Το φαινόμενο της πεταλούδας, ένα όνομα και έννοια που διατυπώθηκαν από τον Αμερικανό μετεωρολόγο και μαθηματικό Edward Norton Lorenz στη δεκαετία του 1960 είναι η θεωρία ότι μια μικρή αλλαγή στην αρχική κατάσταση ενός γεγονότος όπως το φτερούγισμα μιας αθώας πεταλούδας μπορεί να έχει μια δραματική επίδραση στην έκβαση ενός γεγονότος , όπως ένας ανεμοστρόβιλος στην άλλη πλευρά του κόσμου.

Ο Edward παρατήρησε για πρώτη φορά το γεγονός μετά από την πρόγνωση του καιρού μέσω ενός υπολογιστή που χρησιμοποιεί ακριβείς μεταβλητές και συνειδητοποιώντας ότι μόνο μία λεπτή αλλαγή οποιουδήποτε δεδομένου υπολογισμού, όπως η ταχύτητα του ανέμου, η θερμοκρασία ή η υγρασία, προκάλεσε μια δραματική επίδραση των επόμενων δύο μηνών αξίας προσομοιωμένων προβλέψεων καιρού. Αλλά αυτό δεν η περίπτωση του καιρού αλλά κάθε γεγονός, σκέψη και έκβαση που συνέβη ποτέ. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν έχετε διαβάσει τον τίτλο λάθος , αφού αυτό το άρθρο θα έχει αντίκτυπο στη ζωή σας με τρόπους που πιθανώς ποτέ δεν σκεφτήκατε μέχρι να μάθετε για το φαινόμενο της πεταλούδας. Πως μπορούμε όμως να το καταλάβουμε;

Όπως αναφέρθηκα και πριν κάθε γεγονός στην πραγματικότητα είναι το αποτέλεσμα μιας προηγούμενης δράσης αλλά αν η δράση ξεκινήσει από κάτι πολύ μικρό μπορεί να μην παρατηρήσουμε ότι αυτή ήταν η αίτια ενός μεγάλου γεγονότος. Ας δούμε ένα παράδειγμα. Ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος ήταν ένα γεγονός που άλλαξε την πορεία της ζωής όλων μας αλλά τι θα γινόταν αν δεν συνέβαινε ποτέ; Αν δεν συνέβαινε ποτέ δεν θα υπήρχε 2ος παγκόσμιος πόλεμος , άρα όχι 60 εκατομμύρια νεκροί και όπως πολλοί υποστηρίζουν πως δεν θα υπήρχε ένταση με την Μέση Ανατολή , άρα όχι Αλ Κάιντα κλπ. Το ξέσπασμα του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου ήταν ένας συνδυασμός πολλών πραγμάτων  αλλά μπορεί να περιοριστεί σε ένα μικρό γεγονός που αν είχε αλλάξει θα μπορούσε να τον είχε αλλάξει τελείως. Αυτό ήταν η λάθος στροφή ενός αυτοκινήτου. Το αυτοκίνητο αυτό μετέφερε τον Αρχιεπίσκοπο της Αυστρίας Franz Ferdinand. Τ

ο πρωί της 28ης Ιουνίου του 1914 το αυτοκίνητο του Ferdinand επιτέθηκε από μια χειροβομβίδα η οποία δεν πέτυχε τον στόχο της, αλλά τραυμάτισε τους επιβάτες του αυτοκινήτου πίσω. Αργότερα εκείνη την ημέρα ο Ferdinand ήθελε να επισκεφτεί τους τραυματίες από την έκρηξη , αλλά οδηγός του έκανε μια λάθος στροφή . Σε εκείνη την οδό έξω από ένα αυτοκίνητο βρισκόταν ο 19 ετών Σέρβος Gavrilo Princip ένας από τους άνδρες που συμμετείχαν στην επίθεση στον  Ferdinand εκείνο το πρωί . Μόλις τον αναγνώρισε έτρεξε προς αυτόν και τον πυροβόλησε μαζί με την γυναίκα του. Μετά από αυτό το γεγονός η Αυστροουγγαρία κήρυξε πόλεμο στην Σερβία που είχε αποτέλεσμα η Γερμανία να κηρύξει πόλεμο με την Ρωσία και έτσι σιγά σιγά να ξεκινήσει ο 1ος Παγκόσμιος Πόλεμος. Όλα αυτά θα μπορούσαν να είχαν αποτραπεί αν ο οδηγός του  Ferdinand δεν έκανε λάθος σε εκείνη την στροφή.

