Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι στη σύγχρονη εποχή ο καταναλωτισμός παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή μας. Επηρεασμένοι από το περιβάλλον όπου ζούμε γενικά, τις αξίες της σύγχρονης κοινωνίας, τις επιταγές της διαφήμισης και της μόδας, τις εκπτώσεις και τα προβαλλόμενα καταναλωτικά πρότυπα, τείνουμε να αγοράζουμε προϊόντα χωρίς να τα έχουμε πραγματικά ανάγκη, με αποτέλεσμα να ξοδεύουμε χωρίς λόγο τα χρήματά μας και να συσσωρεύουμε πράγματα που μας γεμίζουν τον χώρο χωρίς να προσφέρουν κάτι ουσιαστικό. Το γεγονός αυτό προκαλεί συναισθήματα θυμού, στεναχώριας και απελπισίας, διότι αντί να καταναλώνουμε προϊόντα τα οποία είναι χρήσιμα στη ζωή μας, επηρεαζόμαστε από διάφορες καταναλωτικές φίρμες και από συνανθρώπους μας ή «influencers” οι οποίοι μάς δίνουν λάθος παράδειγμα.
Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτή η άκριτη κατάσταση είναι πολύ σοβαρή, επειδή έτσι αφήνουμε τους εαυτούς μας να ελέγχονται από κάποιους άλλους παράγοντες, όπως τις εταιρείεςμάρκετινγκ, δημιουργώντας μας πλασματικές ανάγκες. Αυτές οι εταιρείες μας χρησιμοποιούν σαν πιόνια, τα οποία τους βοηθάνε να κυλάει ομαλά η επιχείρησή τους και να εξασφαλίζουν υψηλό εισόδημα από τις αγορές μας. Με λίγα λόγια, ο σύγχρονος καταναλωτικός τρόπος ζωής έχει αρνητική επίδραση στη ζωή μας, επειδή δεν μπορούμε να ιεραρχήσουμε τις ανάγκες μας διακρίνοντας τις πραγματικές από τις πλασματικές, ούτε να ξεχωρίσουμε ποια καταναλωτικά αγαθά είναι ουσιαστικά και αναγκαία και πώς να αντιμετωπίζουμε τις επιρροές που δεχόμαστε από τον κόσμο γύρω μας.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν τρόποι αντίστασης, τρόποι με τους οποίους μπορούμε να σταματήσουμε τη λάθος κατανάλωση. Ένας από αυτούς είναι τα λεγόμενα αντικαταναλωτικά κινήματα, όπως το “slowfood” και το “greenFriday”. Kαι τα δύο αυτά κινήματα μας ενθαρρύνουν να βελτιώσουμε τον τρόπο ζωής μας σε σχέση με την κατανάλωση και να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης με τον οποίο προσελκυόμαστε από προϊόντα που μας «πιάνουν» το μάτι. Για παράδειγμα το κίνημα “slowfood” μας παρακινεί να μην τρεφόμαστε με fastfood αλλά αντίθετα να εκτιμήσουμε το καλό, καθαρό και σωστό φαγητό, δηλαδή μας βοηθούν να υιοθετήσουμε νέες διατροφικές συνήθειες και αξίες και να ακολουθήσουμε μια διαφορετική άποψη και στάση στην διατροφική μας καθημερινότητα. Παράλληλα, το κίνημα “greenFriday” που αναπτύχθηκε κόντρα στο φημισμένο BlackFriday και τις αρνητικές του συνέπειες στο περιβάλλον, μάς προκαλεί και προσκαλεί να βρούμε εναλλακτικούς τρόπους να προσφέρουμε δώρα, να ψωνίζουμε οικολογικά, τοπικά προϊόντα και να περνούμε περισσότερο χρόνο στη φύση, μακριά από την αγορά. Πρέπει λοιπόν ο καθένας μας να κατανοήσει ποια αγαθά τού είναι περισσότερο απαραίτητα, να καταπολεμήσει την αδυναμία αυτοπειθαρχίας και ιεράρχησης αναγκών που μπορεί να έχει σε σχέση με την κατανάλωση και να μάθει να αντιστέκεται στην καταναλωτική νοοτροπία.
