Η πόλις, ο πολίτης και η πολιτική μέσα από τα λόγια των Αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων

ΑΠΟ: ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΓΕΛ ΒΟΛΟΥ - Μάι• 28•15
 Η παρούσα εργασία έγινε στα πλαίσια του μαθήματος Πολιτική Παιδεία.                                                                                                                                                     

Ο άνθρωπος έχει ανάγκη την συνύπαρξη και την συνοίκηση, διότι στην κοινωνία και μέσα από τη συνεργασία με τους συνανθρώπους του μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες του  (τροφή, κατοικία, ένδυση κτλ.).

 Ο Αριστοτέλης στα Πολιτικά αναφέρει: «Μια και η πόλη (κοινωνία) αποτελείται από πλήθος ανθρώπους, πρέπει να τους οδηγεί με την παιδεία στην κοινότητα και στην ενότητα.»

Ο Θουκυδίδης αναφέρει «άνδρες γαρ πόλις». Δηλαδή, η πόλη είναι κοινότητα ανθρώπων, οι οποίοι συγκροτούν την πόλη-κράτος. Η πόλη έχει υποχρέωση να εξασφαλίζει ευδαιμονία σε όλους τους πολίτες, αλλά και οι πολίτες έχουν υποχρέωση να προστατεύουν την πόλη. Πρωταρχικός στόχος του πολίτη είναι η σωτηρία της κοινωνίας και της πόλης, αφού στο πλαίσιο της πόλης συγκροτείται η κοινωνία.

Πολλές έννοιες που αφορούν την πολιτική δημιουργήθηκαν από τους Έλληνες και από την ελληνική πέρασαν στις άλλες γλώσσες.

Σύγχρονες αξίες, όπως η δημοκρατία, η ελευθερία, η δικαιοσύνη είναι δημιούργημα της πόλης κράτους. Η πόλη-κράτος γεννήθηκε σε αυτόν εδώ τον τόπο. Θεωρείται γεγονός υψίστης κοσμοϊστορικής σημασίας, διότι για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας γεννιέται στο πλαίσιο της πόλης η έννοια του πολίτη και της πολιτικής.

Μια τέτοια πόλη γέννησε πνεύματα όπως, τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη και πολλούς άλλους.

Στη συνέχεια σας παρουσιάζουμε αποφθέγματα και γνωμικά αρχαίων Ελλήνων για την πόλη, τον πολίτη και την πολιτική.

Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη

 Αριστοτέλης  384 π.Χ. – 322 π.Χ.

αρχαίος έλληνας φιλόσοφος, από τα Στάγειρα της Χαλκιδικής.
Στα Πολιτικά το σύγγραμμα του Αριστοτέλη με θέμα την επιστήμη της πολιτικής ζωής το θέμα προσεγγίζεται από την άποψη της πόλης – πολιτείας, θεωρώντας πως είναι εκείνη που συντελεί στην πληρέστερη ζωή του πολίτη. Ο Αριστοτέλης θεωρούσε την πόλη σαν μια φυσική κοινότητα. Επίσης περίφημα δήλωσε ότι  «Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του κοινωνικό ον και όποιος μπορεί να ζήσει εκτός κοινωνίας είναι ή θηρίο ή Θεός».  Συνέλαβε την πολιτική σαν έναν οργανισμό και όχι σαν μια μηχανή, και ως μια συλλογή από  μέρη που δεν μπορούν να υπάρξουν μόνα τους.

Μεταξύ άλλων είπε:

  • «Αυτοί που μελέτησαν προσεκτικά τον τρόπο διακυβέρνησης των ανθρώπων, πρέπει να έχουν πεισθεί ότι πως η τύχη των εθνών εξαρτάται από την εκπαίδευση των νέων.»
  •  «Εκείνος που διατάσσει η σύνεση να είναι η υπέρτατη εξουσία, νομίζει πως κυβερνούν ο Θεός και οι νόμοι. Εκείνος όμως που δίνει την εξουσία στον άνθρωπο την παραδίνει σε θηρίο. Γιατί η εμπάθεια αυτών που ανεβαίνουν στην εξουσία φέρνει την καταστροφή και στην περίπτωση ακόμα που είναι οι καλύτεροι άνθρωποι. Γι” αυτό, ο νόμος είναι λογική χωρίς εμπάθεια.»
  • «Η ανώτερη εξουσία βρίσκεται αναγκαστικά στα χέρια ενός ή μερικών ή και πολλών. Όταν όλοι αυτοί κατευθύνουν όλες τους τις προσπάθειες προς το γενικό καλό, τούτο το κράτος διοικείται καλά, αλλά όταν ο ένας, οι λίγοι ή οι πολλοί αποβλέπουν μόνο προς το δικό τους συμφέρον, πρέπει να περιμένουμε μια εξέλιξη προς το χειρότερο.»
  • «Άνθρωπος τελειωθείς βέλτιστον των ζώων, χωρισθέν δε νόμου και δίκης, χείριστον πάντων» μτφρ: Ο άνθρωπος, όταν τελειοποιείται, είναι το καλύτερο των ζώων. Όταν, όμως, αποχωρίζεται από το νόμο και τη δικαιοσύνη, είναι το χειρότερο όλων.
  • «Ο αληθινός άρχων ου πέφυκε το αυτώ συμφέρον σκοπείσθαι αλλά το τω αρχομένω». μτφρ: Ο καλός πολιτικός δεν σκέφτεται το δικό του συμφέρων αλλά των πολιτών.
  • «Ο καλός πολίτης πρέπει να ξέρει και να κυβερνιέται και να κυβερνάει.»
  • «Ου γαρ ο δικαστής, ουδ’ ο βουλευτής, ουδ’ ο εκκλησιαστής άρχων εστί, αλλά το δικαστήριον, η βουλή και ο δήμο ς». μτφρ:Δεν μας κυβερνά ο δικαστής, ο βουλευτής, ο άρχοντας της εκκλησίας αλλά το δικαστήριο, η βουλή και ο δήμος.
  • «Τρία προσόντα πρέπει να έχουν όσοι πρόκειται να αναλάβουν τη διακυβέρνηση ενός κράτους. Πρώτον, φιλία προς το υπάρχον καθεστώς. Δεύτερον, την απαραίτητη ικανότητα. Και τρίτον, την αρετή εκείνη και την αγάπη προς τη δικαιοσύνη που ταιριάζουν στο κράτος στο οποίο ζει.»
  • «Ο πολίτης ουδενί των άλλων ορίζεται μάλλον ή τω μετέχειν κρίσεως και αρχής». μτφρ: Το κύριο γνώρισμα του πολίτη είναι η συμμετοχή στην απονομή δικαιοσύνης και στην άσκηση εξουσίας.

