Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ
![image15951[8163]](https://schoolpress.sch.gr/sferikomagazino/files/2015/02/image159518163-150x150.jpg)
- Κατασκευάστηκε µεταξύ 146 και 120 π.Χ. από τον ανθύπατο της Μακεδονίας Γναίο Εγνάτιο, πάνω στα ίχνη του πανάρχαιου δρόµου που διέσχιζε τη Μακεδονία και τη Θράκη από τα ανατολικά προς τα δυτικά. Τον δρόµο αυτόν είχαν ακολουθήσει τα στρατεύµατα του Δαρείου και του Ξέρξη στις εκστρατείες των Περσών κατά της Ελλάδος στις αρχές του 5ου π.Χ. αι. Τον ίδιο δρόµο ακολούθησε και ο Αλέξανδρος στην εκστρατεία του από την Ευρώπη προς την Ασία.
- Ο σκοπός της κατασκευής της ήταν για να εξυπηρετήσει τις στρατιωτικές ανάγκες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στις επαρχίες της βαλκανικής χερσονήσου. Παράλληλα όμως χρησίμευε και για τη διακίνηση εμπορευμάτων, καθώς και τη μετακίνηση ταξιδιωτών και βοήθησε στις μεταφορές και στην επικοινωνία των ανθρώπων.
- Διέσχιζε τη Βαλκανική χερσόνησο από την Αδριατική ως τα Κύψελα του Έβρου ξεκινώντας από το Δυρράχιο και περνώντας διαδοχικά από τη Λυχνιδό (Οχρίδα), Ηράκλεια, Πέλλα, Θεσσαλονίκη, Αμφίπολη, Φιλίππους, Τόπειρο, Μαξιμιανούπολη και Τραϊανούπολη, συνδέοντας τη νότια Ιταλία και τη δυτική Μεσόγειο με το Αιγαίο, την ανατολική Μεσόγειο, τον Εύξεινο Πόντο και την Ασία.
- Κατά µήκος της Εγνατίας, υπήρχαν ανά 7-14 µίλια (10 – 20 χλµ.) σταθµοί ανεφοδιασµού µε προσωπικό για την εξυπηρέτηση των ταξιδιωτών. Υπήρχαν επίσης πανδοχεία, που ήταν εγκατεστηµένα στο τέλος µιας πλήρους ταξιδιωτικής ηµέρας (30 – 40 µίλια ή 45 – 60 κλµ.) Αυτό το γεγονός επηρέασε βαθύτατα την χωροταξική οργάνωση της Μακεδονίας και της Θράκης, αφού ακόµη και σήµερα οι µεγαλύτερες πόλεις, που Βρίσκονται πάνω στον άξονα της Εγνατίας, απέχουν µεταξύ τους 45 – 60 χλµ: Έδεσσα – Γιαννιτσά – Θεσσαλονίκη – Απολλωνία – Αµφίπολη – Φίλιπποι αλλά και Καβάλα – Ξάνθη – Κοµοτηνή – Αλεξανδρούπολη. Υπήρχαν ακόµη στρατόπεδα, φυλάκια, σταθµοί ελέγχου, φρουρές και φρούρια σε ποτάµια, σε υψώµατα, σε στενά και σε ορεινά περάσµατα.
- Αργότερα, πιθανόν με τη μεταφορά της πρωτεύουσας από τη Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη από το Μεγάλο Κωνσταντίνο (330), κατασκευάστηκε η επέκτασή της από τον Έβρο μέχρι το Βυζάντιο.
- Την Εγνατία οδό ακολούθησε ο Απόστολος Παύλος, κηρύσσοντας καθ΄οδόν το Χριστιανισμό από την Παλαιστίνη ως τη Ιλλυρία.
- Κατά τη βυζαντινή εποχή ήταν ο δρόμος που οδηγούσε από την Παλαιά στη Νέα Ρώμη (Κωνσταντινούπολη). Όλο το εμπόριο και οι στρατιωτικές μετακινήσεις γίνονταν μέσω του δρόμου αυτού, με ενδιάμεσο σταθμό τη Θεσσαλονίκη που θα γίνει κόμβος εμπορικός και οδικός, πραγματικό σταυροδρόμι του βυζαντινού κόσμου.
