Ο ελεύθερος χρόνος, ως ο χρόνος που μπορεί να διαθέσει ο άνθρωπος στον εαυτό του όπως θέλει ο ίδιος, αποτελεί αξία και είναι απαραίτητος για όλους τους ανθρώπους και ειδικότερα για εμάς τους νέους. Η σημασία του είναι καθοριστική εξαιτίας της ψυχολογικής ισορροπίας που προσφέρει στο άτομο, καθώς το απαλλάσσει από το άγχος, την ανία, την πλήξη και την ένταση.
Ωστόσο, στις μέρες μας, παρά την αδιαμφισβήτητη αξία του αυτοδιαθέσιμου χρόνου, η πλειονότητα από εμάς τους νέους δεν τον αξιοποιεί εποικοδομητικά και απλά «σκοτώνει» την ώρα της. Έτσι, κάποιοι μένουν καθηλωμένοι στην οθόνη της τηλεόρασης ή σε τυχερά παιχνίδια και σε ακραίες περιπτώσεις καταφεύγουν σε τεχνητούς παραδείσους με την αναζήτηση απαγορευμένων εμπειριών.
Αρχικά, βασική αιτία της μη ορθής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου από εμάς τους νέους είναι η πνευματική ένδεια του σύγχρονου ανθρώπου. Αρκετοί σύγχρονοι νέοι, οι οποίοι στερούνται κουλτούρας και παιδείας εξαιτίας του εκπαιδευτικού συστήματος φαίνονται ανίκανοι να εκτιμήσουν την ποιότητα και να προβούν σε ορθές επιλογές. Αντίθετα, καθίστανται εύκολα θύματα των εμπόρων της διασκέδασης και σπαταλούν τον ελεύθερο χρόνο τους σε κάποια μορφή μαζοποιημένης και ανούσιας ψυχαγωγίας, η οποία σε κάποιες περιπτώσεις τους φθείρει ψυχικά.
Επίσης, οι συνθήκες ζωής των μεγαλουπόλεων εμποδίζουν το σύγχρονο νέο από το να αξιοποιήσει εποικοδομητικά τον προσωπικό του χρόνο. Έτσι, οι ισοπεδωτικοί ρυθμοί, η κακοποίηση της αισθητικής, ο ευτελισμός των σχέσεων και η έλλειψη επικοινωνίας απομονώνουν το σύγχρονο νέο, τον εγκλωβίζουν σπίτι του και τον ωθούν στην παθητική ψυχαγωγία της τηλεόρασης και του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Ακόμη, οι μαθητές σπαταλούν μεγάλο μέρος του χρόνου τους στις μεταβάσεις προς το σχολείο ή το φροντιστήριο ή στην επιστροφή προς το σπίτι, με αποτέλεσμα να δημιουργείται «νεκρός χρόνος».
Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις το πρόβλημα δεν είναι ότι οι μαθητές δεν αξιοποιούν σωστά τον ελεύθερο χρόνο τους, αλλά ότι δεν διαθέτουν ελεύθερο χρόνο. Πολλές φορές οι μαθητές, οι οποίοι διακατέχονται από άγχος και ανασφάλεια στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν προσόντα και τίτλους για τη μελλοντική επαγγελματική τους αποκατάσταση, διαθέτουν όλο το χρόνο τους σε μαθήματα ξένων γλωσσών, μαθήματα υπολογιστών, αλλά και σε φροντιστήρια, προκειμένου να προετοιμαστούν για τις Πανελλαδικές εξετάσεις. Έτσι, αυτοί οι νέοι δεν προβληματίζονται για το πώς θα αξιοποιήσουν τον ιδιωτικό τους χρόνο, καθώς για αυτούς ο ελεύθερος χρόνος αποτελεί «είδος προς εξαφάνιση».
Αν αναλογιστεί κανείς, όμως, πως ο ελεύθερος χρόνος, αν και σπάνιος, είναι ιδιαίτερα σημαντικός, θα καταλάβει ότι επιτακτική κρίνεται η ανάγκη για τη δημιουργία περισσότερων ευκαιριών για καλύτερη αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου.
Ένας ιδανικός τρόπος αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου από εμάς τους νέους είναι η ενασχόληση με τις τέχνες, όπως η μουσική, ο χορός και η ποίηση. Αυτή η ενασχόληση με τις τέχνες μπορεί να διευρύνει τους ορίζοντες του νέου και να τον καλλιεργήσει πνευματικά. Ακόμα, ένας τρόπος δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου είναι η ενασχόληση με τον αθλητισμό, καθώς μ’ αυτό τον τρόπο καλλιεργούνται αξίες, όπως η άμιλλα, ο συναγωνισμός και το ομαδικό πνεύμα.
Επιπρόσθετα, η αποκατάσταση της χαμένης επαφής με τη φύση μπορεί να προσφέρει στο σύγχρονο νέο γαλήνη, ηρεμία και να τον αποφορτίσει από την ένταση και την κούραση της καθημερινότητας. Τέλος, ο εθελοντισμός αποτελεί ένα ιδανικό τρόπο αξιοποίησης του προσωπικού χρόνου των νέων, καθώς τους προσφέρει ψυχική ευχαρίστηση και τους βοηθά να αποκτήσουν κοινωνική συνείδηση, ενώ ταυτόχρονα συμβάλλουν στην ευημερία του κοινωνικού συνόλου.
Καταλήγοντας, ο ελεύθερος χρόνος αποτελεί ιδανικό και αξία, ενώ είναι απαραίτητος για την ομαλή ψυχική ανάπτυξη των νέων. Γι’ αυτό το λόγο, πρέπει να προστατεύεται και επιτακτική κρίνεται η δράση των φορέων κοινωνικοποίησης, όπως το Κράτος, η οικογένεια και το σχολείο, προκειμένου να βοηθήσουν τους νέους να τον αξιοποιήσουν εποικοδομητικά.
Χρυσάνθη Μανέντη