Ο Πλάτων είπε: «Θα έπρεπε, για την ευτυχία των κρατών, οι φιλόσοφοι να ήταν βασιλιάδες ή οι βασιλιάδες φιλόσοφοι.» Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, πρέπει να κυβερνούν οι άριστοι, οι ειδικοί, όπως σε όλες τις τέχνες, γιατί η άγνοια και η ανεπάρκεια των πολιτικών είναι  μεγάλη πληγή της δημοκρατίας. Όμως, η άποψη του Πλάτωνα καταργεί την ουσία της άμεσης δημοκρατίας της αρχαίας Αθήνας. Θεωρεί ότι δεν είναι όλοι οι πολίτες ικανοί να κυβερνήσουν αλλά μόνο οι άριστοι.

Σύμφωνα με τον Ισοκράτη : Το της πόλεως όλης ήθος, ομοιούται τοις άρχουσιν  μτφρ: το ήθος όλης της πολιτείας είναι το ίδιο με αυτό αυτών που την κυβερνούν.

Ου γαρ τοις ψηφίσµασιν αλλά τοις ήθεσιν καλώς οικείσθαι τας πόλεις. μτφρ: Οι πόλεις δεν διοικούνται σωστά με τους νόμους αλλά με την ηθική συμπεριφορά των πολιτών

Η Δημοκρατία μας αυτοκαταστρέφεται διότι κατεχράσθη το δικαίωμα της ελευθερίας και της ισότητας, διότι έμαθε τους πολίτες να θεωρούν την αυθάδεια ως δικαίωμα, την παρανομία ως ελευθερία, την αναίδεια του λόγου ως ισότητα και την αναρχία ως ευδαιμονία.

Δημοσθένης :

   Τοις ελευθέροις μεγίστη ανάγκη η υπέρ των πραγμάτων αισχύνη. μτφρ: Είναι ανάγκη οι ελεύθεροι να έχουν συναίσθηση της ευθύνης για τα πολιτικά πράγματα.

 

Να μην σκέφτεσαι για την πολιτεία σαν να είναι κάτι ξένο, αλλά σαν να είναι κάτι δικό σου.

  Άλλα αποφθέγματα

  • Αυτή πόλη είναι αυτό που είναι γιατί οι πολίτες της είναι αυτό που είναι.
  • Υπερβολική ελευθερία δε μοιάζει με τίποτα άλλο παρά με υπερβολική δουλεία, αφού αλλάζει και τον πολίτη και τη κοινωνία.
  • Ένα κράτος προκύπτει από τις ανάγκες της ανθρωπότητας, κανένας δεν είναι αυτάρκης, αλλά όλοι μας έχουμε πολλές ανάγκες. Η πολιτική που είναι αληθινή τέχνη, δεν πρέπει να σκέπτεται το ατομικό συμφέρον, αλλά το κοινό, επειδή το κοινό συμφέρον ενώνει, ενώ το ατομικό διασπά τις πόλεις. Και στην πόλη και στο άτομο συμφέρει περισσότερο να θεσπιστεί το κοινό συμφέρον και όχι το ατομικό.
  • «Άρα πολιτική για μας σημαίνει αγώνα για να μετάσχουμε στην εξουσία ή για να επηρεάσουμε τη διανομή της εξουσίας, είτε μεταξύ κρατών είτε μεταξύ ομάδων μέσα σε ένα κράτος» (Μαξ Βέμπερ, Η Πολιτική ως Επάγγελμα)
  • «Δύο τρόποι υπάρχουν για να κάνει κάποιος την πολιτική επάγ γελμά του: Ή ζει για την πολιτική ή ζει από την πολιτική.» (Μαξ Βέμπερ, Η Πολιτική ως Επάγγελμα)
  • Αρίστη Πολιτεία είναι εκείνη, η οποία εισακούει πάρα πολύ τους νόμους, πολύ δε λίγο τους ρήτορες( Χίλων)
  • Ο δεσποτισμός, αντί να κυβερνά τους υπηκόους του για να τους κάνει ευτυχισμένους, τους κάνει δυστυχισμένους για να μπορεί να τους κυβερνά ουσσώ Ζαν Ζακ)
  • Οι καλοί νομοθέτες είναι ευεργέτες των πόλεων Αρχαίο ρητό
  • Οι φυσικές βάσεις μιας πολιτείας δεν πρέπει να πηγάζουν από διδάγματα του ορθού λόγου, αλλά από τη γενική φύση και τις ιδιότητες του ανθρώπου (Σπινόζα)
  • Πόλις άνδρα διδάσκει (Η πόλη διδάσκει τον άνθρωπο) (Σιμωνίδης)

                                                                                                                                                                                                                                                        Παρασκευή Κολιοπήλιου

Β΄τάξη

 

 

Σχολιάστε

Top