Η αρχαία αγορά της Αθήνας βρίσκεται βορειοδυτικά της Ακρόπολης. Στην αρχαιότητα ήταν σημαντικότατος και συνηθισμένος χώρος συγκέντρωσης των πολιτών, τόπος πνευματικού συναγερμού, αφού το ρήμα ἀγείρω σημαίνει συγκεντρώνω. Η αγορά ήταν διοικητικό, φιλοσοφικό, εκπαιδευτικό, κοινωνικό, πολιτιστικό, πολιτικό και οικονομικό κέντρο της πόλης, αλλά και έμπρακτα ολόκληρης της Ελλάδας, μετά από τον 6ο αιώνα π.Χ..
Η αγορά της Αθήνας, λόγω της κεντρικότητας της θέσης της, αλλά και επειδή ήταν πολυσύχναστη, έδινε την ευκαιρία διάφορων δραστηριοτήτων, κατά τη διάρκεια θρησκευτικών, αλλά και άλλων εορτών, όπως η Εορτή προς τιμήν του Ηφαίστου. Τα «Ηφαίστεια» τελούνταν στο ιερό του θεού του πυρός, όμως τα προεόρτια ξεκινούσαν στη αγορά, με μεγάλες φωτιές. Τελούνταν διθυραμβικοί χοροί προς τιμήν του θεού, λαμπαδηδρομία και πομπή προς το ιερό, που κορυφωνόταν με τη θυσία πολλών αιγοπροβάτων.
Σπουδαίες τελετές στην αγορά γίνονταν και κατά τη διάρκεια των Μεγάλων Παναθηναίων. Η ιερή ακολουθία ξεκινούσε από την αγορά και περιλάμβανε θρησκευτικές τελετές και αθλητικούς αγώνες. Το μεγαλύτερο τμήμα της πομπής περνούσε μέσα από το εμπορικό και διοικητικό κέντρο της πόλης, μέσω της Παναθηναϊκής Οδού.
Οι εορτές αποκτούν ιδιαίτερη λαμπρότητα κατά τη διάρκεια της εξουσίας των γιων του Πεισίστρατου και αργότερα την περίοδο του Περικλή, που ως αθλοθέτης το 442 π.Χ. έχτισε το Ωδείο. Η διάρκεια των εορτών πρέπει να ήταν τουλάχιστον τρεις ημέρες, διάστημα κατά το οποίο η εκκλησία του δήμου δεν συνεδρίαζε. Μήνες πριν την εορτή, η πόλη έστελνε σ’ όλες τις ελληνικές πόλεις της Ασίας και της Ιταλίας, αγγελιαφόρους- σπονδοφόρους, για να καλέσουν τους Έλληνες να συμμετάσχουν. Στην Ελληνιστική περίοδο, οι αγγελιαφόροι ταξίδευαν ως τον Περσικό κόλπο και τη Βόρεια Αφρική. Άρα η αγορά μετατρεπόταν από ένα απλό χώρο πώλησης αγαθών σε παγκόσμιο κέντρο πολιτισμού και τέχνης!
Σημαντικό στοιχείο υψηλής τέχνης και αισθητικής της θρησκευτικής πομπής ήταν και η περιφορά του πέπλου της θεάς Αθηνάς ως την Ακρόπολη, με το οποίο έντυναν το ξόανο στο Ερέχθειο. Το φόρεμα της θεάς ήταν ένα μοναδικό, εξαιρετικό έργο, υφασμένο με μεγάλη λεπτομέρεια, με τα καλύτερα υλικά που υπήρχαν στην αγορά. Απεικόνιζε θέματα από τη μάχη Γιγάντων και ολύμπιων θεών για την εξουσία και τη μάχη της θεάς Αθηνάς με τον Εγκέλαδο, με πολύ έντονα χρώματα. Με την σμίλευση του τεράστιου αγάλματος της θεάς, ο πέπλος απέκτησε τεράστιες διαστάσεις και πήρε θέση ιστίου πλοίου τοποθετημένου σε τροχούς, με πλήρωμα ιερείς και ιέρειες, με χρυσά και πολύχρωμα στεφάνια, κατά τον 4ο αι. π.Χ.. Τα Μεγάλα Παναθήναια ήταν ευκαιρία για την πόλη της Αθήνας να διατρανώσει το μεγαλείο και την λαμπρότητά της. Όλοι οι πολίτες, γυναίκες και μέτοικοι, όλων των ηλικιών, αλλά και αγήματα, δηλαδή στρατιωτικά τμήματα των συμμαχικών πόλεων, συμμετείχαν πρόθυμα στην πομπή. Η πομπή κατευθυνόταν από τα σύνορα της πόλης στο θρησκευτικό της κέντρο. Σημείο εκκίνησης ήταν η περιοχή του Κεραμεικού. Η πομπή εισερχόταν στην Αγορά και κατόπιν διέσχιζε την Παναθηναϊκή Οδό, ως την Ακρόπολη.
Κατά τη διάρκεια της πομπής, στο κέντρο της Αγοράς, πάνοπλοι Αθηναίοι νεαρής ηλικίας πάνω σε άρματα έδιναν μια ιδιαίτερα ριψοκίνδυνη παράσταση, τον αποβατικό αγώνα, κατεβαίνοντας με άλμα από άρμα, ενώ εκείνο έτρεχε με ιλιγγιώδη ταχύτητα.
Η θρησκευτική τελετή περιελάμβανε και θυσία τεράστιου αριθμού σφαγίων στο βωμό μπροστά στον Παρθενώνα. Τετρακόσιες αποικίες αλλά και συμμαχικές πόλεις συμμετείχαν στην εορτή. Έτσι η πόλη δαπανούσε μεγάλο χρηματικό ποσό για τη θυσία μεγάλου αριθμού βοδιών και αγελάδων. Το κρέας τεμαχιζόταν και μοιραζόταν αρχικά στους αξιωματούχους, ενώ το υπόλοιπο μαγειρευόταν και προσφερόταν στο λαό, όχι όμως στην Ακρόπολη, αλλά στον Κεραμεικό και σε επιλεγμένα σημεία της αγοράς.