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

Μεγάλο μέρος του πληθυσμού του Δυτικού κόσμου ανήκουν στην τρίτη ηλικία. Με τη σωστή υποστήριξη οι άνθρωποι αυτοί μπορούν να ζήσουν περισσότερο, πιο υγιείς και με περισσότερη ανεξαρτησία. Μια καινοτομία που βοηθά σ΄αυτό είναι τα ρομπότ της τρίτης ηλικίας, τα οποία επιτελούν ακριβώς αυτό το έργο: οι ηλικιωμένοι που ζουν μόνοι τους να μη χρειάζεται να μπουν σε κάποια ειδική μονάδα φροντίδας μόλις εμφανίσουν τα πρώτα συμπτώματα άνοιας. Αυτά τα «έξυπνα» ρομπότ θα κρατούν τους ηλικιωμένους σε νοητική εγρήγορση, θα τους θυμίζουν πού έχουν βάλει τα πράγματά τους και θα τους βοηθούν να ασκούν διαρκώς το μυαλό τους.

Αυτού του είδους τα ρομπότ βρίσκονται ακόμα σε φάση δοκιμής, στο εξωτερικό. Στο μέλλον θα έχουν εξελιχθεί περισσότερο, έτσι ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων ατόμων. Μακροπρόθεσμα προβλέπεται να μειώσουν τις δαπάνες των συστημάτων υγείας, αφού, όταν μειωθεί η τιμή τους και είναι έτοιμα να διατεθούν εμπορικά, η χρήση τους θα στοιχίζει λιγότερο από την περίθαλψη σε οίκους ευγηρίας.

Η λειτουργία τους βασίζεται σε αισθητήρες θερμότητας που αντιλαμβάνονται κινήσεις και αναγνωρίζουν φωνητικές εντολές. Οι αλγόριθμοι έχουν τη δυνατότητα και να αναλύουν τις εκφράσεις του προσώπου, ώστε το μηχάνημα να συμπεραίνει σε ποια συναισθηματική κατάσταση βρίσκεται ο χρήστης του και να δρα αναλόγως. Του θυμίζει να πάρει τα φάρμακά του, να φάει το φαγητό του, του κρατάει συντροφιά, επιβλέπει τις ζωτικές λειτουργίες και τις συνήθειες του ύπνου και γενικά τον κρατά ενεργό και ανεξάρτητο. Τέλος, βοηθούν όσους δεν έχουν άνεση με την τεχνολογία και θέλουν να επικοινωνήσουν με φίλους και συγγενείς.

Συμπερασματικά, τα «έξυπνα» ρομπότ αναμένεται να διαδραματίσουν σημαντικό ενεργό ρόλο στο όχι και πολύ μακρινό μέλλον, με ευεργετικές συνέπειες για τα μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα και όχι μόνο!

Διονύσης Γάκης

                                                                                                                                                                                                                                              Βασίλης Ασημακόπουλος

Με αφορμή την εκπαιδευτική επίσκεψη στα μεγάλα ερευνητικά κέντρα CERN, την οποία το Σχολείο μας οργάνωσε για το ερχόμενο σχολικό έτος, ανταποκρινόμενο στην επιθυμία των μαθητών για μάθηση και ενημέρωση πάνω σε επιστημονικά και τεχνολογικά θέματα, παραθέτω ορισμένες πληροφορίες για την απόκτηση μιας πληρέστερης εικόνας του Ευρωπαϊκού αυτού Εργαστηρίου Σωματιδιακής Φυσικής.

Το CERN ιδρύθηκε το 1954, βρίσκεται στα Γαλλο-Ελβετικά σύνορα, κοντά στην Γενεύη, και αποτελεί μια από τις πρώτες κοινές ευρωπαϊκές προσπάθειες στην ανάπτυξη της βασικής έρευνας και της καινοτομίας. Τα κράτη μέλη του Οργανισμού αριθμούν σήμερα 20. Η Ελλάδα αποτελεί ένα από τα 12 ιδρυτικά μέλη.

Το CERN ερευνά τα συστατικά της ύλης και  το είδος των δυνάμεων που την κρατούν ενωμένη. Οι ερευνητές χρησιμοποιούν όλες τις, υψηλού επιπέδου, επιστημονικές δυνατότητες που τους παρέχει το εργαστήριο. Πρόκειται για επιταχυντές που επιταχύνουν τα μικροσκοπικά σωματίδια σε ταχύτητες λίγο μικρότερες από την ταχύτητα του φωτός και ανιχνευτές που κάνουν τα σωματίδια αυτά «ορατά».