- Τη σημασία της παλιάς Εγνατίας στη βυζαντινή εποχή μαρτυρούν επίσης οι τελωνειακοί σταθμοί που λειτουργούσαν κατά μήκος της: στη Θεσσαλονίκη, την Οχρίδα, την Έδεσσα, την Αμφίπολη, τους Φιλίππους και τη Χρυσούπολη, οι φοροεισπράκτορες επέβαλλαν στα καραβάνια έναν ειδικό εμπορικό φόρο που ονομαζόταν «κομέρκιον». Για τη συντήρησή της είχε δημιουργηθεί και την εκτελούσε ειδικό σώμα.
- Η Εγνατία οδός διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στα βυζαντινά και στα μεταβυζαντινά χρόνια για τη διάδοση του χριστιανισμού, του πολιτισμού και των τεχνών. Ιεραπόστολοι, ζωγράφοι και συνεργεία ψηφιδογράφων ξεκινούσαν από την Κωνσταντινούπολη προς όλες τις κατευθύνσεις, διακινώντας τις ιδέες τους και τα έργα τους όταν επρόκειτο για μικρογραφημένα χειρόγραφα, φορητές εικόνες, σμάλτα, είδη μικροτεχνίας, χρυσοχοΐας, αργυροχοΐας, χαλκουργίας ή κεντητικής.
- Ωστόσο το ταξίδι μέσω της Εγνατίας θα είναι επικίνδυνο διότι την ειρηνική επικοινωνία θα διαδέχονται οι σλαβικές επιθέσεις και επιδρομές από τον 8ο αιώνα και μετά, καθώς αρχίζουν να σχηματοποιούνται τα σλαβικά κράτη. Για να παρακάμψουν την επικίνδυνη περιοχή, οι ταξιδιώτες από την Ιταλία κατευθύνονταν με πλοίο στα λιμάνια του Κορινθιακού, ανέβαιναν από στεριά στη Θεσσαλονίκη και μετά ακολουθούσαν το ασφαλές τμήμα της Εγνατίας μέχρι την Κωνσταντινούπολη.
- Μετά τις νικηφόρες εκστρατείες του Βασιλείου Βουλγαροκτόνου εναντίον του Σαμουήλ, τον 11 αιώνα, η μετακίνηση πάνω στην Εγνατία οδό έγινε για άλλη μια φορά ασφαλής. Παρόλα αυτά πολλοί ταξιδιώτες εξακολούθησαν να προτιμούν την προηγούμενη διαδρομή. Την Εγνατία χρησιμοποίησαν πολλοί εχθροί του Βυζαντίου, κατευθυνόμενοι απειλητικά προς την Πόλη. Από αυτήν πέρασαν Γότθοι, Σλάβοι, Βούλγαροι, σταυροφόροι, Νορμανδοί και Τούρκοι.
- Στο χώρο της Θράκης – και ιδιαίτερα στους νοµούς Ξάνθης και Ροδόπης – η διαδροµή της αρχαίας Εγνατίας ταυτίζεται σε µεγάλο βαθµό µε τη σύγχρονη Εγνατία. Τα περισσότερα όµως σωζόµενα τµήµατα του δρόµου εντοπίστηκαν στο νοµό Έβρου. Το πρώτο και µεγαλύτερο τµήµα αρχίζει από τα όρια των Νοµών Ροδόπης – Έβρου και είναι ορατό µέχρι βορειο-ανατολικά της αρχαίας Ζώνης. Διασχίζει το χαµηλό αυχένα που χωρίζει τους κάµπους Κοµοτηνής και Αλεξανδρούπολης και αποτελεί, ακόµη και σήµερα, θαυµαστό παράδειγµα χάραξης ορεινής διαδροµής. Υπάρχουν επίσης πολλά καλοδιατηρηµένα πεδινά τµήµατα σε επαφή σχεδόν µε τη σηµερινή Εθνική οδό, µετά την Αλεξανδρούπολη, αλλά και µετά την Τραϊανούπολη.
- Κολγιώνης Θεοδόσης
Σχολιάστε
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.
