Ο αιώνας που τρέχουμε εδώ και 25 χρόνια είναι απόλυτα συνδεδεμένος με ταχύτατες μεταβολές στην επιστήμη, τη τεχνολογία και τη τεχνητή νοημοσύνη. Όλοι εμείς που ανήκουμε στη νέα γενιά και που η νέα εποχή μας ανήκει προβληματιζόμαστε και ανησυχούμε για όσα θα πρέπει να έχουμε για να αντεπεξέλθουμε στις νέες απαιτήσεις. Και ποιος άλλος θα μπορούσε να μας θωρακίσει καλυτέρα απέναντι στο αβέβαιο αύριο παρά μια βαθιά και ουσιαστική παιδεία;
«Παιδεία είναι η νοητική και ψυχική καλλιέργεια ενός ατόμου, η οποία επιτυγχάνεται κυρίως μέσω της εκπαίδευσης, της διαπαιδαγώγησης και της κοινωνικοποίησης στις διαφορές βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος» , όπως αναφέρει ο καθηγητής Γ. Μπαμπινιώτης. Πρόκειται, δηλαδή , για την παράλληλη ανάπτυξη και διαμόρφωση των πνευματικών οριζόντων του ανθρώπου , καθώς και την ομαλή διάπλαση του εσωτερικού κόσμου και της ψυχικής αρμονίας του ανθρώπου. Και βέβαια, η κρισιμότερη χρονική περίοδος για τη θεμελίωση της παιδείας στον άνθρωπο είναι η φάση της τυπικής εκπαίδευσης που περιλαμβάνει τις τρεις βαθμίδες αυτής. Είναι, επομένως ,η παιδεία ένα θέμα που μας απασχολεί, μας προβληματίζει και μας ανησυχεί ιδιαίτερα.
Ανησυχούμε, πρώτα από όλα, για τη μονοδιάστατη παιδεία που μας παρέχεται από το εκπαιδευτικό σύστημα. Δίνεται , κατά κύριο λόγο, βάρος στη καλλιέργεια των τεχνολογικών γνώσεων και δεξιοτήτων και παραμελείται κατάφωρα η άσκηση των ηθικών αξιών και αρετών των νέων παιδιών. Υπάρχει η τάση να εξελίσσουμε τον πολιτισμό μας ταυτίζοντάς τον με την εξέλιξη της επιστήμης, τροφοδοτώντας με αυτόν τον τρόπο μια πορεία χωρίς φραγμούς. Ήδη αρχίζει να μας τρομάζει η εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης , ιδιαίτερα , όταν διαπιστώνουμε πως η ηθική μας δεν είναι έτοιμη να χαλιναγωγήσει την ξέφρενη πορεία της.
Ένας άλλος προβληματισμός που μας βασανίζει είναι ότι η παρεχόμενη παιδεία είναι επιφανειακή και το εκπαιδευτικό σύστημα είναι περισσότερο εξετασιοκεντρικό. Δεν καλλιεργεί και δεν βελτιώνει το παιδί ως προσωπικότητα, αλλά επικεντρώνεται, ιδιαίτερα στο Λύκειο, στο να προετοιμάζει τους νέους να περάσουν με επιτυχία στο Πανεπιστήμιο. Ακόμα, ο τρόπος που είναι δομημένο το σημερινό σχολείο οδηγεί στην αποστήθιση και στη στείρα αναπαραγωγή γνώσεων, αφού ο μαθητής αξιολογείται μόνο από την επίδοσή του στα διαγωνίσματα και όχι από την κριτική του σκέψη και την ουσιαστική εμπέδωση του νοήματος της κάθε γνώσης. Με τον τρόπο αυτό, παράγονται μαθητές «παντογνώστες» μεν, ανίκανοι δε να διαχειριστούν τις γνώσεις που αποκομίζουν και να τις αξιοποιήσουν για να βελτιώσουν τον χαρακτήρα τους.
Επιπλέον, μας ανησυχεί η αδυναμία της Πολιτείας να χρηματοδοτήσει γενναιόδωρα την εκπαιδευτική διαδικασία, λόγω της οικονομικής κρίσης. Αυτό προκαλεί δυσλειτουργίες τόσο με ελλείψεις σε έμψυχο εκπαιδευτικό δυναμικό όσο και με απουσία της απαραίτητης, σύγχρονης υλικοτεχνικής υποδομής. Αυτές οι ελλείψεις δυσχεραίνουν την ομαλή λειτουργία των σχολικών μονάδων και περιορίζουν τις δυνατότητες προσαρμογής και εναρμόνισης των εκπαιδευτικών διαδικασιών της χώρας μας με τα σύγχρονα ευρωπαϊκά και διεθνή εκπαιδευτικά πρότυπα. Δημιουργείται, έτσι, απόσταση ανάμεσα στους Έλληνες μαθητές και στους μαθητές από τα άλλα προηγμένα κράτη αναφορικά με την παρεχόμενη παιδεία.
Τέλος, τον κύκλο των ανησυχιών μας κλείνει η αδυναμία του εκπαιδευτικού μας συστήματος να είναι πλήρως υποστηρικτικό και προσβάσιμο σε κάθε νέο άνθρωπο. Δεν είναι δυνατόν σήμερα να μην καλύπτονται επαρκώς οι εκπαιδευτικές ανάγκες παιδιών διαφορετικών εθνικοτήτων ή με ιδιαίτερες μαθησιακές δυσκολίες ή με αναπηρία λόγω ανυπαρξίας κατάλληλου εξειδικευμένου προσωπικού, των αναγκαίων υποδομών και των ανάλογων εποπτικών μέσων. Αυτή η κατάσταση οδηγεί τους μαθητές αυτούς στο περιθώριο της εκπαίδευσης και δεν τους εφοδιάζει με την απαραίτητη παιδεία, ώστε να είναι ισότιμα μέλη την κοινωνίας μας και να έχουν τις ίδιες ευκαιρίες με όλους εμάς τους υπόλοιπους.
Κλείνοντας, από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι είναι πολλοί οι λόγοι που προβληματίζουν εμάς τους νέους, αλλά και κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο, για την παρεχόμενη παιδεία από το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Για αυτό θα πρέπει να γίνουν όλες οι απαραίτητες αλλαγές ώστε η παιδεία να ξαναβρεί τον στόχο της, να ενδυναμώσει δηλαδή το μυαλό και την ψυχή του κάθε νέου για το ταξίδι της ζωής του.
Νάγια – Παναγιώτα Γουρδούπη