Τα πειράματα  που πραγματοποιούνται και για τα οποία οι μαθητές θα ενημερωθούν δεν μοιάζουν με άλλα στην ιστορία της επιστήμης. Έχουν σχεδιαστεί και εκτελούνται από εκατοντάδες επιστήμονες και το μέγεθός τους είναι, συχνά, μεγαλύτερο από ένα σπίτι. Είναι σε λειτουργία για αρκετούς μήνες ενώ συχνά χρειάζονται χρόνια για να ολοκληρωθούν. Το προσωπικό του CERN αποτελούμενο από 3000 ανθρώπους ποικίλων επαγγελμάτων όπως μηχανικούς, τεχνικούς, τεχνίτες σχεδιάζει και κατασκευάζει τα πολύπλοκα μηχανήματα, και εξασφαλίζει την ομαλή λειτουργία τους. Βοηθά στην προετοιμασία, επίτευξη, ανάλυση και ερμηνεία των πολύπλοκων επιστημονικών πειραμάτων και επιτελεί τα διάφορα καθήκοντα που απαιτούνται ώστε να καταστεί ένας τόσο ιδιαίτερος οργανισμός επιτυχής στο έργο του.  Περίπου 6500 επιστήμονες, σχεδόν οι μισοί φυσικοί σωματιδίων του κόσμου, έρχονται στο CERN για τις έρευνές τους. Εκπροσωπούν 500 Πανεπιστήμια και περισσότερα από 80 έθνη.

Το CERN παίζει, επίσης, σπουδαίο ρόλο στην ανώτερη τεχνική εκπαίδευση. Ένα ευρύ πεδίο από εκπαιδευτικά προγράμματα και υποτροφίες προσελκύει στο εργαστήριο πολλούς ταλαντούχους νέους επιστήμονες και μηχανικούς. Πολλοί ενδιαφέρονται να σταδιοδρομήσουν στη βιομηχανία, όπου η εμπειρία τους σε ένα υψηλής τεχνολογίας πολυεθνικό περιβάλλον απολαμβάνει ιδιαίτερης εκτίμησης. Γιατί, λοιπόν, να μην είμαστε εμείς οι επόμενοι επιστήμονες  που θα κατακτήσουμε μία θέση στα εργαστήρια του CERN; Από επισκέπτες, επιστήμονες με κίνητρο απλά την ανακάλυψη.

Για να ξέρεις…

• Ο μεγαλύτερος μαγνήτης στον κόσμο βρίσκεται στο CERN  και ζυγίζει περισσότερο από τον πύργο του Eiffel
• Το κενό των εργαστηριακών επιταχυντών είναι καλύτερο από αυτό μεταξύ της Γης και της Σελήνης.

• ο μεγαλύτερος επιταχυντής του CERN έχει περίμετρο 27 km. Τα σωματίδια που κινούνται με ταχύτητα κοντά στην ταχύτητα του φωτός και εκτελούν περισσότερες από 11 000 περιστροφές το δευτερόλεπτο.
• περισσότεροι από 1800 φυσικοί εργάζονται στο μεγαλύτερο πείραμα που ετοιμάζεται για τον επόμενο επιταχυντή του CERN. Αυτό το πείραμα θα παράγει δεδομένα με έναν ρυθμό σχεδόν ίσο με τον αριθμό των κλήσεων που μπορούν να γίνουν αν καθένας από σας τηλεφωνήσει σε δέκα άλλους ταυτόχρονα.