Όσον αφορά στην κατανάλωση προϊόντων τέχνης και πολιτισμού, παρατηρούμε ότι ο δυτικός / αμερικάνικος πολιτισμός βρίσκεται εδώ και πολλά χρόνια στην κορυφή για την επιρροή που ασκεί μέσω του κινηματογράφου και της μουσικής του. Ένα παράδειγμα είναι το Hollywood, το οποίο αποτελεί ένα μέρος στο οποίο γυρίζονται οι πιο διάσημες ταινίες του κόσμου και έχει αποκτήσει παγκόσμια φήμη για τους ηθοποιούς του. Άλλο παράδειγμα είναι η μουσική αυτού του πολιτισμού και γνωστοί τραγουδιστές όπως η Jastin Bieber, η Selena Gomez, η Taylor Swift και τόσοι άλλοι που έχουν βγάλει τραγούδια τα οποία σπάνε κάθε ρεκόρ και παίζονται σε κάθε μαγαζί/ καφετέρια που μπορείς να μπεις. Eίναι όμως αυτός ο πολιτισμός τόσο ιδιαίτερος, που αποτέλεσε έμπνευση για πολλές άλλες χώρες του κόσμου ή διαθέτει τα κατάλληλα μέσα διάδοσης και «επιβολής»;
Αν ρίξουμε μια ματιά και σε άλλους πολιτισμούς, θα διαπιστώσουμε ότι διαθέτουν πολλά αξιοσημείωτα προϊόντα μουσικής και κινηματογράφου.
Ειδικότερα, εκτός από την Αμερικάνικη ποπ, υπάρχει και η Λατινική ποπ (lattinpop) η οποία προέρχεται περισσότερο από τις χώρες της Λατινικής Αμερικής (Βενεζουέλα, Κολομβία, αλλά και από Ισπανία, Πορτογαλία). Η lattinpop έχει πολλούς θαυμαστές από όλον τον κόσμο και υπάρχουν πολλοί διάσημοι τραγουδιστές με αυτό το είδος μουσικής όπως ο ΕnriqueIglesias, η Shakira, ο J. Bavlin κ.α. Πολλά τραγούδια αυτού τους είδους μάλιστα παίζουν και σε δημόσιους χώρους και χαίρει μεγάλης εκτίμησης, ιδιαίτερα στην Αμερική και την Ευρώπη.
Η Ασία είναι μια ξεχωριστή ήπειρος η οποία αρχίζει να κατακτά τον κόσμο όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Ένα στοιχείο της είναι το Bollywood, το οποίο είναι ο Ινδικός κινηματογράφος. Οι ταινίες που παράγει κάθε χρόνο, συγκεντρώνουν εκατομμύρια θεατές από όλο τον κόσμο οι οποίοι απολαμβάνουν την αυθεντικότητα των ταινιών και θαυμάζουν τους ηθοποιούς τους. Στην ανατολική Ασία, έχουμε τις dramas οι οποίες είναι διαφορετικές για κάθε χώρα, στη Νότια Κορέα έχουμε τα K-dramas, στην Ιαπωνία τα J-dramas κλπ. Τα dramas είναι σειρές (όπως αυτές στο Netfilx), και συνήθως χωρίζονται σε διάφορα είδη, όπως εφηβικές, κωμωδίες ή ιστορικές. Η κάθε σειρά πάντως είναι ιδιαίτερη, με ωραία πλοκή και αξιολάτρευτους ηθοποιούς, γι’αυτό και τα τελευταία χρόνια κατακτάει όλο και περισσότερες καρδιές από οπαδούς παγκοσμίως. Πολλές διάσημες κορεάτικες σειρές παίζονται μάλιστα και στο Netfilx, γεγονός το οποίο ωφελεί την Κορέα, γιατί με αυτόν τον τρόπο όλο και περισσότεροι άνθρωποι έρχονται σε επαφή με περισσότερες σειρές και ταινίες της, γνωρίζοντας την κουλτούρα της, μαθαίνοντας και εκτιμώντας καλύτερα έναν διαφορετικό πολιτισμό.
Ας γίνουμε λοιπόν πιο συνετοί και πιο ορθολογικοί στα διάφορα προϊόντα και υπηρεσίες που αγοράζουμε, πιο σκεπτικοί, και ίσως πιο εναλλακτικοί στην καταναλωτική μας συμπεριφορά, η οποία πρέπει να αντανακλά και να ανταποκρίνεται στη δική μας ιδιαίτερη προσωπικότητα και ανάγκες και όχι σε αυτά που επιβάλλουν τα οικονομικά συμφέροντα, οι τάσεις της μόδας και οι επιταγές των καιρών…
Ντιάνα Πουζίκοβα
