσσαλονίκης).

Τέλος, ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι θόλοι (κυκλικά μνημεία) στους Δελφούς, στην Ολυμπία και στην Επίδαυρο, τα οποία είναι ξακουστά θέατρα, ελληνορωμαϊκής αρχιτεκτονικής .Το ρωμαϊκό  θέατρο αποτελεί εξέλιξη των αρχαίων ελληνικών θεάτρων .Το πρώτο λίθινο θέατρο στη Ρώμη είναι της Πομπήιας, το 55π.X,το οποίο είναι αντίγραφο του θεάτρου της Μυτιλήνης. Τα ρωμαϊκά θέατρα κατασκευάζονται σε επίπεδα εδάφη.

Μέρος των θεάτρων αυτών είναι το κοίλο, η  ορχήστρα και η σκηνή:

Το κοίλο(cavea),που φιλοξενούσε τους θεατές, στη ρωμαϊκή περίοδο διατηρεί τον βασικό λειτουργικό του χαρακτήρα. Υπάρχει πρόσβαση σε διάφορα σημεία του κοίλου . Η κατασκευή του κοίλου γίνεται με πλινθολίθους ή μικτή κατασκευή.

Η ορχήστρα είναι ημικυκλική. Άλλοτε χάνεται το ημικύκλιο, τμήμα του οποίου κατέχει η σκηνή. Στα περισσότερα θέατρα υπάρχουν χαμηλές πλατιές βαθμίδες που είναι δίπλα στην ορχήστρα μικραίνοντας το χώρο της.

Η σκηνή είναι υπερυψωμένη και απομονωμένη από την ορχήστρα, αλλά πολύ κοντά στους  θεατές. Όσον αφορά, επίσης, την ελληνορωμαϊκή σκηνή των θεάτρων, είναι σαν ένα ορθογώνιο οικοδόμημα. Ο τοίχος είναι τόσο ψηλός ίσα με 2-3 πατώματα. Περιέχει πολύ μεγάλη διακόσμηση π. χ αγάλματα. Η ελληνική σκηνή επηρέασε πάρα πολύ και την ρωμαϊκή. Υπάρχουν 3 είδη σκηνών 1. η τραγική , 2.η κωμική και  3.η σατυρική. Η διακόσμηση τους είναι πολύ διαφορετική  μεταξύ τους.

Με οδηγό τα σωζόμενα μνημεία μπορoύμε σήμερα να ερμηνεύσουμε πολλές από τις μεταξύ τους διαφορές στον επιστημονικό χώρο της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Εγκυκλοπαίδεια Δομή –Τόμος 25- Σελίδες 612,613,614

• http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CF%89%CE%BC%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%AE_%CF%84%CE%AD%CF%87%CE%BD%CE%B7

• http://www.istoriatexnis.1sweethost.com/romaiki.htm

• http://wwk.kathimerini.gr/kath/7days/1999/08/01081999.pdf

• http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BC%CE%B2%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B1%CF%88%CE%AF%CE%B4%CE%B1
• http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CF%83%CF%80%CE%B5%CE%BD%CE%B4%CE%BF%CF%82#.CE.99.CF.83.CF.84.CE.BF.CF.81.CE.AF.CE.B1
• http://www.whitman.edu/theatre/theatretour/home.hm    http://www.istoriatexnis.1sweethost.com/romaiki.htm         http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/showphp/DSGL-C111/62/475,1813/
• http://www.eemaa.eu/news/240

ΝΑΡΛΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α2