Για να προετοιμαστούμε περισσότερο για το τι θα συναντήσουμε στη μοναδική αυτή εξερεύνησή μας στο Cern, παραθέτω την συνέντευξη που είχα την ευκαιρία να πάρω από έναν Έλληνα εργαζόμενο στο πείραμα τον Αναστάση Αργύρη.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιο είναι το αντικείμενο με το οποίο ασχολείστε στο εργαστήριο του Cern;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Πρώτα απ” όλα το cern έχει διαφορετικά departments ή αλλιώς τμήματα και τομείς που περιλαμβάνουν διάφορα εργαστήρια. Εγώ είμαι ηλεκτρονικός μηχανικός αλλά στο Cern εργάζομαι ως τεχνικός μηχανημάτων στο BEAMS DEPARTMENT το οποίο είναι υπεύθυνο για την καλή λειτουργία και αναβάθμιση του επιταχυντή LHC(Large Hadron Collider). Πιο συγκεκριμένα το τμήμα μου χρησιμοποιεί κάποιες συσκευές ονόματι BLM (Beam Loss Monitors) οι οποίες ελέγχουν όλο τον επιταχυντή (και τα 27χλμ από αυτόν) αν λειτουργεί σωστά, αν υπάρχουν τυχόν διαρροές αερίου και γενικά, για οτιδήποτε δεν πάει καλά με τον επιταχυντή, τα BLM ενημερώνουν τα αντίστοιχα τμήματα και έτσι εντοπίζονται τα σφάλματα και επιδιορθώνονται. Ο επιταχυντής αυτή τη στιγμή είναι κλειστός και θα γίνει τεχνολογική αναβάθμισή του η οποία θα διαρκέσει περίπου δύο χρόνια. Μετά ο νέος επιταχυντής θα χρησιμοποιηθεί στο πείραμα ATLAS των φυσικών για την περαιτέρω μελέτη του σωματιδίου HIGGS, που ανακαλύφθηκε το 2012, οπότε τα BLM πρέπει να αφαιρεθούν με μεγάλη προσοχή, να αποθηκευτούν και να αναβαθμιστούν, αν χρειαστεί. Επίσης, πρέπει να τοποθετηθούν πάλι κατά μήκος όλου του επιταχυντή, όταν κι αυτός θα είναι έτοιμος από την αναβάθμισή του. Αυτή είναι η δουλειά, η δική μου και της ομάδας μου.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Στην ομάδα σας υπάρχουν κι άλλοι Έλληνες εργαζόμενοι; Υπάρχουν άτομα από άλλες χώρες και ποιες;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Στην ομάδα, με την οποία δουλεύω, υπάρχουν πολλοί Έλληνες, από κάθε τομέα της τεχνολογίας και πληροφορικής που δουλεύουμε κάτω στα έγκατα της γης, όπου βρίσκεται ο LHC. Πιο συγκεκριμένα, είμαστε πέντε Έλληνες που δουλεύουμε στο τεχνικό κομμάτι, μαζί και με άλλες ομάδες που έχουν αναλάβει την ίδια δουλειά, δύο Έλληνες σε δουλειά γραφείου ως προγραμματιστές και ο Έλληνας προϊστάμενός μας, που εργάζεται στο Cern αρκετά χρόνια και ξεκίνησε εδώ και δύο χρόνια συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ο τομέας είναι μεγάλος και χωρίζεται σε μικρότερα τμήματα. Το κάθε τμήμα έχει το δικό του προϊστάμενο, την δική του ομάδα και τα δικές του αρμοδιότητες. Εργάζονται εδώ άτομα από πάρα πολλές χώρες.  Υπάρχουν εργαζόμενοι απ” όλη την Ευρώπη όπως Γάλλοι, Ελβετοί, Ιταλοί, Ισπανοί, Άγγλοι και φυσικά Έλληνες. Εργαζόμενοι προέχονται κι από χώρες εκτός Ευρώπης όπως Ινδοί, Κινέζοι, Αμερικανοί, Αιγύπτιοι. Πολλές και διάφορες εθνικότητες με διαφορετικά πιστεύω που δουλεύουν αρμονικά σαν μια γροθιά για την πρόοδο της επιστήμης.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Με το σχολείο μας θα επισκεφθούμε σύντομα το ερευνητικό κέντρο του Cern. Σε τι θα μας συμβουλεύατε να δώσουμε περισσότερη προσοχή;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το Cern γενικά είναι μεγάλο. Υπάρχουν πολλά πειράματα και μηχανήματα. Κάποια θα μπορείτε να τα δείτε, κάποια άλλα όχι. Εγώ είμαι καινούριος σε όλο αυτό και ακόμα ψάχνω τι μπορώ να δω, αν φυσικά μου επιτρέπεται να το δω. Δυστυχώς δεν γνωρίζω όλα τα πειράματα και μηχανήματα που υπάρχουν για να σας προτείνω κάτι συγκεκριμένο. Σίγουρα, επειδή υπάρχουν πολλά σχολεία που έρχονται, υπάρχει κάποιο στάνταρ πρόγραμμα για τους επισκέπτες. Επίσης υπάρχουν βίντεο που δίνουν αρκετές πληροφορίες για το Cern. Αν τυχόν μπορέσετε να δείτε κάποια από τα μεγάλα μηχανήματα ή πειράματα θα ήταν πολύ ενδιαφέροντα….γιατί ο χρόνος και η τεχνογνωσία που χρειάστηκε να τα φτιάξουν τόσο πολύπλοκα σε αφήνουν άναυδο και να αναρωτιέσαι πως το κατάφεραν. ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ!!!!!!!!!!!!!: ΟΣΟI και ΟΣΕΣ από εσάς στοχεύουν στον τομέα της τεχνολογίας και της επιστήμης, κοιτάξτε τα πάντα, τους χώρους, τα εργαστήρια, το περιβάλλον, τους ανθρώπους, την λειτουργία του Cern όσο περισσότερο γίνεται.  …πάρτε μια καλή εικόνα των πραγμάτων και στοχεύστε μέσω των σπουδών σας να έρθετε να δουλέψετε εδώ….γιατί είναι υπέροχα, όχι μόνο σε επίπεδο οικονομικό αλλά και σε επίπεδο γνώσεων και εμπειρίας και φυσικά σε ποιότητα ζωής είναι κάτι το μοναδικό.

Βερυκίου Ειρήνη