Αθλητικοί αγώνες διεξάγονταν στο χώρο της Αγοράς, προτού μεταφερθούν, το 330 π.Χ., στο στάδιο που έχτισε ο Λυκούργος στον Ιλισό. Στο βόρειο τμήμα της Αγοράς έχει βρεθεί σημείο εκκίνησης, με θέσεις για δέκα αθλητές. Από τα ομαδικά αθλήματα, κυριότερο ήταν το αγώνισμα του πυρριχίου, δηλαδή του ένοπλου χορού που χόρεψε για πρώτη φορά η Θεά Αθηνά για να γιορτάσει τη νίκη των θεών επί των Τιτάνων.
Η εορτή περιλάμβανε και ραψωδικούς αγώνες απαγγελίας των Ομηρικών επών, στην Αγορά, περίπου στο μέσο της μεγάλης πλατείας, σε ένα σημείο που ονομάζεται ορχήστρα. Έχουν βρεθεί μάλιστα τα συγκεκριμένα σημεία, στα οποία έμπαιναν οι πάσσαλοι- τα στηρίγματα των ξύλινων κερκίδων.
Στην αγορά γινόταν και η συγκέντρωση των υποψήφιων μυστών των Ελευσινίων Μυστηρίων, μία από τις μεγαλύτερες εορτές της Αθήνας. Στο χώρο πάνω από την Αγορά, είχε δημιουργηθεί ένα ιερό, το οποίο ήταν αφιερωμένο στις θεές της Ελευσίνας.
Η εορτή των Μεγάλων Μυστηρίων ξεκινούσε στις 15 του Βοηδρομιώνος, με την τελετή που είναι γνωστή ως αγυρμός, δηλαδή συγκέντρωση. Ο άρχων βασιλεύς, ο θρησκευτικός άρχοντας της Αθήνας, υπεύθυνος της γιορτής των Ελευσινίων Μυστηρίων, καλούσε το δήμο σε εορταστική συγκέντρωση στην Ποικίλη Στοά, όπου γινόταν η επίσημη τελετή προκήρυξης της εορτής των Μυστηρίων. Όσοι επιθυμούσαν να μυηθούν συγκεντρώνονταν εκεί και ακολουθούσε η «πρόρρησις», ενώ απαγορευόταν η συμμετοχή σε όσους δεν είχαν «καθαρά» χέρια, δηλαδή είχαν συμμετάσχει σε δολοφονία ή ιεροσυλία ή παρέβαιναν την ανθρώπινη και τη θεϊκή δικαιοσύνη. Οι μύστες οργάνωναν μια πομπή που κατευθυνόταν στη θάλασσα του Φαλήρου, προκειμένου να καθαρθούν με θαλασσινό νερό και να καταναλώσουν κρέας του ιερού ζώου της Δήμητρας, του χοίρου. Η χρήση της Αγοράς κατά τη διάρκεια του αγυρμού είχε πρακτική σημασία, καθώς ήταν το πιο πρόσφορο σημείο για τη συγκέντρωση μεγάλου αριθμού πολιτών. Επίσης βρισκόταν κοντά στην έδρα του άρχοντα βασιλιά.
Σπουδαία εορτή ήταν και του Σωτήρος Διός, η τελευταία του αττικού έτους. Περιλάμβανε θυσία στο άγαλμα του Δία, στην Αγορά, μπροστά από τη Στοά του Θεού. Σε αυτή τη θυσία έπαιρναν μέρος όλοι οι αξιωματούχοι της πόλης, με επικεφαλής τον άρχοντα βασιλιά. Ήταν ουσιαστικά η εναρκτήρια τελετή του νέου έτους, έκφραση ευγνωμοσύνης προς τον προστάτη Δία και δέηση για τη συνέχιση της ευημερίας της πόλης και κατά τον επόμενο χρόνο.
Επιπλέον, στην αγορά γινόταν αγώνας οινοποσίας και ιερός γάμος κατά τη διάρκεια των Ανθεστηρίων, τον μήνα Ανθεστηριώνα, δηλαδή το τέλος του Φεβρουαρίου. Η τελετή των Χοών γινόταν στο Θεσμοθετεῖον, δηλαδή την έδρα των αξιωματούχων- των θεσμοθετῶν. Οι συμμετέχοντες, υπό την επίβλεψη του άρχοντα βασιλέα, έπρεπε να πιουν χωρίς ανάσα «άκρατο οίνο», κρασί που δεν είχε αναμειχθεί με νερό. Ο νικητής λάμβανε έπαθλο έναν ασκό κρασί. Η τελετή γινόταν στον κλειστό χώρο της αγοράς. Όλες οι τελετές δείχνουν το υψηλό επίπεδο πολιτισμού της Αθήνας.
Βιβλιογραφία :
Gustave Glotz, «Η εργασία στην αρχαία Ελλάδα», όπως παρατίθεται στο Robert Flaceliére, Ο δημόσιος και ιδιωτικός βίος των αρχαίων Ελλήνων, μτφρ. Γεράσιμος Βανδώρος, εκδ. Παπαδήμα, 1998
http: //www.ime.gr (είναι του Ιδρύματος μείζονος Ελληνισμού)
http://project.athens-agora.gr/index.php?view=page&sid=15&lang_id=gr
http://el.wikipedia.org/wiki
http://www.trivago.gr
ΣΠΑΘΟΥΛΑ ΖΩΗ Α3
